۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
محسن الأمين العاملي و منهجه في كتابة التاريخ أعيان الشيعة أنموذجاً (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۶ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۳۳
، ۶ آوریل ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'المنجد فی اللغة و الأعلام' به 'المجند في اللغة و الأعلام') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
| شابک =978-964-988-787-6 | | شابک =978-964-988-787-6 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =40796 | ||
| کتابخوان همراه نور =40796 | | کتابخوان همراه نور =40796 | ||
| کد پدیدآور =24639 | | کد پدیدآور =24639 | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
در فصل اول با عنوان «[[امین، سید محسن|محسن امین عاملی]]، محیط، رشد و عوامل شکلگیری تفکر او»، اوضاع اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جبل عامل - محل تولد [[امین، سید محسن|سید امین]] - و تأثیرات این محیط در اشتیاق او به علم و معرفت و تلاش در تکمیل مطالعات دینی تا رسیدن به درجه اجتهاد مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص12</ref>. | در فصل اول با عنوان «[[امین، سید محسن|محسن امین عاملی]]، محیط، رشد و عوامل شکلگیری تفکر او»، اوضاع اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جبل عامل - محل تولد [[امین، سید محسن|سید امین]] - و تأثیرات این محیط در اشتیاق او به علم و معرفت و تلاش در تکمیل مطالعات دینی تا رسیدن به درجه اجتهاد مورد بحث قرار گرفته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=12&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص12]</ref>. | ||
در این فصل در ضمن جدولی، پانزده تن از مهمترین علمای جبل عامل با ذکر تاریخ ولادت و وفات، محل تدریس و مهمترین اساتید ایشان ذکر شده است. سپس بر نقش و اهمیت مدارس در جبل عامل در تقویت حرکت فکری و ادبی تأکید شده است. در جدول دیگری نیز اسامی مهمترین مدارس جبل عامل با ذکر مؤسس، سال تأسیس و بزرگترین اساتیدی که در این مدارس تدریس کردهاند، لیست شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص33-31</ref>. | در این فصل در ضمن جدولی، پانزده تن از مهمترین علمای جبل عامل با ذکر تاریخ ولادت و وفات، محل تدریس و مهمترین اساتید ایشان ذکر شده است. سپس بر نقش و اهمیت مدارس در جبل عامل در تقویت حرکت فکری و ادبی تأکید شده است. در جدول دیگری نیز اسامی مهمترین مدارس جبل عامل با ذکر مؤسس، سال تأسیس و بزرگترین اساتیدی که در این مدارس تدریس کردهاند، لیست شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=31&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص33-31]</ref>. | ||
در جداول دیگری به اساتید، شاگردان، مهمترین علمایی که [[امین، سید محسن|سید امین]] به آنها اجازه روایت داده و نیز علمای بزرگ خاندان امین اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص49-40</ref>. | در جداول دیگری به اساتید، شاگردان، مهمترین علمایی که [[امین، سید محسن|سید امین]] به آنها اجازه روایت داده و نیز علمای بزرگ خاندان امین اشاره شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=40&viewType=html ر.ک: همان، ص49-40]</ref>. | ||
بررسی تفکرات سید امین، از جمله مباحث این فصل است. [[امین، سید محسن|سید امین]] با دیگر علمای اصلاحگر پیش از خود که مواضع سیاسی در جامعه خویش داشتند، متفاوت بود؛ آنان از نظرگاه سیاسی موضع میگرفتند، ولی او علیرغم عدم اشتغال به سیاست و عدم تخصص در آن، از دیدگاه فقهی موضع میگرفت – نه صرفا از نظرگاه سیاسی یا بهعنوان یک مصلح اجتماعی - بنابراین مواضع وی با سیاست در مراحل مختلفش موافق درمیآمد؛ درحالیکه آن مواضع مستند به «قاعده فقهی» بود. در واقع ایستادن در برابر تجزیه مسلمین بهوسیله استعمار، یک وظیفه دینی لازم برای او بود و این مواضع اثر مهمی در استحکام حرکت ملی و آمادگی آن برای مبارزه علیه استعمار داشت. | بررسی تفکرات سید امین، از جمله مباحث این فصل است. [[امین، سید محسن|سید امین]] با دیگر علمای اصلاحگر پیش از خود که مواضع سیاسی در جامعه خویش داشتند، متفاوت بود؛ آنان از نظرگاه سیاسی موضع میگرفتند، ولی او علیرغم عدم اشتغال به سیاست و عدم تخصص در آن، از دیدگاه فقهی موضع میگرفت – نه صرفا از نظرگاه سیاسی یا بهعنوان یک مصلح اجتماعی - بنابراین مواضع وی با سیاست در مراحل مختلفش موافق درمیآمد؛ درحالیکه آن مواضع مستند به «قاعده فقهی» بود. در واقع ایستادن در برابر تجزیه مسلمین بهوسیله استعمار، یک وظیفه دینی لازم برای او بود و این مواضع اثر مهمی در استحکام حرکت ملی و آمادگی آن برای مبارزه علیه استعمار داشت. | ||
دیدگاههای سیاسی [[امین، سید محسن|سید امین]] به ایام سیطره عثمانی بر سوریه و لبنان بازمیگردد؛ زمانیکه دولت عثمانی با آلمان بر ضد انگلیس، فرانسه و ایتالیا وارد جنگ شد. پس وی وظیفه واجب دینی خود دانست که در برابر دولی که بخشی از وطن عربی را اشغال میکردند بایستد؛ افزون بر این با توجه به شرایط زمان و مکان، ایستادگی با دولت عثمانی ایستادگی با اسلام در برابر کفر بود<ref>ر.ک: همان، ص93-92</ref>. | دیدگاههای سیاسی [[امین، سید محسن|سید امین]] به ایام سیطره عثمانی بر سوریه و لبنان بازمیگردد؛ زمانیکه دولت عثمانی با آلمان بر ضد انگلیس، فرانسه و ایتالیا وارد جنگ شد. پس وی وظیفه واجب دینی خود دانست که در برابر دولی که بخشی از وطن عربی را اشغال میکردند بایستد؛ افزون بر این با توجه به شرایط زمان و مکان، ایستادگی با دولت عثمانی ایستادگی با اسلام در برابر کفر بود<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=92&viewType=html ر.ک: همان، ص93-92]</ref>. | ||
فصل دوم با عنوان «مطالعه در منابع کتاب أعيان الشيعة»، بررسی احصایی و تفصیلی مصادری است که در کتاب مزبور بر آنها اعتماد شده است. | فصل دوم با عنوان «مطالعه در منابع کتاب أعيان الشيعة»، بررسی احصایی و تفصیلی مصادری است که در کتاب مزبور بر آنها اعتماد شده است. | ||
مصادر مختلف (در مجموع: 1183 منبع)، در جدولی بهتفکیک ارائه شده است؛ اسناد و نسخههای خطی: 392 مورد، کتب تراث اسلامی: 567 مورد، کتب معاصر و نشریات: 68 مورد، سفرنامهها و مصاحبههای شخصی و مکاتبات: 156 مورد<ref>ر.ک: همان، ص106</ref>. | مصادر مختلف (در مجموع: 1183 منبع)، در جدولی بهتفکیک ارائه شده است؛ اسناد و نسخههای خطی: 392 مورد، کتب تراث اسلامی: 567 مورد، کتب معاصر و نشریات: 68 مورد، سفرنامهها و مصاحبههای شخصی و مکاتبات: 156 مورد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=106&viewType=html ر.ک: همان، ص106]</ref>. | ||
در فصل سوم، اسباب گرایش [[امین، سید محسن|سید امین]] به تألیف «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» و اهمیت آن در بین کتب تراجم و رجال مطرح شده است. این کتاب یک دائرةالمعارف فکری - عقیدتی است که شرح حال دانشمندان معروف در بسیاری از مؤسسات اجتماعی، سیاسی و نظامی را گردآوری نموده است. | در فصل سوم، اسباب گرایش [[امین، سید محسن|سید امین]] به تألیف «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» و اهمیت آن در بین کتب تراجم و رجال مطرح شده است. این کتاب یک دائرةالمعارف فکری - عقیدتی است که شرح حال دانشمندان معروف در بسیاری از مؤسسات اجتماعی، سیاسی و نظامی را گردآوری نموده است. | ||
در این فصل، نویسنده، همچنین شیوه [[امین، سید محسن|سید امین]] را در کتابت تاریخ، شیوه علمی دانسته است؛ او تنها به نقل وقایع بسنده نکرده است، بلکه به شیوه تحلیل و تعلیل اطلاعات روی آورده است. شیوه علمی [[امین، سید محسن|سید امین]] در کتابت تاریخی، سهل و ممتنع و بهدور از عبارات مغلق است<ref>ر.ک: مقدمه، ص13</ref>. | در این فصل، نویسنده، همچنین شیوه [[امین، سید محسن|سید امین]] را در کتابت تاریخ، شیوه علمی دانسته است؛ او تنها به نقل وقایع بسنده نکرده است، بلکه به شیوه تحلیل و تعلیل اطلاعات روی آورده است. شیوه علمی [[امین، سید محسن|سید امین]] در کتابت تاریخی، سهل و ممتنع و بهدور از عبارات مغلق است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=13&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص13]</ref>. | ||
نویسنده کتاب را با فصل چهارم با عنوان «تبیین بررسیها و موضوعات کتاب [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]»، به پایان رسانده است. در این فصل موضوعاتی که در ضمن شرح حال اعیان و رجال آمده، تبیین شده است. [[امین، سید محسن|سید امین]] بر بسیاری از آراء و افکاری که در شرح حال مترجمین آمده، تعلیقه زده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | نویسنده کتاب را با فصل چهارم با عنوان «تبیین بررسیها و موضوعات کتاب [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]»، به پایان رسانده است. در این فصل موضوعاتی که در ضمن شرح حال اعیان و رجال آمده، تبیین شده است. [[امین، سید محسن|سید امین]] بر بسیاری از آراء و افکاری که در شرح حال مترجمین آمده، تعلیقه زده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=13&viewType=html ر.ک: همان]</ref>. | ||
منابعی که در این کتاب از آنها استفاده شده، متعدد و متنوع است که عمده آنها کتابهای [[امین، سید محسن|سید امین]] است که در بیشتر تحقیقات از آنها استفاده گردیده است؛ زیرا بالغ بر 27 مصدر است که «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» مقدم بر همه و منبع اصلی در فصلهای دوم و سوم و چهارم است. اسناد رسمی و نیمهرسمی برداشتشده از «مكتبة الأسد» در دمشق، «مجمع العلمي العربي» در دمشق، «مدرسة المحسنية» و «مكتبة السيد محسن الأمين» در سوریه، مطالب اصلی فصل اول کتاب را تشکیل میدهد. علاوه بر آن، نویسنده در این فصل، از کنفرانس بررسی افکار [[امین، سید محسن|سید محسن امین]] که توسط مشاور فرهنگی ایران در سوریه برگزار شده، استفاده کرده است؛ چراکه مشتمل بر مباحث متعدد تخصصی است که توسط گروهی از اندیشمندان، روشنفکران و دانشگاهیان سوریه و لبنان نوشته شده است<ref>ر.ک: همان، ص14-13</ref>. | منابعی که در این کتاب از آنها استفاده شده، متعدد و متنوع است که عمده آنها کتابهای [[امین، سید محسن|سید امین]] است که در بیشتر تحقیقات از آنها استفاده گردیده است؛ زیرا بالغ بر 27 مصدر است که «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» مقدم بر همه و منبع اصلی در فصلهای دوم و سوم و چهارم است. اسناد رسمی و نیمهرسمی برداشتشده از «مكتبة الأسد» در دمشق، «مجمع العلمي العربي» در دمشق، «مدرسة المحسنية» و «مكتبة السيد محسن الأمين» در سوریه، مطالب اصلی فصل اول کتاب را تشکیل میدهد. علاوه بر آن، نویسنده در این فصل، از کنفرانس بررسی افکار [[امین، سید محسن|سید محسن امین]] که توسط مشاور فرهنگی ایران در سوریه برگزار شده، استفاده کرده است؛ چراکه مشتمل بر مباحث متعدد تخصصی است که توسط گروهی از اندیشمندان، روشنفکران و دانشگاهیان سوریه و لبنان نوشته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=13&viewType=html ر.ک: همان، ص14-13]</ref>. | ||
در فصل دوم و سوم، فراوان از کتب عربی و ترجمهشده به زبان عربی و بهطور خاص از کتب تراث اسلامی استفاده شده است. همچنین در معرفی اعلام از موسوعات و معاجم استفاده شده که مهمترین آنها [[الأعلام|موسوعه خیرالدین زرکلی]] و [[موسوعة طبقات الفقهاء|موسوعه طبقات الفقهاء]] [[سبحانی تبریزی، جعفر|شیخ جعفر سبحانی]] و [[المجند في اللغة و الأعلام|المنجد في الأعلام]] [[معلوف، لویس|لوئیس معلوف]] است<ref>ر.ک: همان</ref>. | در فصل دوم و سوم، فراوان از کتب عربی و ترجمهشده به زبان عربی و بهطور خاص از کتب تراث اسلامی استفاده شده است. همچنین در معرفی اعلام از موسوعات و معاجم استفاده شده که مهمترین آنها [[الأعلام|موسوعه خیرالدین زرکلی]] و [[موسوعة طبقات الفقهاء|موسوعه طبقات الفقهاء]] [[سبحانی تبریزی، جعفر|شیخ جعفر سبحانی]] و [[المجند في اللغة و الأعلام|المنجد في الأعلام]] [[معلوف، لویس|لوئیس معلوف]] است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/40796/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%8A-%D9%88-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AC%D9%87-%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%A9-%D8%A3%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B0%D8%AC%D8%A7-1867%D9%85-1952%D9%85?pageNumber=13&viewType=html ر.ک: همان]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۱۶۳: | خط ۱۶۳: | ||
[[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
[[رده:علما و ائمه]] | [[رده:علما و ائمه]] | ||
[[رده: | [[رده:فروردین(1401)]] | ||