پرش به محتوا

أحسن الحديث في أحكام الوصايا و المواريث: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۴: خط ۲۴:
}}
}}


'''أحسن الحدیث فی أحکام الوصایا و المواریث''' اثر آیت‌الله [[شيخ احمد بن على الكاشف الغطاء|شیخ احمد بن على الکاشف الغطاء]]، درباره دو فرع فقهى مهم (ارث و وصایا) تدوین و با قلم شیوا و روان نگارش یافته است.


'''أحسن الحديث في أحكام الوصايا و المواريث''' اثر آیت‌الله [[شيخ احمد بن على الكاشف الغطاء]]، درباره دو فرع فقهى مهم (ارث و وصايا) تدوین و با قلم شيوا و روان نگارش يافته است.
==انگیزه تألیف==


==انگيزه تأليف==
طبق آنچه که در مقدمه کتاب آمده است، مؤلف، کتاب را در جواب مخاطبى که درباره ارث، سؤال داشته، نگاشته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/707?viewType=html ر.ک: مقدمه، ص1]</ref>.
 
طبق آنچه كه در مقدمه کتاب آمده است، مؤلف، کتاب را در جواب مخاطبى كه درباره ارث، سؤال داشته، نگاشته است.


==ساختار==
==ساختار==
روش کتاب، استدلالى است و در آن از منابع عقلى و نقلى بهره گرفته شده كه در قالب یک مقدمه، پنج مقصد، و چندين مسئله و یک افزوده (خاتمه) تدوین شده است.
روش کتاب، استدلالى است و در آن از منابع عقلى و نقلى بهره گرفته شده که در قالب یک مقدمه<ref>ر.ک: همان، ص1</ref>، پنج مقصد، و چندین مسئله و یک افزوده (خاتمه) تدوین شده است.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه، ضمن عنوان فايده، به مقدمات لازم برای بحث و فحص اساسى از مسئله ارث نظير: ما ترك میت چه حق باشد و چه مال (در صورتى كه مشروط نباشد) به وارث مى‌رسد، بايد خمس و زكات و ديه‌هاى میت از تركه پيش از تقسيم و واگذارى به وارثين آن پرداخت گردد و موجبات ارث و موانع سه گانه آن (بنده بودن، كفر و قتل عمد) مى‌پردازد.
در مقدمه، ضمن عنوان فایده، به مقدمات لازم برای بحث و فحص اساسى از مسئله ارث نظیر: ما ترک میت چه حق باشد و چه مال (در صورتى که مشروط نباشد) به وارث مى‌رسد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/707?viewType=html ر.ک: همان، ص1]</ref>، باید خمس و زکات و دیه‌هاى میت از ترکه پیش از تقسیم و واگذارى به وارثین آن پرداخت گردد و موجبات ارث و موانع سه گانه آن (بنده بودن، کفر و قتل عمد) مى‌پردازد.


در مقصد اول، مرتبه اول از وراث نسبى (پدر، مادر و فرزندان) بررسى شده است. اگر از وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد خواه پدر باشد و خواه مادر، يا یک پسر و یک دختر، همه ارث به او مى‌رسد. فرزندان مانع ارث آبا نمى‌شوند و آبا مانع ارث فرزندان نمى‌گردند.
در مقصد اول<ref>[https://noorlib.ir/book/view/707?pageNumber=14&viewType=html ر.ک: همان، ص14]</ref>، مرتبه اول از وراث نسبى (پدر، مادر و فرزندان) بررسى شده است. اگر از وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد خواه پدر باشد و خواه مادر، یا یک پسر و یک دختر، همه ارث به او مى‌رسد. فرزندان مانع ارث آبا نمى‌شوند و آبا مانع ارث فرزندان نمى‌گردند.


در ادامه به سهام شش‌گان و كسانى كه این سهام به آنها تعلق مى‌گيرد و نيز مسئله بحث انگيز عول و تعصيب، پرداخته شده است.
در ادامه به سهام شش‌گان و کسانى که این سهام به آنها تعلق مى‌گیرد و نیز مسئله بحث انگیز عول و تعصیب، پرداخته شده است.


مقصد دوم عهده‌دار تبيين میراث مرتبه دوم (پدر بزرگ، مادر بزرگ، خواهران و برادران) است و اينكه با وجود یکى از وراث طبقه اول، طبقه دوم از ارث محروم مى‌گردند.
مقصد دوم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/707?pageNumber=23&viewType=html ر.ک: همان، ص23]</ref> عهده‌دار تبیین میراث مرتبه دوم (پدر بزرگ، مادر بزرگ، خواهران و برادران) است و اینکه با وجود یکى از وراث طبقه اول، طبقه دوم از ارث محروم مى‌گردند.


درباره اقسام كلاله و احكام هر یک؛ اقسام، احكام و اجتماع پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در مسئله ارث، و اينكه اگر برادر و خواهر نباشند، فرزندان آنها وارث عمو يا خاله خواهند بود و نيز بررسى فروض و طبقه دوم.
درباره اقسام کلاله و احکام هر یک؛ اقسام، احکام و اجتماع پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در مسئله ارث، و اینکه اگر برادر و خواهر نباشند، فرزندان آنها وارث عمو یا خاله خواهند بود و نیز بررسى فروض و طبقه دوم.


مقصد سوم عهده‌دار تبيين فروض، شقوق و احكام میراث طبقه سوم وراث (عمو، عمه، دايى و خاله) است.
مقصد سوم <ref>[https://noorlib.ir/book/view/707?pageNumber=43&viewType=html ر.ک: همان، ص43]</ref>عهده‌دار تبیین فروض، شقوق و احکام میراث طبقه سوم وراث (عمو، عمه، دایى و خاله) است.


در صورت فرض نبود افراد طبقه اول و دوم، اگر یک عمه يا عمو يا دايى و خاله داشته باشد و بقيه نباشد همه ارث به او مى‌رسد. و اينكه اگر عموها و عمه‌ها و خاله‌ها نباشند، ارث به اولاد آنها خواهد رسيد ‎و....  
در صورت فرض نبود افراد طبقه اول و دوم، اگر یک عمه یا عمو یا دایى و خاله داشته باشد و بقیه نباشد همه ارث به او مى‌رسد. و اینکه اگر عموها و عمه‌ها و خاله‌ها نباشند، ارث به اولاد آنها خواهد رسید ‎و....  


مقصد چهارم، مسايل، فروض، شقوق و احكام میراث شوهر از همسر خود بررسى شده است.
مقصد چهارم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/707?pageNumber=58&viewType=html ر.ک: همان، ص58]</ref>، مسایل، فروض، شقوق و احکام میراث شوهر از همسر خود بررسى شده است.


اگر زن دايمى، بمیرد و فرزند نداشته باشد، نصف همه مال او را شوهر و بقيه را ديگر وارثان مى‌برند و اگر از آن شوهر و يا شوهر سابق خود فرزند داشته باشد، یک چهارم آن را شوهر و بقيه را ديگر وارثان مى‌برند.
اگر زن دایمى، بمیرد و فرزند نداشته باشد، نصف همه مال او را شوهر و بقیه را دیگر وارثان مى‌برند و اگر از آن شوهر و یا شوهر سابق خود فرزند داشته باشد، یک چهارم آن را شوهر و بقیه را دیگر وارثان مى‌برند.


اگر زن بمیرد و جز شوهر هيچ وارثى نداشته باشد، همه مال او به شوهر مى‌رسد.
اگر زن بمیرد و جز شوهر هیچ وارثى نداشته باشد، همه مال او به شوهر مى‌رسد.


در مقصد پنجم، ولا و اقسام آن بررسى شده است. در ابتداى کتاب، مؤلف این نكته را يادآور شده كه اسباب و موجبات ارث سه چيز است: خویشاوندى نسبى، خویشاوندى سببى و ولا.
در مقصد پنجم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/707?pageNumber=59&viewType=html ر.ک: همان، ص59]</ref>، ولا و اقسام آن بررسى شده است. در ابتداى کتاب، مؤلف این نکته را یادآور شده که اسباب و موجبات ارث سه چیز است: خویشاوندى نسبى، خویشاوندى سببى و ولا.


كسى كه بر ديگرى یک نحوه ولايت دارد در صورت نبود خویشاوندان نسبى از او ارث مى‌برد.
کسى که بر دیگرى یک نحوه ولایت دارد در صورت نبود خویشاوندان نسبى از او ارث مى‌برد.


ولا سه نوع است:
ولا سه نوع است:


#ولاء عتق؛ كه به واسطه آن مولى از بنده خود كه او را آزاد كرده است ارث مى‌برد به شرط آن كه بنده، خویشاوند نسبى نداشته باشد.
#ولاء عتق؛ که به واسطه آن مولى از بنده خود که او را آزاد کرده است ارث مى‌برد به شرط آن که بنده، خویشاوند نسبى نداشته باشد.
#ولاء ضمان جريره يعنى اينكه انسان با كسى قرار مى‌گذارد كه در زندگى كمك و عهده‌دار پرداخت ديه‌هایى كه بر عهده او مى‌آيد باشد و در عوض از او ارث ببرد.
#ولاء ضمان جریره یعنى اینکه انسان با کسى قرار مى‌گذارد که در زندگى کمک و عهده‌دار پرداخت دیه‌هایى که بر عهده او مى‌آید باشد و در عوض از او ارث ببرد.
#امامت: كه به واسطه آن امام مسلمین از كسى كه هيچ وارث ندارد ارث مى‌برد.
#امامت: که به واسطه آن امام مسلمین از کسى که هیچ وارث ندارد ارث مى‌برد.
 
خاتمه کتاب به مسايلى از ارث و وصايا اختصاص يافته است.
 
در ابتدا به یک سرى مسائل متفرقه ارث از قبيل: اگر كسى از دو راه با میت خویشاوندى داشته باشد از هر دو راه از او ارث مى‌برد؛ بنا بر این اگر زن و شوهر با یک‌ديگر خویشاوندى داشته باشند علاوه بر ارث زن و شوهرى، از جهت خویشاوندى نيز ارث مى‌برند. ارث ديه جنين و وارث آن، مسائل دو جنسيتى‌ها و ارث آنها.


و در پایان مسائل مختصرى درباره وصيت میت گفته شده است از قبيل اينكه وصيت به مقدار یک سوم دارایى میت صحيح است و نسبت به زايد بر آن وقتى درست است كه وارثان میت آن را اجازه داده باشند. از مال میت ابتدا كفن او و بعد بدهى‌هاى او- خواه مردمی‌باشد يا مانند زكات و خمس الهى باشد برداشته مى‌شود و بعد از یک سوم باقى مانده وصيت‌هاى او انجام مى‌شود و سپس دو سوم باقى مانده به وارثان مى‌رسد و....  
خاتمه کتاب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/707?pageNumber=60&viewType=html ر.ک: همان، ص60]</ref> به مسایلى از ارث و وصایا اختصاص یافته است.


در ابتدا به یک سرى مسائل متفرقه ارث از قبیل: اگر کسى از دو راه با میت خویشاوندى داشته باشد از هر دو راه از او ارث مى‌برد؛ بنا بر این اگر زن و شوهر با یک‌دیگر خویشاوندى داشته باشند علاوه بر ارث زن و شوهرى، از جهت خویشاوندى نیز ارث مى‌برند. ارث دیه جنین و وارث آن، مسائل دو جنسیتى‌ها و ارث آنها.


و در پایان مسائل مختصرى درباره وصیت میت گفته شده است از قبیل اینکه وصیت به مقدار یک سوم دارایى میت صحیح است و نسبت به زاید بر آن وقتى درست است که وارثان میت آن را اجازه داده باشند. از مال میت ابتدا کفن او و بعد بدهى‌هاى او- خواه مردمی‌باشد یا مانند زکات و خمس الهى باشد برداشته مى‌شود و بعد از یک سوم باقى مانده وصیت‌هاى او انجام مى‌شود و سپس دو سوم باقى مانده به وارثان مى‌رسد و....


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش