۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شرح كتاب سيبويه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'الأنساب' به 'الأنساب'
جز (جایگزینی متن - 'سمعانى' به 'سمعانى') |
جز (جایگزینی متن - 'الأنساب' به 'الأنساب') |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
كتاب سيبويه، اولين كتاب جامع مسائل علم نحو است كه از طريق شاگردش اخفش به دست ما رسيده است <ref>ماهر عباس جلال، ص 289</ref>. سيبويه با نگارش «الكتاب»، نقشى حياتى و مهم در رشد و شكوفايى فرهنگ و تمدن اسلامى ايفا كرد. كتاب وى، نه‌تنها نخستين و ماندگارترين اثر موجود در زمينه دستور زبان عربى است، بلكه دانش‌هاى ديگرى چون زبان‌شناسى، لغت، تفسير، قرائت، بلاغت، حديث و حتى فقه نيز از آن بهره‌هاى فراوانى برده‌اند و پايه‌هاى نخستين خويش را بر اين كتاب استوار ساخته‌اند. آراى سيبويه در «الكتاب» چنان ارزشمند و مهم است كه زبان‌شناسان و دستوريان غرب و شرق جهان در باره اين آرا، پژوهش‌ها و تحقيقات گسترده‌اى داشته و ديدگاه‌هاى مختلفى را دراين باره بيان كرده‌اند؛ به‌طورى‌كه نزديك به يك‌صد شرح و حاشيه و تعليقه بر آن در طول بيش از دوازده سده نوشته شده و براى تبيين ديدگاه‌هاى سيبويه و بيان ارزش‌هاى نهفته در «الكتاب» نيز بيش از يك‌صد و پنجاه كتاب و بيش از دويست مقاله به زبان‌هاى مختلف به نگارش درآمده است <ref>على‌محمدى، على، ص 66</ref>. | كتاب سيبويه، اولين كتاب جامع مسائل علم نحو است كه از طريق شاگردش اخفش به دست ما رسيده است <ref>ماهر عباس جلال، ص 289</ref>. سيبويه با نگارش «الكتاب»، نقشى حياتى و مهم در رشد و شكوفايى فرهنگ و تمدن اسلامى ايفا كرد. كتاب وى، نه‌تنها نخستين و ماندگارترين اثر موجود در زمينه دستور زبان عربى است، بلكه دانش‌هاى ديگرى چون زبان‌شناسى، لغت، تفسير، قرائت، بلاغت، حديث و حتى فقه نيز از آن بهره‌هاى فراوانى برده‌اند و پايه‌هاى نخستين خويش را بر اين كتاب استوار ساخته‌اند. آراى سيبويه در «الكتاب» چنان ارزشمند و مهم است كه زبان‌شناسان و دستوريان غرب و شرق جهان در باره اين آرا، پژوهش‌ها و تحقيقات گسترده‌اى داشته و ديدگاه‌هاى مختلفى را دراين باره بيان كرده‌اند؛ به‌طورى‌كه نزديك به يك‌صد شرح و حاشيه و تعليقه بر آن در طول بيش از دوازده سده نوشته شده و براى تبيين ديدگاه‌هاى سيبويه و بيان ارزش‌هاى نهفته در «الكتاب» نيز بيش از يك‌صد و پنجاه كتاب و بيش از دويست مقاله به زبان‌هاى مختلف به نگارش درآمده است <ref>على‌محمدى، على، ص 66</ref>. | ||
[[سمعانی، عبد الکریم بن محمد |سمعانى]] در | [[سمعانی، عبد الکریم بن محمد |سمعانى]] در «[[الأنساب]]» گروهى از دانشمندان و پرهيزكاران منسوب به «سيراف» و از جمله هفت تن را به نام و نشان ذكر مى‌كند و مشهورترين آنان را ابوسعيد سيرافى مؤلف كتاب حاضر مى‌داند <ref>مهدوى دامغانى، احمد، ص 18</ref> كه كسى شرحى بهتر از آن بر اين كتاب ننوشته است. حتى كسانى چون ابوعلى فارسى كه معاصر سيرافى بود، بر وى حسادت مى‌ورزيدند <ref>السامرايى، ابراهيم، ص 250</ref>. ابن الانبارى در باره شرح سيرافى بر «الكتاب» سيبويه مى‌گويد: «اگر تنها همين يك كتاب را مى‌داشت بر فضيلت او كافى بود» <ref>مهدوى دامغانى، احمد، ص 24</ref>. | ||
سيرافى شرحش را بدون تمهيد و مقدمه‌اى كه شيوه او را توضيح دهد آغاز كرده است، اما با توجه به كتاب مى‌توان به شيوه او در اين شرح دست يافت. وى ابتدا تكه‌اى از كلام سيبويه را ذكر مى‌كند و به دنبال آن به شرح آن عبارت مى‌پردازد. البته او هميشه به اين روش ملتزم نيست؛ چنان‌كه در «باب الهمزة» <ref>جلد 4، ص 274</ref> توضيحات خود را بر كلام سيبويه مقدم مى‌كند. سيرافى عبارات را به‌گونه‌اى توضيح مى‌دهد كه براى خواننده قابل فهم باشد؛ لذا ياقوت در «معجم الأدباء» مى‌نويسد: «نحويون زمان ما سه گروهند: آن‌كه كلامش فهم نمى‌شود كه «رمانى» است؛ آن‌كه بخشى از كلامش فهميده مى‌شود كه «ابوعلى فارسى» است و آن‌كه تمامى كلام او فهميده مى‌شود كه «سيرافى» است» <ref>السامرايى، ابراهيم، ص 260</ref>. | سيرافى شرحش را بدون تمهيد و مقدمه‌اى كه شيوه او را توضيح دهد آغاز كرده است، اما با توجه به كتاب مى‌توان به شيوه او در اين شرح دست يافت. وى ابتدا تكه‌اى از كلام سيبويه را ذكر مى‌كند و به دنبال آن به شرح آن عبارت مى‌پردازد. البته او هميشه به اين روش ملتزم نيست؛ چنان‌كه در «باب الهمزة» <ref>جلد 4، ص 274</ref> توضيحات خود را بر كلام سيبويه مقدم مى‌كند. سيرافى عبارات را به‌گونه‌اى توضيح مى‌دهد كه براى خواننده قابل فهم باشد؛ لذا ياقوت در «معجم الأدباء» مى‌نويسد: «نحويون زمان ما سه گروهند: آن‌كه كلامش فهم نمى‌شود كه «رمانى» است؛ آن‌كه بخشى از كلامش فهميده مى‌شود كه «ابوعلى فارسى» است و آن‌كه تمامى كلام او فهميده مى‌شود كه «سيرافى» است» <ref>السامرايى، ابراهيم، ص 260</ref>. | ||