أنيس المجتهدين في علم الأصول: تفاوت میان نسخه‌ها

| مکان نشر =قم - ایران

| سال نشر = 1388 ش  

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE12032AUTOMATIONCODE

| چاپ =1

آثار اصولى مولى [[نراقی، مهدی بن ابی‌ذر|مهدى نراقى]] هم از جهت حجم و كمیّت و هم از نظر محتوا و نظريه‌پردازى، قابل مقايسه با آثار ديگر علماى قبل و پس از ايشان نيست. معمولاً هدف عمده در این آثار تنقيح مبانى علم اصول و دسته‌بندى منظم قواعد اصولى و از همه مهم‌تر پاسخ‌گویى به شبهات و القائات اخباریون مى‌باشد. لذا برخى از این تأليفات، مانند تجريدالاصول بدون استدلال و تفصيل آمده و برخى ديگر مفصّل و حاوى جمیع استدلال‌ها، اقوال و مناقشات در همه ابواب مقدماتى و اصلى علم اصول مى‌باشد. برخى نيز مانند کتاب حاضر از نظر استدلال و مناقشه در حدّ متوسط است.

در ادامه رئوس مطالب کتاب را جهت آشنايى بيشتر با سبک مؤلف در تقسيم مباحث علم اصول ذكر مى‌كنيم:

#:وى در دومین فصل این باب به تفصيل بحث حسن‌ و قبح عقلى را مطرح مى‌كند و در باب لزوم پرداختن به این بحث مى‌گوید: از آن جا كه بحث درباره مبادى احكامیّه پيرامون حكم و حاكم و محكوم‌فيه و محكوم‌عليه است، و شناخت حكم كننده (حاكم) متوقف است بر كنكاش درباره حسن‌وقبح، تا دانسته شود كه آنها در چه صورت شرعى‌اند تا حاكم در آنها شارع باشد و در چه صورت عقلى‌اند تا حاكم در آنها عقل باشد، و نيز آيا تلازمى بيان حسن‌وقبح شرعى و عقلى هست تا این كه هم عقل و هم شرع، هر دو حاكم باشند؟ از این روى دانشمندان بر آن شده‌اند تا بحث درباره حسن و قبح را پيش كشند و درباره عقلى يا شرعى بودن آنها دو بحث كنند. سپس در طى چند امر به تفصيل به موضوع حسن و قبح عقلى مى‌پردازد و نظريّه مجتهدان و معتزله را در برابر اخباریون و اشاعره تقویت مى‌كند.

#ادله شرعيه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12032/%D8%A3%D9%86%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-(%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84)?pageNumber=181&viewType=html ر.ک: همان، ص181]</ref>: باب اول و دوم به کتاب و سنت اختصاص دارد. در باب اول<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12032/%D8%A3%D9%86%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-(%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84)?pageNumber=181&viewType=html ر.ک: همان، ص181]</ref> معناى لغوى و شرعى کتاب، عدم تحريف قرآن، تعريف محكم و متشابه و نص و ظاهر و مباحثى مانند آن طرح شده است. در باب بعد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12032/%D8%A3%D9%86%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-(%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84)?pageNumber=202&viewType=html ر.ک: همان، ص202]</ref> حقيقت خبر و اقسام آن، و اقسام تواتر، تعريف خبر واحد و حجيّت آن و مطالب بديع و مفيدى پيرامون خبر واحد و شرايط عمل به آن، هم‌چنين تسامح در ادلّه سنن مورد بررسى قرار گرفته است. آنچه در تتمیم این باب به چشم مى‌خورد اقسام حديث از ديدگاه [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|فاضل نراقى]] است كه به تفصيل شبيه آنچه در علم درايه پيرامون اقسام حديث مى‌آيد، ذكر شده است.به نظر مى‌رسد مؤلف بسيارى از نظريات رجالى و علم‌الحديثى خود را در این فصل آورده است و جزئيات مربوط به سند و دلالت حديث را مانند آنچه در مقدمات علم رجال مى‌آورند، مفصّل بيان كرده است.

#:ادلّه عقليّه در باب چهارم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12032/%D8%A3%D9%86%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-(%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84)?pageNumber=386&viewType=html ر.ک: همان، ص386]</ref> و تحت عناوین اصل برائت، استصحاب حال‌العقل، استصحاب حال‌الشرع و تلازم بين حكم عقل و شرع مطرح شده است. در آخر نيز چهار موضوع استقراء، احتياط، استحسان و مصالح مرسله مورد بررسى قرار گرفته است.

#:نویسنده در آخرين باب این مبحث<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12032/%D8%A3%D9%86%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-(%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84)?pageNumber=434&viewType=html ر.ک: همان، ص434]</ref> به تفصيل اركان قياس و تقسيمات آن را برشمرده و بر مبانى عامّه مناقشه را مورد مناقشه قرار مى‌دهد و تنقيح مناط و قياس منصوص‌العلّة را به عنوان مدارک عقلى احكام بررسى مى‌كند. تفصيلى كه مؤلف پيرامون قياس آورده است، قابل تأمّل و امعان نظر است.