إحياء علوم الدين: تفاوت میان نسخه‌ها

إحياء علوم الدين (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۵ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۵۳

۶٬۰۹۸ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۵ مارس ۲۰۲۲

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh@noornet.net

۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش

@@ خط ۳۱: / خط ۳۱: @@
 | پیش از =
 }}
 '''''إحياء علوم الدين'''''، کتابى جامع در معارف اسلامى و عرفانى، به عربى، اثر امام [[محمد غزالى طوسى]] (450 - 505)، عالم و متفكر بزرگ اسلامى است.
@@ خط ۴۱: / خط ۴۰: @@
 با اينكه گذشت نه قرن، ما را از هم جدا مى‌كند و نيز با وجود تلاش‌هاى جديد و معاصرى كه برای معرفى اسلام صورت مى‌گيرد، با این حال، «احياء العلوم» تنها کتابى است كه تقريبا همه علوم مسلمانان را به‌صورت متداخل؛ نه به‌صورت مجزا و منفصل در بر دارد و یک اسلام تام الاصول غير ناقص را به تصویر مى‌كشد و به هيچ گروه يا فرقه‌اى گرايش ندارد و در هيچ‌یک از حوزه‌هاى علوم اسلامى نيز اسير و محبوس نيست؛ با آنكه غزالى، در عقايد، اشعرى و در فروع، شافعى و در بينش، صوفى بود.
-ربع عبادات، درباره آداب و دقايق سنن و اسرار معانى عبادات است كه عالم عامل را از دانستن آن گريزى نيست. این ربع، خود، از ده کتاب تشكيل شده است كه نخستين آنها، «کتاب العلم» است. به قول مؤلف، سبب آغاز كردن کتاب با این مبحث، آن است كه علم، مهم‌ترين هدف برای امور كشفى است كه با آموختن آن بنا به فرموده رسول اكرم(ص)، خداوند متعال بندگى (عبادت) مى‌شود. ديگر کتاب‌هاى ربع نخست به این شرحند: قواعد العقايد، اسرار طهارت، اسرار نماز، اسرار زكات، اسرار روزه، اسرار حج، آداب تلاوت قرآن، اذكار و دعاها، ترتيب اوراد در اوقات.
+ربع عبادات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?sectionNumber=2&pageNumber=7&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ج1، ص7]</ref>، درباره آداب و دقايق سنن و اسرار معانى عبادات است كه عالم عامل را از دانستن آن گريزى نيست. این ربع، خود، از ده کتاب تشكيل شده است كه نخستين آنها، «کتاب العلم» است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?sectionNumber=2&pageNumber=7&viewType=html ر.ک: همان، ص7]</ref>. به قول مؤلف، سبب آغاز كردن کتاب با این مبحث، آن است كه علم، مهم‌ترين هدف برای امور كشفى است كه با آموختن آن بنا به فرموده رسول اكرم(ص)، خداوند متعال بندگى (عبادت) مى‌شود. ديگر کتاب‌هاى ربع نخست به این شرحند: قواعد العقايد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?sectionNumber=2&pageNumber=153&viewType=html ر.ک: همان، ص 153]</ref>، اسرار طهارت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=2&pageNumber=29&viewType=html ر.ک: همان، ج2، ص29]</ref>، اسرار نماز<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=2&pageNumber=67&viewType=html ر.ک: همان، ص 67]</ref>، اسرار زكات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=2&pageNumber=185&viewType=html ر.ک: همان، ص185]</ref>، اسرار روزه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=3&pageNumber=31&viewType=html ر.ک: همان، ج3، ص31]</ref>، اسرار حج<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=3&pageNumber=47&viewType=html ر.ک: همان، ص47]</ref>، آداب تلاوت قرآن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=3&pageNumber=105&viewType=html ر.ک: همان، ص105]</ref>، اذكار و دعاها<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=3&pageNumber=143&viewType=html ر.ک: همان، ص143]</ref>، ترتيب اوراد در اوقات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=4&pageNumber=4&viewType=html ر.ک: همان، ج4، ص4]</ref>.
-ربع عادات، شامل ده کتاب به شرح زير است: آداب خوردن، آداب ازدواج، احكام كسب، حلال و حرام، آداب صحبت و معاشرت با اصناف خلق، گوشه‌گيرى، آداب سفر، سماع و وجد، امر به معروف و نهى از منكر، آداب معيشت و اخلاق نبوت.
+ربع عادات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=4&pageNumber=61&viewType=html ر.ک: همان، ص61]</ref>، شامل ده کتاب به شرح زير است: آداب خوردن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=4&pageNumber=61&viewType=html ر.ک: همان، ص61]</ref>، آداب ازدواج<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=4&pageNumber=95&viewType=html ر.ک: همان، ص 95]</ref>، احكام كسب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=4&pageNumber=167&viewType=html ر.ک: همان، ص167]</ref>، حلال و حرام<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=5&pageNumber=19&viewType=html ر.ک: همان، ج5، ص19]</ref>، آداب صحبت و معاشرت با اصناف خلق<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=5&pageNumber=139&viewType=html ر.ک: همان، ص139]</ref>، گوشه‌گيرى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=6&pageNumber=53&viewType=html ر.ک: همان، ج6، ص53]</ref>، آداب سفر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=6&pageNumber=93&viewType=html ر.ک: همان، ص93]</ref>، سماع و وجد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=6&pageNumber=135&viewType=html ر.ک: همان، ص135]</ref>، امر به معروف و نهى از منكر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=7&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: همان، ج7، ص3]</ref>، آداب معيشت و اخلاق و نبوت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=7&pageNumber=95&viewType=html ر.ک: همان، ص95]</ref>.
-ربع مهلكات، درباره صفات ناپسندى است كه برای زدودن و پاک كردن نفس و دل از آنها، آيات قرآنى نازل شده است. غزالى حد و حقيقت هر یک از این خلقيات و اسباب پديد آمدن آنها را شرح داده و آفات آنها و نشانه‌هایى را كه بدان شناخته مى‌شوند و روش‌هاى درمانى آنها را يادآور شده است. این ربع، شامل ده کتاب به شرح زير است: شرح شگفتى‌هاى دل، رياضت نفس، آفات دو شهوت شكم و فرج، آفات زبان، آفات غضب، حقد و حسد، ذم دنيا، نكوهش مال و بخل، ذم جاه و ريا، نكوهش كبر و عجب و غرور.
+ربع مهلكات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=8&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: همان، ج8، ص3]</ref>، درباره صفات ناپسندى است كه برای زدودن و پاک كردن نفس و دل از آنها، آيات قرآنى نازل شده است. [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]] حد و حقيقت هر یک از این خلقيات و اسباب پديد آمدن آنها را شرح داده و آفات آنها و نشانه‌هایى را كه بدان شناخته مى‌شوند و روش‌هاى درمانى آنها را يادآور شده است. این ربع، شامل ده کتاب به شرح زير است: شرح شگفتى‌هاى دل، رياضت نفس، آفات دو شهوت شكم و فرج، آفات زبان<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=9&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: همان، ج9، ص3]</ref>، آفات غضب، حقد و حسد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=9&pageNumber=87&viewType=html ر.ک: همان، ص87]</ref>، ذم دنيا<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=9&pageNumber=153&viewType=html ر.ک: همان، ص 153]</ref>، نكوهش مال و بخل<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=10&pageNumber=4&viewType=html ر.ک: همان، ج10، ص4]</ref>، ذم جاه و ريا<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=10&pageNumber=77&viewType=html ر.ک: همان، ص77]</ref>، نكوهش كبر و عجب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=11&pageNumber=4&viewType=html ر.ک: همان، ج11، ص4]</ref> و غرور<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1333/%D8%A5%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?volumeNumber=11&pageNumber=77&viewType=html ر.ک: همان، ص77]</ref>.
 ربع منجيات، درباره صفات پسنديده‌اى است كه موجب تقرب به خداوند مى‌شود. غزالى، علاوه بر بيان حد و حقيقت هر صفت، اسباب و نشانه‌ها و فضيلت آن را نيز يادآور شده است.