پرش به محتوا

تهذیب الأحکام (طوسی): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}
'''تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة''' از مهم‌ترین کتاب‌های شیعه در دانش حدیث و در اصل شرح [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن طوسی]] (متوفی 460ق) بر کتاب فقهی «[[المقنعة|المقنعه]]» [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]] (متوفی 413ق) بوده است. اما در طول سال‌های متمادی به‌صورت مرجعی گسترده و مستقل درآمده و به عنوان سومین کتاب از کتب اربعه امامیه شناخته می‌شود. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم [[غفاری، علی‌اکبر|علی اکبر غفاری]] انجام شده است.  
'''تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة''' در اصل شرح ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (متوفی 460ق) بر کتاب فقهی «المقنعه» شیخ مفید (متوفی 413ق) بوده است. اما در طول سال‌های متمادی به‌صورت مرجعی گسترده و مستقل درآمده و به عنوان سومین کتاب از کتب اربعه امامیه شناخته می‌شود. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم علی اکبر غفاری انجام شده است.  


«[[المقنعة|المقنعه]]» از کهن‌ترین نگارش‌های فقهی امامیه است. این کتاب مشتمل بر دو بخش اصول دین و فروع دین و احکام است. [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]] در مقدم داشتن مباحث اعتقادی بر فقهی، به راه پیشینیان خود چون [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]] رفته است که در آغاز الهدایه‌اش به فصلی در باب اصول دین، مقدم بر مباحث فروع و احکام پرداخته است. هر چند مباحث عقیدتی –به عنوان یک مقدمه ضرور- در [[المقنعة|المقنعه]] مجال طرح یافته است، مقصود اصلی از تألیف این کتاب فروع دین بوده. بیش و کم از همین روی هم شیخ بزرگوار [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر طوسی]] در شرح بر [[المقنعة|المقنعه]] بخش عقیدتی آغاز کتاب را شرح نکرده است.<ref>ر.ک: حسینی جلالی، سید محمدرضا، ص121-119</ref>‏
آنگونه که مصحح کتاب گفته است پس از فراغت از کتاب من لایحضره الفقیه تصمیم به تصحیح کتاب حاضر می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که برای نسل جدید به راحتی قابل استفاده باشد و به استفاده و مطالعه از آن ترغیب شوند. آنچه سبب اشتیاق دو چندان مصحح در تصحیح این کتاب گرانقدر می‌شود، اشاره رهبر معظم آیت الله سید علی خامنه‌ای (حفظه الله) بوده است: «... پس ایشان مرا به این کار تشویق و دعا کرد، سپس به خطابی ملیح امر به طبع این کتاب نمود..».<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص3</ref>‏  


[[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]]، شاگرد شیخ مفید، نخستین کسی است که در باب این کتاب بذل همت کرد. وی با نگارش کتاب [[تهذيب الأحكام|تهذیب الاحکام]] که یکی از مهم‌ترین کتاب‌های شیعه در دانش حدیث –یعنی کتب اربعه- گردید، در زمان حیات استادش به شرح المقنعه دست یازید. البته عمر [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]] چندان دراز نکشید تا نگارش تهذیب الاحکام به پایان رود. [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] که در فصول آغازین تهذیب از استاد خویش به دعای «ایده الله تعالی» یاد کرده، در کتاب صلاة تهذیب از او به دعای «رحمه الله تعالی» یاد می‌کند و همین نشان می‌دهد که مفید در همان اوایل تألیف [[تهذيب الأحكام|تهذیب الاحکام]] درگذشته است. شروح و حواشی فراوان هم که بر تهذیب شیخ نوشته‌اند، به اعتباری باید شروح و حواشی شرح المقنعه قلمداد شود و از برکات آن به شمار آیند. محور قرار گرفتن [[المقنعة|المقنعه]] در کتابی که یکی از کتب اربعه امامیه و مبسوط‌ترین حدیثنامه فقهی در میان جوامع اولیه حدیثی است. نگارش تهذیب الاحکام بر محوریت این کتاب، هم نمودار اهمیت متن [[المقنعة|المقنعه]] بود و هم این اهمیت را خلود و رسوخ دوچندان بخشید.<ref>ر.ک: همان، ص129-128</ref>
مصحح این نکته را در ابتدای کتاب تذکر داده است که اعدادی که در حواشی صفحات ذکر شده برای تطبیق بین صفحات این طبع با طبع «المعجم المفهرس لالفاظ احادیث الکتب الاربعة» است.<ref>ر.ک: همان، ص4</ref>


نسخه دیگری از این اثر در سال 1390ق با تحقیق و پانوشت [[خرسان، سید حسن|سید حسن موسوی خرسان]] و تصحیح [[آخوندی، محمد|محمد آخوندی]] همانند نسخه موجود در ده جلد منتشر شده است.  
در ابتدای این نسخه، به اختصار شرح حال شیخ طوسی از تعدادی از منابع، اساتید و شاگردان ایشان ذکر شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحات هاء تا یط</ref>‏  غفاری همچنین در تصحیح این اثر از پنج نسخه استفاده کرده که به اطلاعات آنها در ابتدای کتاب اشاره کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه ک</ref>‏ اختلاف نسخ، توضیح مفید برخی عبارات، معرفی اعلام و توثیق روات از جمله فعالیت‌های محقق در پانوشت صفحات است؛ البته گاه شخصیتی برای مصحح مجهول بوده و در تراجم به نام او اشاره نشده است.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، صفحه 1، پاورقی 2؛ صفحه 10، پاورقی3</ref>‏   
 
نسخه دیگری از این اثر در سال 1390ق با تحقیق و پانوشت سید حسن موسوی خرسان و تصحیح محمد آخوندی همانند نسخه موجود در ده جلد منتشر شده است. در این نسخه برخلاف نسخه مورد بحث (که از 45 اثر شیخ طوسی نام برده) از 194 نوشته وی نام برده شده است.<ref>ر.ک: همان، مقدمه، صفحه یط؛ خرسان، سید حسن، ص30 </ref> در نسخه غفاری به معرفی اعلام بیشتر توجه شده است: به عنوان نمونه عباس بن معروف قمی در نسخه غفاری معرفی شده برخلاف نسخه خرسان.<ref>ر.ک: متن کتاب، جلد1، صفحه 6، پاورقی7؛ خرسان، سید حسن، جلد1، ص 7 </ref> غفاری همان‌گونه که گفته بنای بر قابل استفاده بودن کتاب برای عموم داشته و لذا برخلاف خرسان به شیوه‌ای آموزشی اصل استصحاب را به اجمال توضیح می‌دهد .<ref>ر.ک: همان، ص8؛ همان، ص8</ref>


==پانویس ==
==پانویس ==
خط ۳۷: خط ۳۹:
==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
#مقدمه و متن کتاب.  
#مقدمه ها و متن کتاب.  
#[[:noormags:90210| حسینی جلالی، سید محمدرضا؛ «نگاهی به المقنعه شیخ مفید»، ترجمه جویا جهانبخش، آینه میراث، دوره جديد، تابستان 1382، ص 119 تا 131]].
#خرسان، سید حسن، مقدمه بر «تهذیب الاحکام»، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1364.  


==وابسته‌ها==
==وابسته‌ها==
۱٬۹۰۷

ویرایش