مثنوی ملاصدرا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مثنوی ملاصدرا'''، عنوان کتابی است از صدرالدین محمد شیرازی که اشعار وی در آن آمده است. این کتاب یک جلدی به زبان فارسی است و به تصحیح مصطفی فیضی کاشانی، رسیده است. فیضی کاشانی مقدمه بسیار موسّعی بر آن نوشته است که تقریبا نیمی از کتاب را اشغال کرده است.

کتاب، حاوی مقدمه سید محمود مرعشی (متولی و رئیس کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی)، مقدمه مصطفی فیضی (مصحح) و متن اشعار ملاصدرا است.

ملاّصدرا در کنار تألیف و نگارش آثـار مهم در فلسفه اسلامى چون‌ «اسفار‌ اربعه»، «شواهد الربوبیه»، «المبدأ و المعاد» و «شرح هدایه اثیریه»، به تنظیم مطالب ذوقى نیز عنایت داشته و مجموعه‏اى از اشعار خویش را با مضامین عرفانى و حکمى براى طالبان علوم فلسفى به یادگار‌ گذاشته‌ است. رباعیات ملاّصدرا چندین سال پیش به همت سید حسین نصر به‌همراه رساله سه اصل به چاپ رسیده و اکنون با تلاش و سعى جناب آقاى فیضى کاشانى از‌ نواده‌‏هاى‌ دخترى ملاّصدرا، مثنوى ملاّصدرا در دسترس علاقه‏مندان قرار گرفته است.

چـاپ جدید مثنوى ملاّصدرا از یک مقدمه مفصل مصحح و حدود 2150 بیت تشکیل شده است. مصحح در مقدمه خود، مطالبى‌ را در‌ بیان‌ زنـدگى ملاّصدرا و نحوه تحصیل و تدریس‌ وى‌ به‌ استناد آثار تاریخى و رجالى فراهم آورده است. در بخش دیگرى از مقدمه، افکار ملاّصدرا در خصوص معاد جسمانى، حرکت جوهرى و مسائل‌ دیگر‌ فلسفى‌ شرح شده و در پایان مصحح به استناد اشـعار‌ ‌فیض‌ کاشانى مکان فوت ملاّصدرا را برخلاف مشهور، شهر نجف اشرف اعلام داشته است. خاندان ملاّصدرا و بزرگان علمى این‌ خاندان‌ علم‌ و دانش تا زمان معاصر، از مطالب تاریخى مهم در این‌ مقدمه بشمار مى‏روند که به این شکل مرتب و منظم در نوشته دیگرى مندرج نبوده است و از مزایاى چاپ‌ جـدید‌ مثنوى‌ ملاّصدرا است.

مجموعه اشـعار ملاّصدرا در قالب مثنوى بیانگرِ مباحث و مسائلى‌ درباره‌ چگونگى آفرینش و نعت پیامبر و ائمه، سیر و سلوک معنوى و مذمت اهل ریا مى‏باشد. در قسمت دیگرى از‌ اشعار‌، ملاّصدرا‌ اندیشه‌‏هاى فلسفى و اعتقادات دینى خویش را در خصوص علم الهى، علم مکاشفه‏اى، عالم‌ ارواح‌ و غایت‌ ایجاد اشیا، که از مباحث اصلى الهیات عقلانى بشمار مى‏روند، به شکل منظوم بیان‌ داشته‌ است‌. وصف نفس ناطقه و قواى نفسانى و قیامت و حشر آخرت که مسائلى از فرجام‏شناسى فلسفى در‌ حکمت‌ متعالیه صـدرالمتألّهین محسوب مى‏شوند، ابیاتى از اشعار را شامل مى‏شوند.

ملاّصدرا با بیان‌ اهل‌ کشف‌ و اوصاف آنان مثنوى خود را ختم نموده و به سبک حکماى الهى نظیر ابن‏ سینا و شیخ‌ اشراق‌، طریق فلسفى را توأم با سلوک عرفانى ساخته و هرکدام از اینان را‌ بدون‌ دیگرى‌ ناقص دانسته است<ref>ر.ک: حقدار، علی‌اصغر، ص47</ref>.

مصحح کتاب در مقدمه می‌نویسد: این دیوان برای اولین بار به چاپ می‌رسد و این نسخه شامل 2150 بیت مثنوی است که ملاصدرا آنها را در بحر رمل هم‌وزن مثنوی مولانا سروده است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص87</ref>.

پس از خاتمه یافتن اشعار، بیان شده است که: اما در این مجموعه مثنوی که احتمالا بسیار بیشتر از این تعداد 2150 بیت بوده است، علاوه بر اینکه تمام نظرات فلسفی و حکمی و کلامی خود را بیان داشته و آفرینش جهان و انسان را از آغاز تا انجام مشروحا مورد پژوهش قرار داده‌اند، این مجموعه را باید کتاب اخلاق و رفتار اسلامی نامید که آن فیلسوف و حکیم عارف غرض از حکمت و فلسفه و دین و قرآن و آمدن پیامبران را تنها برای اصلاح اخلاقی جوامع دانسته است و بس. بدین مشخصه است که ملاصدرا همه جا جامعه اسلامی روزگار خود را مورد نقد و انتقاد قرار داده تا جایی که گوید فساد مردم و پیشوایانشان در زینه‌‌ای است که گویا دوره آخرالزمان است که عارف و عامی و عالم و جاهل جز ریا و دروغ و فساد و ظلم و ستم که همه و همه مربوط به جهان مادی است، به هیچ دیگر نمی‌اندیشند و جهان و حیات ابدی خود را به‌کلی فراموش کرده‌اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص206</ref>.

در صفحه 5 کتاب، رونوشت یک برگ از نسخه اصلی کتاب به خط ملاصدرا ارائه شده است.