پرش به محتوا

الفهرست (طوسی): تفاوت میان نسخه‌ها

۳۶۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲ نوامبر ۲۰۱۶
جز
جایگزینی متن - 'شيخ طوسى' به 'شيخ طوسى'
جز (جایگزینی متن - '== وابسته‌ها ==' به '== وابسته‌ها == {{وابسته‌ها}}')
جز (جایگزینی متن - 'شيخ طوسى' به 'شيخ طوسى')
خط ۵۱: خط ۵۱:




بيان اسامى مصنفين شيعه و كتابهايى كه در عالم تشيع نوشته شده و سند شيخ طوسى به آنها.
بيان اسامى مصنفين شيعه و كتابهايى كه در عالم تشيع نوشته شده و سند [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] به آنها.


==پيشينه تأليف==
==پيشينه تأليف==
خط ۶۳: خط ۶۳:


# رجال كشى
# رجال كشى
# رجال شيخ طوسى
# رجال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]
# رجال ابن غضائرى
# رجال ابن غضائرى


و دو كتاب فهرست عبارتند از:
و دو كتاب فهرست عبارتند از:
# فهرست نجاشى با نام «فهرست اسماء مصنفي الشيعه» كه به رجال نجاشى نيز معروف است.
# فهرست نجاشى با نام «فهرست اسماء مصنفي الشيعه» كه به رجال نجاشى نيز معروف است.
# فهرست شيخ طوسى (كتاب حاضر)
# فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (كتاب حاضر)


البته اين پنج كتاب اولين كتابهاى نوشته شده در اين فن نيستند ؛ بلكه اولين متن‌هاى موجود در زمان ما مى‌باشند و الا چندين عنوان كتاب ديگر در قرنهاى اول و دوم و سوم هجرى تأليف شده كه متن هيچيك به دست ما نرسيده است.
البته اين پنج كتاب اولين كتابهاى نوشته شده در اين فن نيستند ؛ بلكه اولين متن‌هاى موجود در زمان ما مى‌باشند و الا چندين عنوان كتاب ديگر در قرنهاى اول و دوم و سوم هجرى تأليف شده كه متن هيچيك به دست ما نرسيده است.
خط ۹۳: خط ۹۳:




شيخ طوسى كه نزديك به 50 تأليف در رشته‌هاى مختلف دارد در موضوع رجال نيز سه كتاب مشهور دارد و در حقيقت، از اصول چهارگانۀ رجال كه معتبرترين كتب رجال مى‌باشند سه عنوان متعلق به شيخ الطائفه است.اين سه كتاب عبارتند از:
[[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] كه نزديك به 50 تأليف در رشته‌هاى مختلف دارد در موضوع رجال نيز سه كتاب مشهور دارد و در حقيقت، از اصول چهارگانۀ رجال كه معتبرترين كتب رجال مى‌باشند سه عنوان متعلق به شيخ الطائفه است.اين سه كتاب عبارتند از:


الفهرست، كتاب حاضر در برنامه، كه شيخ طوسى مؤلفين و سند خويش به آنها را ذكر كرده و در كنار آن، بعضى كتابهاى آنها و وثاقت و اعتبارشان را هم متذكر شده است.
الفهرست، كتاب حاضر در برنامه، كه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] مؤلفين و سند خويش به آنها را ذكر كرده و در كنار آن، بعضى كتابهاى آنها و وثاقت و اعتبارشان را هم متذكر شده است.


۱-الأبواب، معروف به رجال شيخ طوسى، كه بر طبق طبقات اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام تنظيم شده و به علمايى كه هيچيك از ائمه را درك نكرده‌اند ختم شده است.
۱-الأبواب، معروف به رجال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، كه بر طبق طبقات اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام تنظيم شده و به علمايى كه هيچيك از ائمه را درك نكرده‌اند ختم شده است.
اين كتاب كه پس از فهرست تأليف شده، هدفش ذكر نام روات بوده و قصد جدا كردن ممدوحين را از مذمومين ندارد.
اين كتاب كه پس از فهرست تأليف شده، هدفش ذكر نام روات بوده و قصد جدا كردن ممدوحين را از مذمومين ندارد.
۲-اختيار الرجال يا اختيار معرفة الرجال، اين كتاب مهذب كتاب «معرفة الناقلين» كشى است كه اصل آن از بين رفته و تنها راه دسترسى به مطالب آن كتاب، كه يكى از اصول چهارگانۀ رجال شيعه است همين كتاب مى‌باشد.
۲-اختيار الرجال يا اختيار معرفة الرجال، اين كتاب مهذب كتاب «معرفة الناقلين» كشى است كه اصل آن از بين رفته و تنها راه دسترسى به مطالب آن كتاب، كه يكى از اصول چهارگانۀ رجال شيعه است همين كتاب مى‌باشد.
خط ۱۰۸: خط ۱۰۸:
# در اين كتاب بعضى از مؤلفين شيعه ذكر نشده‌اند (مانند آنها كه شيخ طريقى به آنها ندارد).  
# در اين كتاب بعضى از مؤلفين شيعه ذكر نشده‌اند (مانند آنها كه شيخ طريقى به آنها ندارد).  
# در ضمن بيان شرح حال بعضى، جرح و تعديلى نسبت به برخى ديگر از روات ذكر شده، مانند:تضعيف كثير بن عياش قطّان در ترجمۀ زياد بن منذر (شماره 293).  
# در ضمن بيان شرح حال بعضى، جرح و تعديلى نسبت به برخى ديگر از روات ذكر شده، مانند:تضعيف كثير بن عياش قطّان در ترجمۀ زياد بن منذر (شماره 293).  
# شيخ طوسى عناوين مختلف هر راوى مانند: نام، لقب، كنيه‌ها و اختلافات پيرامون آنها را در موارد فراوانى تذكر داده است.  
# [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] عناوين مختلف هر راوى مانند: نام، لقب، كنيه‌ها و اختلافات پيرامون آنها را در موارد فراوانى تذكر داده است.  
# در جاى جاى فهرست، هنگام ذكر يك نام، تاريخ‌هايى مانند ولادت و وفات و...نيز آمده است.  
# در جاى جاى فهرست، هنگام ذكر يك نام، تاريخ‌هايى مانند ولادت و وفات و...نيز آمده است.  
# تذكراتى مانند عرضۀ كتاب بر معصومين عليهم السلام و تصحيح كتاب توسط آنان و اعتماد اصحاب بر يك كتاب و يا روايات كسى مانند مراسيل ابن ابى عمير و...نيز از مطالب موجود در اين كتاب مى‌باشد.
# تذكراتى مانند عرضۀ كتاب بر معصومين عليهم السلام و تصحيح كتاب توسط آنان و اعتماد اصحاب بر يك كتاب و يا روايات كسى مانند مراسيل ابن ابى عمير و...نيز از مطالب موجود در اين كتاب مى‌باشد.
خط ۱۴۳: خط ۱۴۳:
فهرست شيخ به جهت اهميت و اعتبارى كه داشته توسط برخى از بزرگان تكميل شده و تتمه‌اى بر آن نگاشته‌اند، از جمله:
فهرست شيخ به جهت اهميت و اعتبارى كه داشته توسط برخى از بزرگان تكميل شده و تتمه‌اى بر آن نگاشته‌اند، از جمله:


# شيخ منتجب الدين، متوفاى بعد از 585 هجرى كتاب فهرست خويش را به عنوان تتمه‌اى بر فهرست شيخ نوشته و در آن اسامى مؤلفين شيعه را از زمان شيخ طوسى تا عصر خويش آورده است.
# شيخ منتجب الدين، متوفاى بعد از 585 هجرى كتاب فهرست خويش را به عنوان تتمه‌اى بر فهرست شيخ نوشته و در آن اسامى مؤلفين شيعه را از زمان [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] تا عصر خويش آورده است.
# معالم العلماء توسط ابن شهر آشوب مازندرانى (متوفاى 588 هجرى) تأليف شد و 300 مصنف را به فهرست شيخ اضافه نمود.
# معالم العلماء توسط ابن شهر آشوب مازندرانى (متوفاى 588 هجرى) تأليف شد و 300 مصنف را به فهرست شيخ اضافه نمود.


خط ۱۴۹: خط ۱۴۹:




كتاب فهرست توسط شيخ طوسى براى فرزند فقيه و گرانقدرش، ابو على طوسى قراءت شد.ابو على نيز آن را براى ابن رطبۀ سوراوى قراءت نمود.وى نيز كتاب را براى ابو البركات عبداد قراءت كرد.
كتاب فهرست توسط [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] براى فرزند فقيه و گرانقدرش، ابو على طوسى قراءت شد.ابو على نيز آن را براى ابن رطبۀ سوراوى قراءت نمود.وى نيز كتاب را براى ابو البركات عبداد قراءت كرد.


نسخۀ حاضر املاء ابوالبركات عبداد است كه در 16 جمادى الأولى سال 587 هجرى آن را املاء نموده است.
نسخۀ حاضر املاء ابوالبركات عبداد است كه در 16 جمادى الأولى سال 587 هجرى آن را املاء نموده است.
خط ۱۶۵: خط ۱۶۵:
اول اينكه: در بين چند نسخۀ خطى موجود از كتاب يك نسخه تفاوت كلى و عمده‌اى با بقيۀ نسخه‌ها دارد.
اول اينكه: در بين چند نسخۀ خطى موجود از كتاب يك نسخه تفاوت كلى و عمده‌اى با بقيۀ نسخه‌ها دارد.


ظاهرا مسئله چنين است كه شيخ طوسى ابتدا نسخه‌اى از كتاب نوشته و زمانيكه براى بار دوم كتاب را مى‌نگاشته تغييراتى در آن داده است و احتمالا عده‌اى، از همان نسخۀ اول استنساخ كرده‌اند.
ظاهرا مسئله چنين است كه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] ابتدا نسخه‌اى از كتاب نوشته و زمانيكه براى بار دوم كتاب را مى‌نگاشته تغييراتى در آن داده است و احتمالا عده‌اى، از همان نسخۀ اول استنساخ كرده‌اند.


از قرائن پيداست نسخۀ تنها، ابتدا نوشته شده و بقيۀ نسخه‌ها از نسخۀ دوم شيخ مى‌باشند.مثلا در نسخۀ اول (تنها) پس از ذكر نام سيد مرتضى دعا براى طول عمرش شده (طول الله عمره و عضد الإسلام و أهله ببقائه و امتداد أيامه)، و در بقيۀ نسخه‌ها (رضى الله عنه) آمده و تاريخ وفات او نيز ذكر شده است.
از قرائن پيداست نسخۀ تنها، ابتدا نوشته شده و بقيۀ نسخه‌ها از نسخۀ دوم شيخ مى‌باشند.مثلا در نسخۀ اول (تنها) پس از ذكر نام سيد مرتضى دعا براى طول عمرش شده (طول الله عمره و عضد الإسلام و أهله ببقائه و امتداد أيامه)، و در بقيۀ نسخه‌ها (رضى الله عنه) آمده و تاريخ وفات او نيز ذكر شده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش