پرش به محتوا

آیین حکمرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱ سپتامبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'گي' به 'گی'
جز (افزودن ناوبری)
جز (جایگزینی متن - 'گي' به 'گی')
خط ۳۸: خط ۳۸:
'''آيين حكمرانی''' ترجمه فارسی کتاب [[الاحكام السلطانية و الولايات‌الدينية]] [[ابوالحسن ماوردى]]، یکى از آثار مهم در فقه سياسى و از اولین آثارى است كه به نظام سياسى خلافت پرداخته و نظريه او را در مورد خلافت در بردارد. این کتاب توسط آقاى [[صابری، حسین|حسين صابرى]] به فارسی برگردانده شده است.
'''آيين حكمرانی''' ترجمه فارسی کتاب [[الاحكام السلطانية و الولايات‌الدينية]] [[ابوالحسن ماوردى]]، یکى از آثار مهم در فقه سياسى و از اولین آثارى است كه به نظام سياسى خلافت پرداخته و نظريه او را در مورد خلافت در بردارد. این کتاب توسط آقاى [[صابری، حسین|حسين صابرى]] به فارسی برگردانده شده است.


==انگيزه تألیف==
==انگیزه تألیف==




خط ۵۴: خط ۵۴:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
غير از باب اول كه به چگونگى شكل‌گيرى رهبرى و شيوه مشروعيت‌يابى و نقش مردم در تكوین دولت پرداخته، بقيه باب‌ها به بررسى شئون و مناصب سياسى، بين المللى، اقتصادى، ادارى، قضايى و جزايى زمامدار اسلامى پرداخته است.  
غير از باب اول كه به چگونگى شكل‌گیرى رهبرى و شيوه مشروعيت‌يابى و نقش مردم در تكوین دولت پرداخته، بقيه باب‌ها به بررسى شئون و مناصب سياسى، بين المللى، اقتصادى، ادارى، قضايى و جزايى زمامدار اسلامى پرداخته است.  


ماوردى در الاحكام السلطانيه با شيوه‌هاى فقهى و در چهارچوب فقه شافعى و با عصاى منابع فقه (قرآن، سنت، عقل، اجماع و قياس) به تحليل و تبيين مسائل سياسى پرداخته است. در عين حال مصلحت عمومى، عرف، رویه ادارى و عملى و شرايط زمان و مقتضيات آن برای وى اهمیت داشته است چرا كه ماوردى از یک‌سو در صدد نظريه‌پردازى و تأسيس نظام حقوقى خلافت و زمامدارى است و از سوى ديگر، واقع‌گرا و واقع‌بين مى‌باشد. برخلاف برخى از محققان كه الاحكام السلطانيه را آرمانى محض و تئورى‌پردازى به‌دور از واقعيت‌ها مى‌دانند، ماوردى در مقدمه خلافت را تمهيدى برای مصالح امت و تدبير امور كه برنامه‌هاى عملى فرمانروايى مى‌باشند، معرفى كرده است.
ماوردى در الاحكام السلطانيه با شيوه‌هاى فقهى و در چهارچوب فقه شافعى و با عصاى منابع فقه (قرآن، سنت، عقل، اجماع و قياس) به تحليل و تبيين مسائل سياسى پرداخته است. در عين حال مصلحت عمومى، عرف، رویه ادارى و عملى و شرايط زمان و مقتضيات آن برای وى اهمیت داشته است چرا كه ماوردى از یک‌سو در صدد نظريه‌پردازى و تأسيس نظام حقوقى خلافت و زمامدارى است و از سوى ديگر، واقع‌گرا و واقع‌بين مى‌باشد. برخلاف برخى از محققان كه الاحكام السلطانيه را آرمانى محض و تئورى‌پردازى به‌دور از واقعيت‌ها مى‌دانند، ماوردى در مقدمه خلافت را تمهيدى برای مصالح امت و تدبير امور كه برنامه‌هاى عملى فرمانروايى مى‌باشند، معرفى كرده است.
خط ۷۶: خط ۷۶:
#:به گفته ماوردى فرمانروايان يا بايد تصرف در كليه امور را داشته باشند (ولايت عامه) و يا فقط در بعضى از امور (ولايت خاصه). فرمانرواى عام را كه خليفه تعيين نموده وزير تفویض نمى‌تواند عزل و يا جابه‌جا كند. شرايط چنين فرمانروايى همان شرايط وزير تفویض است.  
#:به گفته ماوردى فرمانروايان يا بايد تصرف در كليه امور را داشته باشند (ولايت عامه) و يا فقط در بعضى از امور (ولايت خاصه). فرمانرواى عام را كه خليفه تعيين نموده وزير تفویض نمى‌تواند عزل و يا جابه‌جا كند. شرايط چنين فرمانروايى همان شرايط وزير تفویض است.  
#فرماندهى جنگهاى داخلى:  
#فرماندهى جنگهاى داخلى:  
#:در این باب به بحث درباره جنگ‌هایى كه سود و آسايش امت اسلامى در آن است مى‌پردازد و طى سه فصل درباره كسانى كه بايد با آنها جنگيد، سخن مى‌گوید: فصل اول درباره مرتدان، فصل دوم ياغيان و فصل سوم محاربان و راهزنان.  
#:در این باب به بحث درباره جنگ‌هایى كه سود و آسايش امت اسلامى در آن است مى‌پردازد و طى سه فصل درباره كسانى كه بايد با آنها جنگید، سخن مى‌گوید: فصل اول درباره مرتدان، فصل دوم ياغيان و فصل سوم محاربان و راهزنان.  
#مسئولیت دادرسى:  
#مسئولیت دادرسى:  
#:در این باب درباره سپردن قضاوت به غير هم‌مذهب، دامنه مسئولیت قاضيان، حوزه قضاوت قضات، وجود دو قاضى در یک شهر و...مطالبى بيان شده است.
#:در این باب درباره سپردن قضاوت به غير هم‌مذهب، دامنه مسئولیت قاضيان، حوزه قضاوت قضات، وجود دو قاضى در یک شهر و...مطالبى بيان شده است.
خط ۸۳: خط ۸۳:
#:ولايت مظالم این است كه فردى مقتدر كه داراى نفوذ كلام و يا شخصيت و عفيف است، اشخاصى را كه نسبت به حقوق ديگران ظلم و تجاوزى كرده‌اند و يا مى‌كنند به طرف انصاف سوق دهد و نزاع‌كنندگان را از نزاع كردن بازدارد. در این باب درباره قلمرو مسئولیت متولى رسيدگى به مظالم، تفاوت‌هاى نظارت متولیان مظالم و قاضيان، جزئيات رسيدگى به دادخواهى‌ها نزد متولى مظالم و...مطالبى بيان گرديده است.
#:ولايت مظالم این است كه فردى مقتدر كه داراى نفوذ كلام و يا شخصيت و عفيف است، اشخاصى را كه نسبت به حقوق ديگران ظلم و تجاوزى كرده‌اند و يا مى‌كنند به طرف انصاف سوق دهد و نزاع‌كنندگان را از نزاع كردن بازدارد. در این باب درباره قلمرو مسئولیت متولى رسيدگى به مظالم، تفاوت‌هاى نظارت متولیان مظالم و قاضيان، جزئيات رسيدگى به دادخواهى‌ها نزد متولى مظالم و...مطالبى بيان گرديده است.
#سرسلسلگى خاندان‌ها:  
#سرسلسلگى خاندان‌ها:  
#:ماوردى در این مبحث از رياست و رسيدگى به امور صاحب منسبان و اين‌كه چه كسانى بايد این نقابت را بر عهده بگيرند و ویژگى‌هاى آنان سخن مى‌گوید و با گفتارى درباره نقابت عامه و خاصه مطلب را به پایان مى‌برد.  
#:ماوردى در این مبحث از رياست و رسيدگى به امور صاحب منسبان و اين‌كه چه كسانى بايد این نقابت را بر عهده بگیرند و ویژگى‌هاى آنان سخن مى‌گوید و با گفتارى درباره نقابت عامه و خاصه مطلب را به پایان مى‌برد.  
#تصدى امامت جماعت:  
#تصدى امامت جماعت:  
#:امامت برای نماز سه قسم است: يا برای نمازهاى پنج‌گانه، يا نماز جمعه و يا نمازهاى مستحبى. انتخاب امام برای مسجد شاه و ديگر مساجد. حق اعتراض نداشتن خليفه به امام جماعت، به خاطر مذهب وى. صفاتى كه امام جماعت بايد داشته باشد. محل ارتزاق امام جماعت و موذن. امام جمعه و شرايط برگزارى نماز جمعه، امامت برای نمازهاى فطر، قربان، خسوف، كسوف، استسقا و اوقات آن‌ها.  
#:امامت برای نماز سه قسم است: يا برای نمازهاى پنج‌گانه، يا نماز جمعه و يا نمازهاى مستحبى. انتخاب امام برای مسجد شاه و ديگر مساجد. حق اعتراض نداشتن خليفه به امام جماعت، به خاطر مذهب وى. صفاتى كه امام جماعت بايد داشته باشد. محل ارتزاق امام جماعت و موذن. امام جمعه و شرايط برگزارى نماز جمعه، امامت برای نمازهاى فطر، قربان، خسوف، كسوف، استسقا و اوقات آن‌ها.  
خط ۱۰۰: خط ۱۰۰:
#:در این باب درباره چگونگى احياء، تحجير، حريم موات، آبهاى استخراج شده و... سخن رفته است.
#:در این باب درباره چگونگى احياء، تحجير، حريم موات، آبهاى استخراج شده و... سخن رفته است.
#قرقها و بهره‌بردارى‌هاى عمومى:  
#قرقها و بهره‌بردارى‌هاى عمومى:  
#:قرق كردن زمین موات بدان معناست كه از احياى آن به عنوان تملك جلوگيرى شود تا همچنان بر وضعيت اباحه عمومى بماند و در آن علف بروید و گله‌ها در آن بچرند. مؤلف در این باب به ايجاد قرق توسط پيامبر اشاره مى‌كند و پس از آن درباره اعلام قرق از سوى ديگر پيشوايان پس از پيامبر خدا و نيز جواز يا عدم جواز آن مطالبى را بيان مى‌كند.
#:قرق كردن زمین موات بدان معناست كه از احياى آن به عنوان تملك جلوگیرى شود تا همچنان بر وضعيت اباحه عمومى بماند و در آن علف بروید و گله‌ها در آن بچرند. مؤلف در این باب به ايجاد قرق توسط پيامبر اشاره مى‌كند و پس از آن درباره اعلام قرق از سوى ديگر پيشوايان پس از پيامبر خدا و نيز جواز يا عدم جواز آن مطالبى را بيان مى‌كند.
#درباره احكام اِقطاع:  
#درباره احكام اِقطاع:  
#:كه شامل اقطاع سلطان و اقسام آن، اقطاع تملیک و استقلال، اقسام اقطاع تملیک، موات و عامر و معادن است.
#:كه شامل اقطاع سلطان و اقسام آن، اقطاع تملیک و استقلال، اقسام اقطاع تملیک، موات و عامر و معادن است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش