المحب المحبوب، أو، شرح تائية الحراق و إبن الفارض في الحب الإلهي: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۰: خط ۴۰:
'''المحب المحبوب أو شرح تائیة الحراق وابن الفارض فی الحب الإلهی''' اثر [[کتانی، عبدالحق|عبدالحق الکتانی]]، شرح و مقایسه‌ای است بین قصیده تائیه ابوعبدالله محمد بن محمد حراق (متوفی 1261ق) و قصیده تائیه ابن فارض، ابوحفص شرف‌الدين عمر بن على بن مرشد بن على (576 -632ق)، معروف به «نظم السلوک یا نظم الدر» که قصیده‌ای است عرفانی در احوال و مراتب سلوک.
'''المحب المحبوب أو شرح تائیة الحراق وابن الفارض فی الحب الإلهی''' اثر [[کتانی، عبدالحق|عبدالحق الکتانی]]، شرح و مقایسه‌ای است بین قصیده تائیه ابوعبدالله محمد بن محمد حراق (متوفی 1261ق) و قصیده تائیه ابن فارض، ابوحفص شرف‌الدين عمر بن على بن مرشد بن على (576 -632ق)، معروف به «نظم السلوک یا نظم الدر» که قصیده‌ای است عرفانی در احوال و مراتب سلوک.


در مقدمه‌ای که شارح به ابتدای کتاب افزوده، به این نکته اشاره نموده است که در این کتاب، ادعای شرح کامل قصاید را ندارد، زیرا معانی آن‌ها، واضح و روشن بوده و وی فقط به دنبال قرائت مرحله به مرحله آن، به منظور فهم بیشتر و بهتر این قصیده ارزشمند می‌باشد<ref>مقدمه، ص5</ref>.
در مقدمه‌ای که شارح به ابتدای کتاب افزوده، به این نکته اشاره نموده است که در این کتاب، ادعای شرح کامل قصیده‌ها را ندارد، زیرا معانی آن‌ها، واضح و روشن بوده و وی فقط به دنبال قرائت مرحله به مرحله آن، به منظور فهم بیشتر و بهتر این قصیده ارزشمند می‌باشد<ref>مقدمه، ص5</ref>.


شارح معتقد است شاید بتوان قصیده حراق را از نوع عرائض دانست، برخلاف قصیده ابن فارض که سرودن شعر را نوعی از مسابقه و صنعت نمایش استعداد می‌دانست و به صورت «معاوضه» شعر می‌سرود<ref>همان، ص10</ref>.
شارح معتقد است شاید بتوان قصیده حراق را از نوع عرائض دانست، برخلاف قصیده ابن فارض که سرودن شعر را نوعی از مسابقه و صنعت نمایش استعداد می‌دانست و به صورت «معاوضه» شعر می‌سرود<ref>همان، ص10</ref>.


آنچه مسلم است، این است که حراق پس از ابن فارض زیسته ولذا از قصیده وی، اطلاع داشته است و همین امر باعث گردیده تا آن را مطالعه نموده و در سرودن قصیده خود، از آن بهره‌مند شود<ref>مقدمه، ص5</ref>.
آنچه مسلم است، این است که حراق پس از ابن فارض زیسته و بدین جهت از قصیده وی، اطلاع داشته است و همین امر باعث گردیده تا آن را مطالعه نموده و در سرودن قصیده خود، از آن بهره‌مند شود<ref>مقدمه، ص5</ref>.


برخی معتقدند قصیده تائیه ابن فارض، در حقیقت معراج‌نامه یا شرح احوال شاعر است و نمونه‌ای از احوال مشترک سالکان را در مراحل سلوک نشان می‌دهد. ابن فارض در این قصیده مراتب عشق و احوال خود را با یکی از مریدان حقیقی یا خیالی خود در میان می‌گذارد. وی در این قصیده، صنایع لفظی و معنوی بسیاری به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار برده و ضمن آنها اشارات متعددی به آیات قرآن، احادیث نبوی، سخنان صحابه، مشایخ صوفیه و اصطلاحات عرفانی کرده است. ازینرو در فهم معانی آن دشواری‌ها و اختلافاتی هست که برخی به همین سبب از شرح کردن آن خودداری کرده‌اند. با این حال، کمتر شعر عرفانی است که همچون تائیة ابن فارض شرح شده باشد. بسیاری از عرفا و بخصوص پیروان ابن عربی از این قصیده استقبال کرده و بر آن شروح بسیاری نوشته‌اند<ref>ر.ک: سجادی، سید جعفر؛ عروج‌نیا، پروانه</ref>.
برخی معتقدند قصیده تائیه ابن فارض، در حقیقت معراج‌نامه یا شرح احوال شاعر است و نمونه‌ای از احوال مشترک سالکان را در مراحل سلوک نشان می‌دهد. ابن فارض در این قصیده مراتب عشق و احوال خود را با یکی از مریدان حقیقی یا خیالی خود در میان می‌گذارد. وی در این قصیده، صنایع لفظی و معنوی بسیاری به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار برده و ضمن آنها اشارات متعددی به آیات قرآن، احادیث نبوی، سخنان صحابه، مشایخ صوفیه و اصطلاحات عرفانی کرده است. ازینرو در فهم معانی آن دشواری‌ها و اختلافاتی هست که برخی به همین سبب از شرح کردن آن خودداری کرده‌اند. با این حال، کمتر شعر عرفانی است که همچون تائیة ابن فارض شرح شده باشد. بسیاری از عرفا و بخصوص پیروان ابن عربی از این قصیده استقبال کرده و بر آن شروح بسیاری نوشته‌اند<ref>ر.ک: سجادی، سید جعفر؛ عروج‌نیا، پروانه</ref>.
۱٬۸۷۲

ویرایش