المنجد في اللغة و الأعلام: تفاوت میان نسخه‌ها

درباره انگیزه تألیف این کتاب، مؤلف می‌گوید که از دیرباز احساس نیاز می‌کرد که کتاب قابل‌دسترس و سهل‌الوصولی برای دانش‌آموزان مدارس و دانشجویان تهیه کند که زیاد هم حجیم و ملال‌آور نباشد و روش فرهنگ‌های غربی را نیز از نظر متد، روش و وضوح دلالت، دارا باشد. لذا برای رسیدن به این هدف، شروع به مطالعه و تحقیق در منابع مهم دراین‌باره و نیز مشورت‌خواهی با اهل علم و ادب و زبان نمودم و تلاش فراوان کردم و عبارات و جملات استوار و محکم قدما را، جمع‌آوری و فیش‌برداری کردم و کلماتی را که ارزش زبانی بالایی نداشتند، کنار زدم<ref>محسنی، شهباز، ص122</ref>.

لغت‌نامه «المنجد» یکی از لغت‌نامه‌های معروف در جهان عرب است، به حدی که بیشتر از لغت‌نامه «لسان العرب» و سایر واژه‌نامه‌های کهن، جای خود را میان اقشار فرهیخته و دانشجو باز کرده است<ref>بی‌نام</ref>.

این لغت‌نامه شامل تصاویر مختلف و نقشه‌های جغرافیایی بوده و به مرور زمان برخی کلمات و اصطلاحات جدید نیز به آن افزوده شده است. همچنین بعداً بخش اَعلام هم به المنجد افزوده شد که این کار توسط کشیش فردیناند توتل صورت گرفت. پس از آن، کتاب المنجد به چندگونه مختلف مانند المنجد الوسیط و منجد الطلاب و المنجد الکبیر و المنجد المعاصر للطلاب و المنجد المفصل و المنجد الکترونیک عرضه شد<ref>همان</ref>.

این لغت‌نامه، از جمله فرهنگ‌های خوش‌دست و سهل‌الوصول است که در بین فرهنگ‌های عربی جدید، رواج و رونق زیادی دارد و دارای مدخل‌های بسیار است و در بین دیگر فرهنگ‌ها از نظر محتوا و نیز تعداد مدخل، فرهنگ برجسته و قابل‌اعتنایی است<ref>محسنی، شهباز، ص122</ref>.

روش ترتیب مدخل‌های این قاموس، بر اساس حروف الفبا و ریشه لغات بوده و در هر مدخل، انواع مشتقات مربوط به مدخل مزبور، همراه با شواهد زبانی آورده شده است. در هر مورد، ابتدا شکل مجرد کلمه آمده و سپس، باب‌های مزید و اشتقاقات مختلف و اسم‌های مکان و زمان، اسم آلت، اسم فاعل، اسم مفعول، صفت مشبهه، افعل التفضیل و... آمده است. همچنین مؤلف، علائمی اختصاری برای بعضی رموز وضع نموده است مانند: «فا» برای اسم فاعل و «مف» برای اسم مفعول و «مص» برای مصدر و «م» برای مؤنث و «هـ» برای مفعول و غیره<ref>ر.ک: همان، ص123</ref>.

گفتنی است در این کتاب، خطاها و اغلاطی در شرح لغات وجود دارد و نیز اعمال بعضی دیدگاه‌های مسیحیت و غرض‌ورزی‌های شرق‌شناسانه در خصوص مسائلی که با دین اسلام مرتبط است، در آن مشاهده می‌شود. ازاین‌رو مورد نقد پاره‌ای از لغویان قرار گرفته و عنوان شده است که در آن، از به‌کارگیری منابع و مراجع اصلی عربی، غفلت شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

گفتنی است وقتی این قاموس را برای جستجوی واژه‌ای در دست مطالعه قرار می‌دهیم، کم پیش می‌آید که در صفحه‌ای از آن، متوجه حضور واژه یا واژه‌هایی فارسی که معرب شده و تغییراتی در آهنگ و ریخت کلمه داده شده، نشویم<ref>همان</ref>.

# در بخش لغات، گاه واژه‌هایی که مربوط به حوزه اَعلام است مانند اهواز یا بغداد و... آورده شده است، حال‌آنکه کتاب، بخش جداگانه اعلام را نیز دارد و می‌بایست این قبیل کلمات، در آنجا می‌آمد<ref>ر.ک: همان، ص124</ref>.

# الأستاذ: ج أساتذة و أساتیذ: المعلم، المدبر، العالم، کبیر دفاتر الحساب (فارسیة): شکل پهلوی آن به صورت «اوستات» در مینوی خرد، به‌کار رفته است<ref>ر.ک: همان، ص125- 126</ref>.

در چاپ‌های اخیر، از نظر رنگ و تصاویر و جدول‌ها و انواع نقشه، کارهای خوبی برای جذا‌ب‌تر شدن، روی آن انجام گرفته است<ref>محسنی، شهباز، ص122</ref>.

کتاب برای نخستین بار در سال 1907م تحت عنوان «المُنجِد» منتشر شد. معلوف در چاپ‌های بعد، تجدیدنظرهایی در آن انجام داد. بعداً نیز بخش جدیدی با عنوان فرائد «الأدب و الأقوال السائرة عند العرب» را که حاوی امثال است بدان اضافه نمود. همچنین بخش اعلام مربوط به افراد و اماکن جغرافیایی را به آن افزود. این اثر در هریک از کشورهای اسلامی جداگانه ده‌ها بار به چاپ رسیده و در مجموع صدها بار منتشر شده است<ref>ر.ک: همان، ص123</ref>.