۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أنساب الطالبيين: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR11802J1.jpg | عنوان =أنساب الطالبيين | عنوان‌های دیگر...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''أنساب الطالبيين'''، اثر ابوعبدالله حسین بن عبدالله حسینی | '''أنساب الطالبيين'''، اثر [[سمرقندی، سید حسین بن عبدالله|ابوعبدالله حسین بن عبدالله حسینی سمرقندی]]، با تحقیق دکتر [[عبدالکریم ابراهیم دوحان جنابی]]، کتابی است در بیان جایگاه و اهمیت علم انساب و بیان انساب آل ابی‌طالب که به زبان عربی و در سال 1026ق، نوشته شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص178</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در دو فصل، تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا به بیان اهمیت و جایگاه علم انساب پرداخته و پس از اشاره به کتبی که در علم انساب نوشته شده، نسب حضرت علی(ع)، عقیل بن ابی‌طالب و جعفر بن ابی‌طالب را بیان نموده است. | کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در دو فصل، تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا به بیان اهمیت و جایگاه علم انساب پرداخته و پس از اشاره به کتبی که در علم انساب نوشته شده، نسب [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]]، عقیل بن ابی‌طالب و جعفر بن ابی‌طالب را بیان نموده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
وی به این نکته اشاره نموده که اعراب، به علم انساب و شناخت نسب خویش، اهمیت ویژه‌ای داده و اولین کسی که در این زمینه، به تألیف دست زد، محمد بن مسلم بن شهاب الزهری در سال 124ق، بود. پس از وی، ابوالیقضان سحیم بن حفص اخباری، متوفی سال 170ق، کتاب «النسب الكبير» را تألیف نمود و پس از او، یکی از علمای بصره، به نام مؤرج بن عمرو السدوسی، کتابی در انساب قریش، تحت عنوان «حذف من نسب قريش» نوشت. پس از او، یکی از علمای کوفه، به نام هشام بن محمد کلبی، متوفی سال 204ق، کتاب «جمهرة النسب» را نوشت<ref>ر.ک: همان</ref>. | وی به این نکته اشاره نموده که اعراب، به علم انساب و شناخت نسب خویش، اهمیت ویژه‌ای داده و اولین کسی که در این زمینه، به تألیف دست زد، محمد بن مسلم بن شهاب الزهری در سال 124ق، بود. پس از وی، ابوالیقضان سحیم بن حفص اخباری، متوفی سال 170ق، کتاب «النسب الكبير» را تألیف نمود و پس از او، یکی از علمای بصره، به نام مؤرج بن عمرو السدوسی، کتابی در انساب قریش، تحت عنوان «حذف من نسب قريش» نوشت. پس از او، یکی از علمای کوفه، به نام هشام بن محمد کلبی، متوفی سال 204ق، کتاب «جمهرة النسب» را نوشت<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
از دیگر علمایی که در علم انساب، کتاب نوشته و نویسنده به آنها، اشاره کرده، عبارتند از: مصعب الزبیری متوفی 236ق، نویسنده کتاب | از دیگر علمایی که در علم انساب، کتاب نوشته و نویسنده به آنها، اشاره کرده، عبارتند از: [[مصعب زبیری|مصعب الزبیری]] متوفی 236ق، نویسنده کتاب «[[نسب قريش وأخبارها]]»؛ [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|السمعانی]] متوفی 562ق، نویسنده «[[الأنساب (سمعاني)|الأنساب]]»؛ [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر جزری]] متوفی 630ق، نویسنده «[[اللباب في معرفة (تهذيب)]]، الأنساب»؛ [[قطب‌الدین دمشقی]] متوفی 894ق و...<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>. | ||
نویسنده، معتقد است که علم انساب، خدمت زیادی به علم تاریخ نموده و پس از اسلام مسئله توجه به انساب تجدید شد و انتشار دیوان با انگیزه‌ای جدید برای اهتمام به انساب صورت گرفت<ref>ر.ک: همان</ref>. | نویسنده، معتقد است که علم انساب، خدمت زیادی به علم تاریخ نموده و پس از اسلام مسئله توجه به انساب تجدید شد و انتشار دیوان با انگیزه‌ای جدید برای اهتمام به انساب صورت گرفت<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
از جمله کسانی که آگاهی فراوانی به این علم داشته و در مسجد نبوی، مکانی برای وی جهت پاسخ به سؤالات مربوطه در نظر گرفته شده بود، عقیل بن ابی‌طالب و ابوبکر، بوده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>. | از جمله کسانی که آگاهی فراوانی به این علم داشته و در مسجد نبوی، مکانی برای وی جهت پاسخ به سؤالات مربوطه در نظر گرفته شده بود، عقیل بن ابی‌طالب و ابوبکر، بوده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>. | ||
نویسنده معتقد است که نسب شریف، باعث قوت و رفعت امت شده و به محبت و تألیف بین افراد، می‌انجامد و | نویسنده معتقد است که نسب شریف، باعث قوت و رفعت امت شده و به محبت و تألیف بین افراد، می‌انجامد و از این‌رو شناختن نسب، مخصوصا نسب هاشمی، به دلیل وجود پیامبر(ص) در آن، دارای اهمیت خاصی است. | ||
گروهی از بزرگان علما، بر امر تدوین انساب آل ابی‌طالب و حفظ و ضبط آن تشویق و تحریص نموده‌اند که از جمله آنان احمد بن محمد بن علی هیثمی، معروف به ابن حجر، متوفی 973ق، است؛ وی در این زمینه گفته است: شایسته است هرکسی بر این نسب شریف چشم گشاید و در آن نیک بنگرد و آن را ثبت و ضبط نماید تا هیچ‌کس به‌ناحق به حضرت رسول(ص) منسوب نگردد <ref>ر.ک: همان، ص11</ref>. | گروهی از بزرگان علما، بر امر تدوین انساب آل ابی‌طالب و حفظ و ضبط آن تشویق و تحریص نموده‌اند که از جمله آنان احمد بن محمد بن علی هیثمی، معروف به ابن حجر، متوفی 973ق، است؛ وی در این زمینه گفته است: شایسته است هرکسی بر این نسب شریف چشم گشاید و در آن نیک بنگرد و آن را ثبت و ضبط نماید تا هیچ‌کس به‌ناحق به حضرت رسول(ص) منسوب نگردد <ref>ر.ک: همان، ص11</ref>. | ||
از جمله کتبی که در زمینه علم انساب نوشته شده و مؤلف آنها را معرفی کرده، عبارتند از: «أخبار اليمن وأشعارها وأنسابها»، اثر عبیدة بن ابی‌شربه جرهمی؛ «أزهار الرياض المربعة في النسب»، اثر سید جمال‌الدین عبدالحمید علوی؛ | از جمله کتبی که در زمینه علم انساب نوشته شده و مؤلف آنها را معرفی کرده، عبارتند از: «أخبار اليمن وأشعارها وأنسابها»، اثر عبیدة بن ابی‌شربه جرهمی؛ «أزهار الرياض المربعة في النسب»، اثر سید جمال‌الدین عبدالحمید علوی؛ «[[أنساب الأشراف (5 جلدی)|أنساب الأشراف]]»، اثر [[بلاذری، احمد بن یحیی|بلاذری]]؛ «[[بحر الأنساب]]»، اثر [[ابو‌النظام مؤیدالدین واسطی اعرجی]]؛ «[[تحفه الأزهار و زلال الأنهار في نسب أبناء الأئمة الأطهار]]»، اثر نویسنده‌ای مجهول؛ «تحفة ذوي الأرب في مشكل الأسماء والنسب»، اثر [[ابن خطیب دهشه]] و...<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>. | ||
نویسنده بر این باور است که ذکر این‌گونه آثار از علما در طول زمان‌های مختلف، که حاوی علوم انساب است، برای کسانی که در پی شناخت تدوین و تطور دانش نسبند، حائز اهمیت است<ref>ر.ک: همان، ص14</ref>. | نویسنده بر این باور است که ذکر این‌گونه آثار از علما در طول زمان‌های مختلف، که حاوی علوم انساب است، برای کسانی که در پی شناخت تدوین و تطور دانش نسبند، حائز اهمیت است<ref>ر.ک: همان، ص14</ref>. | ||
مطالب فصل دوم، با عنوان «النص والتحقيق»، در سه اصل زیر، گنجانده شده است: | مطالب فصل دوم، با عنوان «النص والتحقيق»، در سه اصل زیر، گنجانده شده است: | ||
در اصل اول، نسب امام علی(ع)، از جمله، ابوطالب عموی پیامبر(ص) و فرزندان حضرت امیر: امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، عباس و محمد بن حنفیه و فرزندان ایشان، به‌صورت مفصل، مورد بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>. | در اصل اول، نسب [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، از جمله، ابوطالب عموی پیامبر(ص) و فرزندان حضرت امیر: امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، عباس و محمد بن حنفیه و فرزندان ایشان، به‌صورت مفصل، مورد بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>. | ||
نویسنده در ابتدای این قسمت، ابتدا به‌صورت مختصر، به زندگانی امام علی(ع) و شهادت ایشان اشاره کرده و سپس به بررسی تعداد فرزندان آن حضرت، پرداخته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص52</ref>. | نویسنده در ابتدای این قسمت، ابتدا به‌صورت مختصر، به زندگانی [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و شهادت ایشان اشاره کرده و سپس به بررسی تعداد فرزندان آن حضرت، پرداخته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص52</ref>. | ||
اصل دوم، نسب عقیل بن ابی‌طالب را در خود جای داده و در اصل سوم، نسب جعفر بن ابی‌طالب، بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>. | اصل دوم، نسب عقیل بن ابی‌طالب را در خود جای داده و در اصل سوم، نسب جعفر بن ابی‌طالب، بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>. | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۶: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب به‌همراه فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است. | فهرست مطالب به‌همراه فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است. | ||
پاورقی‌ها توسط محقق نوشته شده و در آنها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص8</ref>، توضیحات جامع و مفصلی پیرامون برخی از کلمات و عبارات داده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | پاورقی‌ها توسط محقق نوشته شده و در آنها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص8</ref>، توضیحات جامع و مفصلی پیرامون برخی از کلمات و عبارات داده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||