۱٬۴۸۲
ویرایش
نیشابوری، محمد بن محمود: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
== نام و نسب == | == نام و نسب == | ||
معین‌الدین حجة‌الحق بوجعفر محمد بن محمود بن محمد نیشابوری مرورودی در قرن ششم هجری می‌زیسته، از جزئیات زندگی وی، آگاهی کاملی در دست نیست. در منابع، با تعبیرهایی همچون «خواجه»، «حجة‌الحق» و «مفتی‌الدوله» از وی تجلیل کرده‌اند<ref>ر.ک: ایازی، سید | معین‌الدین حجة‌الحق بوجعفر محمد بن محمود بن محمد نیشابوری مرورودی در قرن ششم هجری می‌زیسته، از جزئیات زندگی وی، آگاهی کاملی در دست نیست. در منابع، با تعبیرهایی همچون «خواجه»، «حجة‌الحق» و «مفتی‌الدوله» از وی تجلیل کرده‌اند<ref>ر.ک: ایازی، سید محمدعلی، ص188</ref>. | ||
'''از نگاه دیگران''' | '''از نگاه دیگران''' | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
'''ولادت''' | '''ولادت''' | ||
ولادت او بین سال‌های ۴۸۰ تا ۴۹۰ق. در نیشابور تخمین زده می‌شود<ref>ر.ک: | ولادت او بین سال‌های ۴۸۰ تا ۴۹۰ق. در نیشابور تخمین زده می‌شود<ref>ر.ک: پورجوادی، امیرحسین، ص40</ref>. | ||
== تحصیلات == | == تحصیلات == | ||
از کتاب «بصائر یمینی» معین‌الدین محمد بن محمود نیشابوری چنین برمی‌آید که وی در خاندان علم و دین زندگی می‌کرده و از پیروان مذهب شافعی است. جدّش، از دانشمندان مشهور و صاحب تفسیر بوده و بارها در تفسیر خود از وی نقل قول می‌کند<ref>ر.ک: ایازی، سید | از کتاب «بصائر یمینی» معین‌الدین محمد بن محمود نیشابوری چنین برمی‌آید که وی در خاندان علم و دین زندگی می‌کرده و از پیروان مذهب شافعی است. جدّش، از دانشمندان مشهور و صاحب تفسیر بوده و بارها در تفسیر خود از وی نقل قول می‌کند<ref>ر.ک: ایازی، سید محمدعلی، ص188</ref>. [[عوفی، محمد بن محمد|عوفی]]، از پدر او – بیان‌الحق محمود نیشابوری - تجلیل کرده و چنین نوشته است: «لطایف و غرایب و تصانیف او در انواع علوم در اطراف جهان، مشهور است و جمله مقبول»، پس آن‌گاه می‌گوید: تفسیر «بصائر یمینی» را نیشابوری در زمان بهرام‌شاه تألیف کرده و در آن زمان، از فحول ائمه‌ی غزنین بوده است<ref>ر.ک: بینش، تقی، ص30</ref>. | ||
محمد بن محمود نیشابوری از چهار سالگی به تعلیم علم رو آورد. ایشان در کتاب تفسیر بصائر یمینی می‌نویسد: این بنده‌ی درویش از خود و توانگر به خدای خود از چهار سالگی باز قدم در بادیه‌ی تعلم نهاده است و تا چهل سالگی در طواف کعبه علم بوده و حمدالله تعالی که به هر وقت بر مایه‌ی عمر سودی یافته است و در روزنامه‌ی روزگار یادگاری نبشته... و اکنون که نامه‌ی عمر پیوندی به آخر می‌رسد و دریای زندگانی کم‌حاصل به ساحل می‌انجامد و عمر از چهل سال درگذشت و بنای زندگانی واهی شد و گل امید پژمرده، روی به خدمت قرآن آوردم تا تقصیر گذشته را قضا کنم و عمر پریشان‌شده را دریابم<ref>ر.ک: رواقی، علی، ص5</ref>. | محمد بن محمود نیشابوری از چهار سالگی به تعلیم علم رو آورد. ایشان در کتاب تفسیر بصائر یمینی می‌نویسد: این بنده‌ی درویش از خود و توانگر به خدای خود از چهار سالگی باز قدم در بادیه‌ی تعلم نهاده است و تا چهل سالگی در طواف کعبه علم بوده و حمدالله تعالی که به هر وقت بر مایه‌ی عمر سودی یافته است و در روزنامه‌ی روزگار یادگاری نبشته... و اکنون که نامه‌ی عمر پیوندی به آخر می‌رسد و دریای زندگانی کم‌حاصل به ساحل می‌انجامد و عمر از چهل سال درگذشت و بنای زندگانی واهی شد و گل امید پژمرده، روی به خدمت قرآن آوردم تا تقصیر گذشته را قضا کنم و عمر پریشان‌شده را دریابم<ref>ر.ک: رواقی، علی، ص5</ref>. | ||
== نیشابوری در دستگاه بهرام‌شاه == | == نیشابوری در دستگاه بهرام‌شاه == | ||
معین‌الدین محمد نیشابوری، در دستگاه بهرام‌شاه غزنوی، جایگاهی داشته است. چنین نگاشته‌اند که چون سلطان سنجر سلجوقی به قصد مالش بهرام‌شاه روی به غزنین کرد، بهرام‌شاه را که با سنجر توان مقاومت نبود، نیشابوری را به وساطت فرستاد. ابوجعفر در تکین‌آباد (تگین‌آباد) به لشکرگاه سنجر رفت و به قول [[عوفی، محمد بن محمد|محمد عوفی]]، «حرمت پیری» او سبب شد که بار یافته و به رباعی، زبان برگشاید که:<ref>ر.ک: بینش، تقی، | معین‌الدین محمد نیشابوری، در دستگاه بهرام‌شاه غزنوی، جایگاهی داشته است. چنین نگاشته‌اند که چون سلطان سنجر سلجوقی به قصد مالش بهرام‌شاه روی به غزنین کرد، بهرام‌شاه را که با سنجر توان مقاومت نبود، نیشابوری را به وساطت فرستاد. ابوجعفر در تکین‌آباد (تگین‌آباد) به لشکرگاه سنجر رفت و به قول [[عوفی، محمد بن محمد|محمد عوفی]]، «حرمت پیری» او سبب شد که بار یافته و به رباعی، زبان برگشاید که:<ref>ر.ک: بینش، تقی، ص30</ref> | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
== وفات == | == وفات == | ||
''وفات'' وی در | ''وفات'' وی در سنه 599 بوده است<ref>ر.ک: ایازی، سید محمدعلی، ص188</ref>. | ||
== آثار == | == آثار == | ||
[[عوفی، محمد بن محمد|محمد عوفی]] از | [[عوفی، محمد بن محمد|محمد عوفی]] تصانیف او را بسیار دانسته، از جمله: «تفسیر بصائر یمینی»، «رای آرای» (در ترجمه غرر و سیر)، «صحیفة الاقبال» و...<ref>ر.ک: پورجوادی، امیرحسین، ص37</ref>. | ||
در کتاب تفسیر بصائر یمینی مؤلف از کتابی به نام «امهات امهات» نام می‌برد که آن را به نام بهرام‌شاه غزنوی فراهم آورده است و در جای دیگر از کتاب غریب القرآن نام می‌برد<ref>ر.ک: رواقی، علی، | در کتاب تفسیر بصائر یمینی مؤلف از کتابی به نام «امهات امهات» نام می‌برد که آن را به نام بهرام‌شاه غزنوی فراهم آورده است و در جای دیگر از کتاب غریب القرآن نام می‌برد<ref>ر.ک: رواقی، علی، صفحه دوازده</ref>. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
#رواقی، علی، مقدمه بر تفسیر بصائر یمینی، محمد بن محمود نیشابوری، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول، 1359ش | #رواقی، علی، مقدمه بر تفسیر بصائر یمینی، محمد بن محمود نیشابوری، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول، 1359ش | ||
#رواقی، علی، مقدمه بر تفسیر بصائر یمینی (چاپ جدید)، محمد بن محمود نیشابوری، تهران، انتشارات میراث مکتوب، چاپ اول، 1398 | #رواقی، علی، مقدمه بر تفسیر بصائر یمینی (چاپ جدید)، محمد بن محمود نیشابوری، تهران، انتشارات میراث مکتوب، چاپ اول، 1398 | ||
#[[:noormags:7277|ایازی، سید | #[[:noormags:7277|ایازی، سید محمدعلی، تفسیر بصائر یمینی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله بینات (مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع))، تابستان 1374 - شماره 6 (4 صفحه - از 188 تا 191)]]. | ||
#[[:noormags:62777|بی‌نام، تفسیر بصائر یمینی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله گلستان قرآن آذر 1380 - شماره 92 (2 صفحه - از 27 تا 28)]]. | #[[:noormags:62777|بی‌نام، تفسیر بصائر یمینی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله گلستان قرآن آذر 1380 - شماره 92 (2 صفحه - از 27 تا 28)]]. | ||
#[[:noormags:62777| بینش، تقی، بصائر یمینی، پایگاه مجلات تخصصی نور، نامه آستان | #[[:noormags:62777| بینش، تقی، بصائر یمینی، پایگاه مجلات تخصصی نور، نامه آستان قدس، اردیبهشت و خرداد 1346 - شماره 26 و 27 (17 صفحه - از 28 تا 44)]]. | ||
#[[:noormags:39882| | #[[:noormags:39882|پورجوادی، امیرحسین، رساله موسیقی محمد بن محمود بن محمد نیشابوری، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله معارف، فروردين - آبان 1374 - شماره 34 و 35 (39 صفحه - از 32 تا 70 )]]. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||