جزائری، سید نورالدین محمد بن نعمت‌الله: تفاوت میان نسخه‌ها

| data-type="authorBirthPlace" |

| data-type="authorTeachers" |

'''سید نورالدین محمد بن نعمت‌الله جزائری''' (۱۰۸۸-۱۱۵۸ق)، محدث و ادیب امامی در قرن دوازدهم، فرزند ارشد [[جزایری، سید نعمت‌الله|سید نعمت‌الله جزایری]] (1050-‌1112ق)، از شاگردان محمد بن حسن حر عاملی، از اساتید نصراللّه حائری و صاحب کتاب «فروق اللغات في التمييز بين مُفاد الكلمات».

نورالدین در 1088ق، در شوشتر به ‎دنیا آمد. وی بزرگ‌ترین فرزند سید نعمت‎اللّه جزایری، محدث نام‎آور شیعی، بود<ref>ر.ک: همان</ref>.

مقدمات علوم دینی را نزد پدرش آموخت، سپس برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و از محضر عالمان آن دیار بهره فراوان برد. در اصفهان جزو نزدیکان شاه حسین صفوی گردید و به فرمان وی کتاب‎هایی نوشت<ref>ر.ک: همان</ref>.

نورالدین در کودکی، در سفری به مشهد مقدس، با شیخ حر عاملی، محدث پرآوازه شیعی (متوفی 1104ق)، ملاقات و از وی اجازه روایی اخذ کرد<ref>ر.ک: همان</ref>.

حزین لاهیجی (متوفی 1180ق)، که در همین دوره از شوشتر دیدن کرده، نورالدین جزایری را فاضل خوانده و وی را در زمره اعیان و بزرگان آن شهر ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

نورالدین، که روزگاری را صرف تدریس علوم دینی کرده بود، به شهرهای ایران، حجاز و عراق سفر و با عالمان و اعیان و بزرگان دیدار کرد. به نوشته شوشتری، در حمله نادرشاه به شوشتر و کشتار عده‎ای از اهالی آن شهر، جزایری به دیدار نادرشاه رفت و او را به سبب ظلم و تعدی در حق مردم، نکوهش کرد. به نظر می‎رسد که این گزارش صحت نداشته باشد؛ زیرا هیچ‌یک از مورخان معاصر جزایری از این ملاقات سخنی به میان نیاورده‌اند و تذکره‎نویسان دوره‎های بعد نیز به تکرار سخنان عبداللطیف شوشتری اکتفا کرده‎اند؛ حال آنکه وی درباره خاندان جزایری سخنان مبالغه‎آمیز بسیار گفته است. نورالدین در همین دوره عزلت گزید و از معاشرت با مردم پرهیز کرد<ref>ر.ک: همان، ص263-‌264</ref>.

مهم‎ترین مشایخ و اساتید وی در حدیث عبارت بوده‎اند از:

# محمد بن حسن حر عاملی که در 1098ق، هنگامی که نورالدین کمتر از ده سال داشت، به وی اجازه حدیث داد؛

# پدر نورالدین، سید نعمت‎الله جزایری، که نورالدین پس از اتمام قرائت اربعین حدیث شیخ بهایی در 1099ق، از او اجازه روایت گرفت. سید نعمت‎الله جزایری، علاوه بر دادن اجازه روایت، از استادان وی نیز بشمار می‎آید؛ چنان‌که سید نورالدین در نسخه‎ای از مختصر نافع به خط خود در 1104ق، به قرائت کتاب مذکور نزد پدرش اشاره کرده است؛

# میر محمدباقر خاتون‎آبادی (متوفی 1127ق، از عالمان و مدرسان برجسته اصفهان)؛

# میر محمدصالح خاتون‎آبادی (متوفی 1126ق، از شاگردان برجسته و داماد علامه مجلسی)<ref>ر.ک: همان، ص264</ref>.

نورالدین در فقه، حدیث و لغت، کتاب‎ها و رساله‎های متعددی نوشته است، از جمله:

# اخلاق سلطانی: در شرح و ترجمه فارسی باب طهارت کتاب «النخبة في الحكمة العملية و الأحكام الشرعية» تألیف فیض کاشانی، که آن را به فرمان شاه حسین صفوی به فارسی ترجمه و شرح کرده است؛

# رساله اضداد لغوی، که سید احمد حسینی اشکوری، آن را در زمره تألیفات نورالدین برشمرده است. این رساله به فارسی است و در آن گزیده‎ای از اضداد رضی‎الدین صغانی (متوفی 650ق) آمده است. این رساله به درخواست نواب مهرعلی‎خان ترجمه و تدوین شده است. البته در بخش پایانی کتاب «فروق اللغات»، فصلی مستقل با عنوان اضداد منقول از رضی‎الدین صغانی ملحق شده که به عربی است؛

# فروق اللغات في التمييز بين مُفاد الكلمات: که مشهورترین اثر نورالدین جزایری و به‌اختصار، به فروق نیز مشهور است. خوانساری به‌اشتباه این کتاب را از تألیفات پدر نورالدین دانسته است. جزایری در این اثر، از شیوه ابراهیم بن علی کفعمی (متوفی 905ق) در کتاب «لمع البرق في معرفة الفرق»، پیروی کرده است. روش تدوین کتاب «فروق اللغات» الفبایی، با رعایت حرف اول واژه‎ها، نه ریشه آنهاست. این کتاب بخش دومی دارد که در آن به‌صورت موضوعی (نه الفبایی) به بعضی از «فروق لغوی» اشاره شده است و از این حیث با شیوه نگارش «فقه اللغة» عبدالملک ثعالبی شباهت دارد. نورالدین در همین بخش به بررسی لغات اضداد و نیز لغاتی که معنای آنها به‌تبع تغییر حرکاتشان تغییر می‎یابد، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص264-‌265</ref>.