دیوان رضی‌الدین ارتیمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[رضي‌الدين ارتيماني]] (نویسنده)

'''‎دیوان رضی‌الدین ارتیمانی'''، مجموعه اشعار شاعر توانمند، [[رضي‌الدين ارتيماني|رضی‌الدین ارتیمانی]]، مشتمل بر ساقی‌نامه، سوگند‎نامه، غزلیات، قصاید، رباعیات، مقطعات و مفردات است. این مجموعه به اهتمام [[امامي، محمدعلي|محمدعلی امامی]]، گردآوری و تصحیح شده است.

اشعار دیوان حاضر، دربردارنده مفاهیم عرفانی و ادبی برازنده‌ای است. [[رضي‌الدين ارتيماني|رضی]] در سرودن غزل و قصیده و رباعی مهارت نشان داده و در به‌کار بردن مفاهیم عالی و رسانیدن معانی عرفانی، توانایی داشته. سادگی انتخاب و روانی بیان از ویژگی‌های شعر اوست. ساقی‌نامه‌اش استادانه طرح، شاعرانه دنبال می‌شود و ماهرانه به پایان می‌رسد. سوگندنامه وی قدرت شاعرانه و سیمای ادبی او را به‌خوبی نشان می‌دهد و همین زاده‌های طبع شیوای اوست که مورد توجه صاحب‌نظران و ادب‎دوستانش قرار داده و شاید اگر [[رضي‌الدين ارتيماني|رضی]] جز ساقی‌نامه و سوگندنامه شعر دیگری نسروده بود، همان مقام ادبی و عرفانی را داشت که اکنون دارد.

[[رضي‌الدين ارتيماني|رضی]] از آن جمله شاعرانی است که به قول «هرمان اته» راه خود را پیموده و در بند وزن و قافیه متصنع نبوده و در حقیقت شعر را به‌خاطر نشان دادن واقعیات و جلوه‌گر ساختن احساسات می‌سروده، نه به ضرورت احتیاج و تشریفات. «اته» می‌نویسد:

طالع شعر فارسی در هند شبیه طالع شعر در خود ایران بود؛ در ایران هم به‌تدریج ابتکار از بین رفت و فقط صاحب‌نظرانی بر سبیل ندرت به ظهور رسیدند که در بند وزن و قافیه متصنع نبودند و راه خود را پیمودند و در سروده‌های خود احساسات بی‌شائبه خود را جلوه‌گر ساختند. نظیر حلقه دربار اکبر شاه، در همان زمان مجلسی از شاعران، به دربار پادشاه صوفی، یعنی شاه عباس بزرگ گرد آمدند که اکثر آنان غزل‎سرا بودند. متقدم‎ترین این جمع مولانا والی از دشت بیاض خراسان یا به قولی قهستان بود که شهرتش حتی در عهد شاه طهماسب، آغاز شد و به سال 1012 کشته گردید. بعد از او می‌توان [[رضي‌الدين ارتيماني|رضی ارتیمانی]] را ذکر کرد که پدرش ابراهیم ادهم، ناظم «خسرو و شیرن» بود<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص‎5-6</ref>.

درباره تعداد اشعاری که از [[رضي‌الدين ارتيماني|رضی]] برجای مانده، سخن متفاوت است؛ [[هدایت، رضاقلی|رضاقلی خان هدایت]]، اشعار او را یک‎هزار بیت نوشته. تذکره سرو آزاد می‌نویسد: دیوان مختصری از او به نظر آمده. آذر بیگدلی، مؤلف آتشکده آذر، اشعار وی را به یک‎هزار بیت تخمین زده و ادیب دانشمند، آقای [[گلچین معانی، احمد|احمد گلچین معانی]] در پاورقی صفحه 938 تذکره میخانه، مجموع اشعارش را تا یک‎هزاروپانصد بیت نوشته. به هر صورت در مجموعه حاضر سعی شده است کلیه آثار این شاعر در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد و اگر هم غیر از این شعری داشته باشد، باید منتظر فرصتی بود تا در آینده به کمک ادب‎دوستان به این مجموعه افزوده گردد؛ زیرا به حکم «ما لا يدرك كله لا يترك كله»، انصاف نبود بیش از این گرد فراموشی چهره شاعر را بپوشاند.

بهر انجام، سخن بر سر کم و بیشی نیست، بلکه آنچه مهم است شخصیت بارز و ادبی [[رضي‌الدين ارتيماني|رضی]] است که آن نیز از لابه‌لای همین مقدار اندک آشکار و هویدا می‌گردد<ref>ر.ک: همان، ص‎6-7</ref>.

ساقی‌نامه [[رضي‌الدين ارتيماني|رضی‌الدین ارتیمانی]]، مشتمل بر اشعار عرفانی با مضامین عالی و گران‌بهاست؛ از آن جمله، ابیاتی است چون: