پرش به محتوا

غريب الحديث: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه'
جز (جایگزینی متن - 'شـ' به 'ش')
جز (جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه')
خط ۴۶: خط ۴۶:
در مقدمه دوم، ابتدا شرح حال مفصلی از مؤلف ارائه گردیده و سپس اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته بر روی کتاب، توضیح داده شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، همان، ص5-‌45</ref>.
در مقدمه دوم، ابتدا شرح حال مفصلی از مؤلف ارائه گردیده و سپس اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته بر روی کتاب، توضیح داده شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، همان، ص5-‌45</ref>.


همه آنان که با متون کهن سر و کار دارند و در پی فهم‌ اندیشه‌‌هـای‌ پیشینیان از لابه‌لای سخنان و نوشته‌های به‌یادگارمانده آنانند، با مشکل واژه‌‌های ناآشنا روبه‌رو هـستند. واژه‌های نامفهوم و یا دیریاب، گاه در جای‌ حساس و اصلی جمله قرار‌ می‌گیرند و ازاین‌رو، همه کلام را گنگ می‌سازند<ref>ر.ک: مسعودی، عبدالهادی، ص92</ref>.  
همه آنان که با متون کهن سر و کار دارند و در پی فهم‌ اندیشه‌‌های‌ پیشینیان از لابه‌لای سخنان و نوشته‌های به‌یادگارمانده آنانند، با مشکل واژه‌‌های ناآشنا روبه‌رو هستند. واژه‌های نامفهوم و یا دیریاب، گاه در جای‌ حساس و اصلی جمله قرار‌ می‌گیرند و ازاین‌رو، همه کلام را گنگ می‌سازند<ref>ر.ک: مسعودی، عبدالهادی، ص92</ref>.  


ازاین‌رو غریب‌‌نگاران مسلمان، مانند همتایان ادیب خویش، به تلاش‌هایی سترگ دست یازیدند و در کنار تدوین علوم ادبی و بلاغی، بخشی از کوشش‌های‌ پیگیر‌ خود‌ را به ترجمه و شرح و تفسیر واژه‌های ناآشنای‌ متون‌ دینی (قرآن و حدیث)، اختصاص دادند و موفق گشتند در طی چند قرن کار مستمر، از مرحله ابداع و تدوین تا‌ تهیه‌ جوامع‌ و تسهیل دسترسی به آنها، آثـار ارزشمندی در زمینه غریب‌نویسی‌ به‌یادگار نهند<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>، که از جمله آنها عبارتند از ابوعبید قاسم بن سلام (متوفی 224ق)<ref>ر.ک: همان، ص94</ref> و ابن قتیبه (متوفی 276ق)<ref>ر.ک: همان، ص95</ref> که تک‌نگاری‌های حاصل از تراوش‌های فکری علما در شرح واژه‌های غریب و نامأنوسی که بدون ترتیب منطقی، مکتوب شده بود را به‌صورت مستندنویسی و با نظم و ترتیب خاصی، ارائه دهند<ref>ر.ک: همان، ص93-‌95</ref>. دسته‌بندی ابو‌عبید و روشمند کردن ارائه مطالب، مراجعان را از رنج تتبع و جستجوی فراوان رهانید<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>، اما نقدها‌ و خرده‌گیری‌هایی بر‌ کتاب او صورت گرفت<ref>ر.ک:همان</ref> و ابن قتیبه، احادیث دیگری را به اندازه آنچه ابو‌عبید گرد آورده بود، یافت که دربرگیرنده واژه‌های غریبی بود که ابوعبید به آنها نپرداخته بود، ولذا ابن‌ قتیبه‌ آنها را گرد آورد و با همان روش مسندی، آنها را ارائه‌ داد<ref>ر.ک: همان، ص96</ref>. توجه‌ ابن‌ قتیبه‌ به احادیثی متفاوت و جدا از آنچه ابوعبید شرح داده بود و اشتمال‌ هر‌ دو کتاب ابن قتیبه و ابوعبید بر کتاب‌های پیش از خود، [[بستی خطابی، حمد بن محمد|خطابی بستی]]، نویسنده اثر حاضر که سومین غریب‌نویس‌ بزرگ‌ این سبک (ترتیب مسندی) بشمار می‌رود را بر آن داشت تا به تکمیل کار‌ این‌ دو تن بپردازد و بخش سوم احادیث دربرگیرنده‌ واژه‌های‌ ناآشنا را سامان دهد<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>.
ازاین‌رو غریب‌‌نگاران مسلمان، مانند همتایان ادیب خویش، به تلاش‌هایی سترگ دست یازیدند و در کنار تدوین علوم ادبی و بلاغی، بخشی از کوشش‌های‌ پیگیر‌ خود‌ را به ترجمه و شرح و تفسیر واژه‌های ناآشنای‌ متون‌ دینی (قرآن و حدیث)، اختصاص دادند و موفق گشتند در طی چند قرن کار مستمر، از مرحله ابداع و تدوین تا‌ تهیه‌ جوامع‌ و تسهیل دسترسی به آنها، آثـار ارزشمندی در زمینه غریب‌نویسی‌ به‌یادگار نهند<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>، که از جمله آنها عبارتند از ابوعبید قاسم بن سلام (متوفی 224ق)<ref>ر.ک: همان، ص94</ref> و ابن قتیبه (متوفی 276ق)<ref>ر.ک: همان، ص95</ref> که تک‌نگاری‌های حاصل از تراوش‌های فکری علما در شرح واژه‌های غریب و نامأنوسی که بدون ترتیب منطقی، مکتوب شده بود را به‌صورت مستندنویسی و با نظم و ترتیب خاصی، ارائه دهند<ref>ر.ک: همان، ص93-‌95</ref>. دسته‌بندی ابو‌عبید و روشمند کردن ارائه مطالب، مراجعان را از رنج تتبع و جستجوی فراوان رهانید<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>، اما نقدها‌ و خرده‌گیری‌هایی بر‌ کتاب او صورت گرفت<ref>ر.ک:همان</ref> و ابن قتیبه، احادیث دیگری را به اندازه آنچه ابو‌عبید گرد آورده بود، یافت که دربرگیرنده واژه‌های غریبی بود که ابوعبید به آنها نپرداخته بود، ولذا ابن‌ قتیبه‌ آنها را گرد آورد و با همان روش مسندی، آنها را ارائه‌ داد<ref>ر.ک: همان، ص96</ref>. توجه‌ ابن‌ قتیبه‌ به احادیثی متفاوت و جدا از آنچه ابوعبید شرح داده بود و اشتمال‌ هر‌ دو کتاب ابن قتیبه و ابوعبید بر کتاب‌های پیش از خود، [[بستی خطابی، حمد بن محمد|خطابی بستی]]، نویسنده اثر حاضر که سومین غریب‌نویس‌ بزرگ‌ این سبک (ترتیب مسندی) بشمار می‌رود را بر آن داشت تا به تکمیل کار‌ این‌ دو تن بپردازد و بخش سوم احادیث دربرگیرنده‌ واژه‌های‌ ناآشنا را سامان دهد<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش