۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ترجمه روزنامهجات هندوستان (اخبار مصر و احوال حالیه آنجا): تفاوت میان نسخهها
ترجمه روزنامهجات هندوستان (اخبار مصر و احوال حالیه آنجا) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۴۸
، ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱جایگزینی متن - 'گـ' به 'گ'
جز (جایگزینی متن - 'سـ' به 'س') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'گـ' به 'گ') |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در زمان ناصرالدین شاه، اداره دولتی روزنامهجات، دارالطباعه و دارالترجمه خاصه همایونی به ریاست محمدحسن خان صنیعالدوله، ملقب به اعتمادالسلطنه، مرکز رسمی ترجمه و انتشـار روزنامهجات و کتب خـارجی و ترجمه مراسلات و مکاتبات دولـت و دربار ایران با کشـورهای خارجی بود. اما کار انتشار، نه عمومی که عمدتاً خصوصی به انجام میرسیده و حاصل کار بیشتر برای مطالعه شـخص سلطان ناصرالدین شاه، میرزا علیاصغر خان اتابک امینالسلطان و یا مسعودمیرزا ظلالسلطان و معتمدان دربار و رجال و نزدیکانی از این دست بوده است. مترجمان این مرکز به اشـکال گوناگون به کار ترجمه میپرداختند. بعضی «مترجم دفتری» و بعضی دیگر «مترجم ملتزم رکاب مبارک» بودهاند. گروه نخست در دفتر اداره، زیر نظر عزب دفتر [محرر و نویسنده دفتر] به کار ترجمه اشـتغال داشـتند. مترجمانی مسلط به زبانهای گوناگون در استخدام دارالترجمـه بودند و اخـبـار و مقـالات روزنامـههای خــارجی را از زبانهــای گوناگون، پس از | در زمان ناصرالدین شاه، اداره دولتی روزنامهجات، دارالطباعه و دارالترجمه خاصه همایونی به ریاست محمدحسن خان صنیعالدوله، ملقب به اعتمادالسلطنه، مرکز رسمی ترجمه و انتشـار روزنامهجات و کتب خـارجی و ترجمه مراسلات و مکاتبات دولـت و دربار ایران با کشـورهای خارجی بود. اما کار انتشار، نه عمومی که عمدتاً خصوصی به انجام میرسیده و حاصل کار بیشتر برای مطالعه شـخص سلطان ناصرالدین شاه، میرزا علیاصغر خان اتابک امینالسلطان و یا مسعودمیرزا ظلالسلطان و معتمدان دربار و رجال و نزدیکانی از این دست بوده است. مترجمان این مرکز به اشـکال گوناگون به کار ترجمه میپرداختند. بعضی «مترجم دفتری» و بعضی دیگر «مترجم ملتزم رکاب مبارک» بودهاند. گروه نخست در دفتر اداره، زیر نظر عزب دفتر [محرر و نویسنده دفتر] به کار ترجمه اشـتغال داشـتند. مترجمانی مسلط به زبانهای گوناگون در استخدام دارالترجمـه بودند و اخـبـار و مقـالات روزنامـههای خــارجی را از زبانهــای گوناگون، پس از گزینش، به فارسی ترجمه و به خــط خــود یادداشـت میکردند. این یادداشتها در اوراقی مرغوب و اغلب فرنگی به قلم خوشنویسانی ممتاز به خـط خــوش نوشته و پس از صحافی در قالب دفترهایی مرتب برای مطالعه به شاه و درباریان طـراز اول تقدیم میشـده است. نسخی هم در دست است که مترجم خود ترجمه را پاکنویس کـرده، که در این نسخ خط به ممتازی نسخ قبلی نیست. گروه دوم در سفرهای شاه، متناسب با زبان کشور مقصد و کشورهای مسیر، هـمراه و ملتزم رکاب بودند و به ترجمه همزمان میپرداخـتند. مشـاغل اعضای این اداره در دوران قاجار، گـاه موروثی بود که در دورههـای بعد در نام، لقب و شهرت خود و خاندانشان بازتاب مییافت<ref>ر.ک: شهیدی، علی، ص117</ref>. | ||
اما یکی از مترجمان پرکار دارالترجمه خاصه همایونی «آقا سید حسین شـیرازی»، مشهور به «مترجم هندی» بود که اخبار و مقالات روزنامههـای هندی را | اما یکی از مترجمان پرکار دارالترجمه خاصه همایونی «آقا سید حسین شـیرازی»، مشهور به «مترجم هندی» بود که اخبار و مقالات روزنامههـای هندی را گزینش و از زبانهای هندی و احتمالاً اردو به فارسی ترجمه میکرد. پرکاری «آسید حسین» در کار ترجمه، از نسخ متعددی که از او در کتابخانههای خطی کشور به یادگار مانده، پیداست. او بخشی از مطالب روزنامههای هند را برای مطالعه شخص مسعودمیرزا ظلالسلطان ترجمه میکرده است. چند دفتر از این مجموعه از کتابخانه ظلالسلطان به کتابخانه فرزندش اکبرمیرزا صارمالدوله (اکبر مسعود) رسیده و اکنون در بخـش نسخ خـطـی کتابخانه ابن مسکویه اصفهان نگهداری میشود. چهارده دستنویس از این مجموعه بهمناسبت همایش ایران و هند، در قم، به چاپ عکسی رسیده است. اما مقدمه مشـترک و کوتاه این مجلدات، نشـان از آن دارد که دستاندرکاران چــاپ آن نسخ، از وجود دیگر نسخههای مجموعه ترجمههای آسید حسین در کتابخانه مجلس و ملـی باخبر نبوده یا بدان نظـر نداشـتهاند. در پاسخ به این پرسش که چـرا این دفترهـا پراکنده شـدهاند، احتمالات گوناگونی را میتوان در نظر گرفت. بههرحال این دفترها میان رجال طراز اول آن روزگار برای مطالعه دستبهدست میشده است.<ref>ر.ک: همان، ص118</ref>. | ||
کتاب با این عبارات از روزنامه کوه نور چاپ لاهور آغاز شده است: «چندی قبل یک ارتیکلی در خصوص واقعات و آفات حالیه مصر درج اخبار نمودیم که جهت اینهمه انقلاب و مفسده آن خطه، بهواسطه این است که دولت انگلیس مداخله خود را در مصر زیاد کرد و جهت دیگری که در تصور ما میآید این است که توفیق پاشای خدیو پس از اینکه شعله فساد و یاغیگری عرابی پاشا فرونشست، به حکام انگلیس اصرار نکرد که لشکر و سپاه خود را از مصر مراجعت دهند و بالمره خود را از بعضی اوامر و نواهی آنجا بیدخل نمایند که در واقع این یک خبط عظیمی بود از خدیو که آخرالامر باعث خروج متمهدی شد...»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص2</ref>. | کتاب با این عبارات از روزنامه کوه نور چاپ لاهور آغاز شده است: «چندی قبل یک ارتیکلی در خصوص واقعات و آفات حالیه مصر درج اخبار نمودیم که جهت اینهمه انقلاب و مفسده آن خطه، بهواسطه این است که دولت انگلیس مداخله خود را در مصر زیاد کرد و جهت دیگری که در تصور ما میآید این است که توفیق پاشای خدیو پس از اینکه شعله فساد و یاغیگری عرابی پاشا فرونشست، به حکام انگلیس اصرار نکرد که لشکر و سپاه خود را از مصر مراجعت دهند و بالمره خود را از بعضی اوامر و نواهی آنجا بیدخل نمایند که در واقع این یک خبط عظیمی بود از خدیو که آخرالامر باعث خروج متمهدی شد...»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص2</ref>. | ||