پرش به محتوا

ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۳: خط ۴۳:
}}
}}


'''بعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' (۱۸۶ ـ ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(علیهماالسلام) و نویسندۀ «[[اصلاح المنطق]]»
'''یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' (۱۸۶ـ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(ع) و نویسنده «[[إصلاح المنطق]]».


==ولادت==
ابویوسف یعقوب بن اسحاق، در سال 186ق در «دورق» (شادگان امروزی) از شهرهای خوزستان، به دنیا آمد. البته برخی بغداد را محل ولادت او ‌دانسته‌اند<ref>ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص127</ref>.


== ولادت ==
==تحصیلات==
نام او را «یعقوب» و کنیه‌اش را ابویوسف نهادند. پدرش اسحاق نام داشت. مردی صالح که در فنون ادبیات عرب، به‌ویژه لغت و شعر، استاد شمرده می‌شد.
ابن‌ سکیت‌ از مجلس‌ درس‌ استادانی‌ چون‌ [[ابوعمرو شیبانی‌]]، [[فرّاء]]، [[ابن‌ اعرابی‌]]، [[اثرم‌]] و [[نصران‌ خراسانی‌]] که‌ همه‌ از مشاهیر علم و ادب آن‌ روز بودند، بهره‌ برد.
محل ولادت او «دورق اهواز» بود. دورق(شادگان امروزی) یکی از مراکز علمی و فرهنگی کهن ایران اسلامی است و علماء، خطباء و شعرای شهیری از این منطقه برخاستند.<ref>ر.ک:اسلام پور، عسکری، ص127</ref> البته برخی بغداد را محل ولادت این شخصیت بزرگ شیعی می‌دانند.
وی مدتی‌ را نیز به‌‌منظور آشنایی‌ بیشتر با زبان‌ فصیح و اصیل‌ عربی‌ به‌ رسم‌ آن‌ روز در صحرا نزد بدویان‌ گذراند و چون‌ به‌ بغداد بازگشت‌، ضمن‌ بهره‌ گرفتن‌ از محضر دانشمندان‌ به‌ تعلیم‌ و تربیت‌ کودکان‌ پرداخت‌ و از جمله‌ چندی‌ با پدر خود در محله درب‌ القنطره بغداد به‌ این‌ کار مشغول‌ شد.
سپس‌ آموزش‌ فرزندان‌ بزرگان‌ از جمله‌ فرزندان‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌طاهر و متوکل خلیفه عباسی‌ را برعهده‌ گرفت‌.
وی‌ حتی‌ آنگاه‌ که‌ به‌ تدریس‌ در رشته‌های‌ گوناگون‌ ادب‌ مانند نحو، لغت، شعر، روایت ‌و علوم‌قرآنی می‌پرداخت‌، باز از دانش‌اندوزی‌ بازنایستاد و دیری‌ نپایید که‌ به‌ جرگه دانشمندان‌ عصر خود همچون‌ ابن‌ اعرابی‌ و ابوالعباس‌ ثعلب‌ پیوست‌ و به‌‌عنوان‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ لغت‌شناسان‌ و سخن‌سنجان‌ شناخته‌ شد<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص696</ref>.
ابن‌سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز بشمار می‌رفت که بیشتر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند<ref>ر.ک: فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، ص44</ref>.


== تحصیلات ==
==شهادت==
ابن‌ سکیت‌ از مجلس‌ درس‌ استادانی‌ چون‌ [[ابوعمرو شیبانی‌]]، [[فرّاء]]، [[ابن‌ اعرابی‌]]، [[اثرم‌]] و [[نصران‌ خراسانی‌]] که‌ همه‌ از مشاهیر علم ‌ و ادب ‌ آن‌ روز بودند، بهره‌ برد.
سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، در پنجم رجب سال 244ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد<ref>ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص129</ref>.
وی مدتی‌ را نیز به‌ منظور آشنایی‌ بیشتر با زبان‌ فصیح ‌ و اصیل‌ عربی‌ به‌ رسم‌ آن‌ روز در صحرا نزد بدویان‌ گذراند و چون‌ به‌ بغداد بازگشت‌، ضمن‌ بهره‌ گرفتن‌ از محضر دانشمندان‌ به‌ تعلیم‌ و تربیت‌ کودکان‌ پرداخت‌ و از جمله‌ چندی‌ با پدر خود در محله درب‌ القنطره بغداد به‌ این‌ کار مشغول‌ شد.
سپس‌ آموزش‌ فرزندان‌ بزرگان‌ از جمله‌ فرزندان‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌ طاهر و متوکل ‌ خلیفه عباسی‌ را برعهده‌ گرفت‌.
وی‌ حتی‌ آنگاه‌ که‌ به‌ تدریس‌ در رشته‌های‌ گوناگون‌ ادب‌ مانند نحو، لغت، شعر، روایت ‌و علوم‌قرآنی ‌ می‌پرداخت‌، باز از دانش‌اندوزی‌ باز نایستاد و دیری‌ نپایید که‌ به‌ جرگه دانشمندان‌ عصر خود همچون‌ ابن‌ اعرابی‌ و ابوالعباس‌ ثعلب‌ پیوست‌ و به‌ عنوان‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ لغت‌شناسان‌ و سخن‌سنجان‌ شناخته‌ شد.<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، ج3، ص1222</ref>
ابن‌سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز به شمار می‌رفت که بیش‌تر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند. استفاده فقهی از مضامین لغوی ابن‌سکّیت در میان فقهای مشهور شایع است.<ref>ر.ک: فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی اکبر، ص44</ref>


== شهادت ==
==آثار==
سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، به دست متوکل ملعون به شهادت رسید. درباره چگونگی شهادتش  روایت مشهوری وجود دارد که اکثر منابع آن را تأیید کرده‌اند.
# القلب و الإبدال؛
متوکل عباسی از او خواست بین فرزندانش (المعتز بالله و المؤید بالله) و فرزندان حضرت علی(ع) (حسنین) مقایسه کند. او گفت: قنبر غلام علی(ع) برتر از تو و فرزندانت است. متوکل از صراحت لهجه او عصبانی شد و به غلامانش دستور داد زبان او را از پشت سرش بیرون آورند.<ref>ر.ک:اسلام پور، عسکری، ص129</ref> و در پنجم رجب سال 224ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد.
# إصلاح المنطق؛
 
# الأضداد؛
 
# الألفاظ؛
== آثار ==
# شرح ديوان الخنساء؛
# القلب و الابدال
# شرح دیوان نابغه ذبیانی؛
# اصلاح المنطق
# المقصور و الممدود؛
# الاضداد
# شرح‌ ديوان‌ الحطيئة؛
# الالفاظ
# منطق الطير و منطق الرياحين؛
# شرح دیوان الخنساء
و...<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص697-698</ref>.
# القلب و الابدال
# شرح دیوان نابغه ذبیانی
# المقصور و الممدود
#شرح‌ ديوان‌ الحطيئة
#ديوان‌ طرفة بن‌ عبد به‌ روايت‌ ابن‌ سكيت‌
#شرح‌ ديوان‌ مزرّد
# منطق الطیر و منطق الریاحین<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، ج3، ص1222</ref>
 
==پانويس ==
<references />


==پانویس==
<references/>


==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
#[[:noormags:486439|اسلام‌پور، عسکری، جرعه نوشان اقیانوس امام هادی علیه‌السلام، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386 - شماره 72 (‎12 صفحه - از 123 تا 134)]].  
# [[:noormags:486439|اسلام‌پور، عسکری، «جرعه‌نوشان اقیانوس امام هادی(ع)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386- ‌شماره 72 (‎12 صفحه- ‌از 123 تا 134)]].  
#[[:noormags:1712839|فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی اکبر، واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه شناسی تابستان 1399 - شماره 70 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (‎22 صفحه - از 39 تا 60)]].  
# [[:noormags:1712839|فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، «واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه‌شناسی، تابستان 1399- ‌شماره 70 رتبه علمی - پژوهشی /ISC (22 صفحه - ‌از 39 تا 60)]].  
#فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج3، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
# فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.




خط ۱۲۹: خط ۱۲۲:
[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:مقالات خرداد 01 باقی زاده]]
[[رده:مقالات خرداد 01 باقی زاده]]
[[رده:مقالات بازبینی نشده1]]                 
[[رده:مقالات بازبینی شده مهر 01]]                 
[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
[[رده:مقالات کامل مهرماه باقی زاده]]
[[رده:مقالات کامل مهرماه باقی زاده]]
۱٬۴۸۲

ویرایش