۲۱۶
ویرایش
بحث کاربر:Km13401340@gmail.com: تفاوت میان نسخه‌ها
←وین شرح بی نهایت: بخش جدید
(صفحه را خالی کرد) |
(←وین شرح بی نهایت: بخش جدید) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
== وین شرح بی نهایت == | |||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر = | |||
| عنوان = وین شرح بی¬نهایت | |||
| عنوان‌های دیگر = پژوهشی گسترده پیرامون قرآن مجید | |||
| پدیدآوران = | |||
[[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] (نویسنده) | |||
| زبان = فارسي | |||
| کد کنگره = 1389 9و3م/4/65 BP | |||
| موضوع = قرآن، بررسی و شناخت. | |||
| ناشر = دفتر نشر فرهنگ اسلامی | |||
| مکان نشر = ایران ـ تهران | |||
| سال نشر = 1390 ش | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE0000AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| شابک = 7-256-476-964-978 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | |||
| کتابخوان همراه نور = | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''وین شرح بی نهایت''' تألیف قرآن پژوه معاصر، استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] است که به معرّفی محتوا و مفاهیم قرآن کریم می‌پردازد. نویسنده پیش از این کتاب، آثار مرتبط دیگری را در این رابطه به انتشار رسانده است. برخی از آنها عبارتند از: [[سروش آسمانی سیری در مفاهیم قرآنی]]، [[مولانا و قرآن]]، [[تجلی ذکر در آینه‌ی وحی]] و [[یاد خدا]]، [[در هندسه‌ی یاد|در هندسه‌ی یاد]]، [[آیات مثنوی معنوی]] و [[مصحف خاموشان]]. | |||
قرآن بر مسلمانان مهمترین و بهترین معجزه ای است که می‌توان بدان ناظر بود و در آن تأمّل نمود. قرآن به عنوان کتاب هدایت و برنامه ی سعادت حاوی وحی الهی است که بر شخص پیامبر (ص) نازل شده و او این آیات را در طیّ دوران 23 ساله ی رسالت خود به مردم ابلاغ کرده و در زمان آن حضرت نیز به مرور نگاشته و تدوین شده است. توجّه به این کتاب آسمانی و قدسی برای ما امری طبیعی است، باورمندان نه تنها به آن ایمان دارند بلکه طبق اوامر و نواهی آن عمل و زندگی می‌کنند. | |||
در آغاز این اثر بیتی وجود دارد که نام کتاب هم از آن اخذ شده است: وین شرح بی نهایت کز حسن یار گفتند، حرفی ست از هزاران کاندر عبارت آمد. | |||
== ساختار == | |||
کتاب وین شرح بی نهایت در یک جلد، در قطع وزیری و به زبان فارسی نوشته شده است، در نوشتار این نویسنده، به ویژه در این کتاب چیزی از مغلق نویسی و ابهام زایی نمی‌بینیم و نگارشی ساده و روان را در کار این اثر ارائه نموده است. کتاب با فهرستی بلندبالا و مطوّل در ابتدای کتاب دیده می شود. از شماره گذاری فهرست مطالب 21 مورد قابل دیدن است. که به ترتیب عبارتند از: وحی. کتابهای آسمانی. قرآن معجزه جاوید محمّد (ص)، جمع آوری قرآن. اسامی و صفات قرآن، کیفیّت صوری قرآن. ظاهر و باطن قرآن. آیات مکی و مدنی. آیات محکم و متشابه. ناسخ و منسوخ. شأن نزول. تفسیر. تأویل. محتویات قرآن. تمثیلات. دنیا و آخرت. نزول و انزال و تنزیل. سوگندهای قرآن. لغات غیر عربی قرآن. اهداف قرآن. طبقات قرّاء. اعجاز قرآن. قرآن در کلام بزرگان. در انتهای کتاب نیز بخش منابع و مآخذ و همین طور نمایه وجود دارد و در ابتدا نیز قبل از بحث اصلی مقدّمه دیده می شود. امّا چنانکه از عناوین پیداست، تماماً کلّی است و به طور طبیعی باید به ذیل هر عنوان نیز نگاه کرد، زیرا عناوین متعدّد فرعی که اجزاء بحث اصلی به حساب می آیند در زیرمجموعه ی آن قرار داده شده است. فهرستی شش صفحه ای حکایت از این تطویل فهرست دارد. | |||
کتاب وین شرح بی نهایت مطالب زیادی را در خصوص قرآن ارائه می دهد و چنان می نماید که تمام اصول و بمانی قرآن از لحاظ صورت و معنا در آن قابل مشاهده است. و در واقع برای جوینده ی محتویات قرآن می توان گفت که هر چیزی در آن وجود دارد. شیوه ی کار نیز از طریق استشهاد به دیگر آیات تنظیم شده است و برای هر آیه ای آیات دیگر را از بابت معنا و مفهوم شاهد آورده است. ضمن اینکه هر جا که نیازی به حدیث بوده از منابع معتبر حدیث مورد نظر را وارد ساخته، هر جا که نظر ادبی و عرفانی لازم بوده به خوبی چاشنی شده و در مقولات عقلی و استدلالی نیز به طور مستقیم با رأی نویسنده مواجه می شویم که در برخی موارد نظریات بدیعی را در کار کرده است. | |||
مقدّمه ی کتاب چندان بلند نیست، با ابیاتی خوش و نغز در ارتباط با موضوع از [[مولانا]] در دفتر اوّل [[مثنوی]] انتخاب شده <ref>مقدمه، ص 11</ref>. که مطلعی نیکو برای بحث قرآن است. در طول کتاب پاورقی های متعدّدی را شاهد هستیم که یا به ذکر شماره آیه و نام سوره اشاره می کند، یا نشان اسناد و مدارک را می دهد و یا عین آیه و نیز روایت را که لازم بوده در پاورقی قرار داده است. در انتهای مقدّمه نیز بیتی بسیار عالی از [[حکیم سنایی]] پایان بخش مقدّمه بوده که آن نیز بسیار چشمگیر است. <ref>مقدمه، ص 14</ref>. | |||
== گزارش محتوا== | |||
کتاب وین شرح بی نهایت اثری است تحقیقی از استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] که به مفاهیم و محتویات قرآن می پردازد. بخش نخست از وحی سخن می گوید و نکته های ظریف و خاصی را در بحث وحی مطرح می کند که قابل تأمّل است. آیات مشهور که حقیقت و موقعیّت وحی و انواع آن را تبیین و بیان می کند را نشانه رفته و برای آنها شرحی معنوی و عقلانی می آورد و گاه آنها را با اشعاری عرفانی که به همان مفهوم اشاره می کند همراه و همگام می کند. چنانکه به طور ساده از زبان [[مولانا]] در مثنوی اشاره می کند که وحی «گفتن از حس نهان» <ref>متن، ص 18</ref>. است که اهل فن هم در بیان وحی چیزی مشابه با آن را مد نظر قرار داده اند. با در نظر گرفتن آیات خاص وحی حقیقت آن را سه گانه قلمداد کرده که از عین الفاظ قرآن استفاده نموده که عبارتند از: وحیاً. من وراء حجاب. و نیز یرسل رسولا. <ref>متن، ص 18</ref>. | |||
از موارد قابل توجّه در نظریات استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] در این کتاب بیان استمرار داشتن وحی و مسدود نشدن دریچه ی آن است و در این رأی سخن مولانا را نیز همراه می کند که مادامی که گوشهای وحی گیر وجود داشته باشد دفتر وحی همچنان گشوده خواهد بود. <ref>مثنوی، د 6، ب 1695</ref>. آوردن دیدگاه پروفسور [[ توشیهیکو ایزوتسو]] و نقد نظر او هم قابل توجّه است. <ref>متن، صص 22-21</ref>. نویسنده از صفحه ی 26 الی 29 به انواع وحیی که در قرآن وجود دارد و مخاطبین خاص داشته اشاره شده است. در صفحه ی 41 نیز تعابیری فنی و نوین از وحی ارائه داده، کما این که بیان کرده است: « وحی کلامی است به طور کلّی دیگر. و نازل شده از موجودی به طور کلّی دیگر. و در ادامه به اختلاف الهیات مسیحی و اسلامی در بحث وحی می پردازد که قابل تأمّل است. <ref>متن، ص 41</ref>. | |||
از صفحه ی 52 به بعد پاسخی است که استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] به تئوری غیر وحیانی بودن و زمینی و شخصی بودن وحی می دهد. دلایل عقلی و نقلی که برای رد این نظریه می آورد قابل توجّه است. شواهد قرآنی که نشان از آن دارد که پیامبر در وحی دخالت نداشته و وحی رؤیا و خواب و تجربه ی درونی آن حضرت نیست، بلکه تنها وی گیرنده و انتقال دهنده ی وحی بوده است. آیات زیادی با دلایل عقلی وی همراه است که برای اهل معرفت می تواند مفید و اثربخش باشد. | |||
نویسنده در بخش دیگر به کتابهای آسمانی که در قرآن هم از آنها یاد شده اشاره می کند، غیر از قرآن که اصل آنها مورد اعتبار و تأیید است ولی در طول زمان دچار تغییرات و تحریفاتی صوری و معنوی قرار گرفته و به برخی از آنها نیز اشاره می کند و از لحاظ عقلانی آنها را مورد نقد قرار می دهد. در بخش دیگر که قرآن را به عنوان معجزه ی جاوید قلمداد می کند هم نظر به الفاظ و صورت ظاهری قرآن دارد و هم محتوا و معنای آن را در نظر می گیرد و هر دو ساحت آن را معجزه و شگف انگیز تلقّی می کند. | |||
مؤلّف در بخش دیگری به جمع آوری و نگارش و تدوین قرآن می‌پردازد که از مسائل مهم برای قرآن پژوهان است و در این باره اهتمامات بلیغی صورت گرفته و آثار متعدّدی نوشته و منتشر شده است. نویسنده‌ی کتاب [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] در این راستا به توجّه پیامبر به نگارش قرآن توجّه می دهد و در همین مورد به برخی از کسانی که از کاتبان قرآن بودند یاد می کند، چنانکه در قسمتی به 40 نام اشاره می کند. <ref>متن، ص 98</ref>. و در ادامه اشکالی که بر کاتب بودن معاویه که برخی از اهل سنّت وی را کاتب می دانستند می گیرد و رسماً او را از این بابت منکر می شود. <ref>متن، ص 98</ref>. | |||
در بخش اسامی و صفات قرآن هم بحثی پردامنه با استفاده از خود آیات قرآن بحث تطویل می یابد و در قسمتی به اسامی مشهور و نامشهور قرآن اشاره می کند که در این باره به طور شماره وار با ذکر نام و آیه ای که محتوی آن نام است 45 مورد را نام می برد. از طریق تفسیر [[سیّد حیدر آملی]] موسوم به [[تفسیر المحیط الاعظم]] به برخی از همان اسامی اشاره می کند که از جمله: احسن الحدیث، احسن ما انزل، بشری، بصائر، بلاغ، بیان، بیّنه، تبیان، تذکره، تفصیل، تنزیل، حبل، حدیث، الحق، حق الیقین و غیره را می توان یاد کرد. <ref>متن، صص 110-108</ref>. در ادامه با اعتباری دیگر به 66 مورد اشاره می کند که به زعم نویسنده اینها جامع تر و بیشتر قابل توجّه اند. ولی آنچه که به زعم نویسنده شهرت دارد و می توان روی آن تکیه کرد این اسماء است: قرآن، فرقان، کتاب، ذکر، تنزیل، کلام الله، بیان، نور و حکم. بعد از آن به صفات مشهور قرآن اهتمام می کند و به 10 مورد اشاره می کند که عبارتند از: مبین، حکیم، مبارک، کریم، مجید، عجب، فصل، عزیز، غیر ذی عوج، و شیر و نذیر. | |||
از دیگر موارد قابل توجّه در این کتاب جدولی است مطوّل که در آن به طور الفبایی نام سوره های قرآن را آورده و در مقابل هر سوره ابتدا ترتیب موجود و سپس ترتیب نزول را طبق اقوال مفسّران مرتّب کرده است <ref>متن، صص 154-148</ref>. غیر از آن جدول دیگری وجود دارد که در آن به ترتیب سوره‌های موجود، یعنی از سوره حمد تا سوره ناس تنظیم شده و در مقابل آن سه ردیف شماره دیده می‌شود که به ترتیب عبارتند از: تعداد آیات، تعداد کلمات و تعداد حروفی که درهر سوره وجود دارد <ref>متن، صص 159-154</ref>. | |||
در بخش دیگر به دقّت به ظاهر و باطن قرآن اهتمام کرده که از بخشهای مهم و جذّاب کتاب است و در همین باره است که مسئله ی تأویل جا باز می کند. در ابتدای این بخش یادی هم از اشعار [[مولانا]] در کتاب [[مثنوی]] می کند که دقیقاً به همین مسئله ی ظاهر و باطن قرآن توجّه کرده و لایه لایه بودن باطن قرآن را متذکّر شده است. <ref>متن، صص 168-167</ref>. در بخش آیات مکی و مدنی نیز جداولی دقیق را ترتیب داده و در این جدول ابتدا به ترتیب نزول، نام سوره و ترتیب فعلی قرآن اشاره کرده است که برای محقّقان می توان امری کاربردی و مهم تلقّی گردد. در دو بخش متوالی و مستقل به آیات محکم و متشابه و نیز ناسخ و منسوخ اشاره کرده است که هر کدام مباحث پیچیده ی خود را دارد و نویسنده سعی کرده به بهترین و ساده ترن روش از هر چهار موضوع یاد کند و به اختصار آنها را با استناد به آیات قرآن تبیین نماید. | |||
در بخشهای دیگر به شأن نزول و کم و کیف آن با استناد به برخی منابع مهم بحث کرده است، سپس به دو مسئله ی پیچیده ی تفسیر و تأویل پرداخته که هز کدام برای خود دارای شرح و تفسیری خاص است که معانی گوناگونی هم برای تفسیر و هم برای تأویل وجود دارد ضمن این که چه کسی باید به امر تفسیر و تأویل اهتمام کند نیز از مباحث نویسنده در این اثر است. طولانی ترین فصل کتاب محتویات قرآن است که در ذیل شماره ی 14 وجود دارد که به طور کلّی این محتویات را که شامل هر چیزی در قرآن می شود به تفکیک مدّ نظر قرار داده که از جمله عبارتند از: خدا، رسولان الهی که نام آنان که در متن قرآن آمده را مشخص کرده و برای هر کدام یادکردی خاص دارد. بعد به طور مستقل و از محمّد (ص) سخن می گوید. از دیگر مسائل: آفرینش، انسان، اجتماعات، اخلاق و عرفان، عقل و فلسفه، علم و دانش، قصص و حکایات، تاریخ و امم، تمثیلات، دنیا و آخرت و موارد دیگر است. | |||
در بخش لغات قرآن طبق رأی برخی مفسّران و قرآن پژوهان، و نیز طبق توضیخ برخی لغت شناسان تعدادی از واژه‌های قرآنی را مشخّص کرده و به غیر عربی بودن آن اشاره کرده است. و این مطلبی است که امروزه نیز کارشناسانی برای خود پیدا کرده است و طبیعی است که در رفت و آمد افراد در جوامع گوناگون و در تعاملات انسانی یکی از چیزهایی که بین ایشان ردّ و بدل می‌شود فرهنگ واژگانی آنان است. خاصه که مکّه در زمانهایی از سال بازار عمومی بوده و از دیگر بلاد نیز کسانی بودند که بدانجا سفر کرده و تجارتی داشته‌اند. به هر حال واژه‌هایی به مانند: استبرق، سجّیل، کوّرت، مقالید، اباریق، بیع، تنّور، جهنّم، دینار، روم، سجل و برخی دیگر لغات غیر عربی است که از دیگر بلاد به زبان عربی راه یافته است. در این باره از جمله دانشمندانی که مطالعه کرده است [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدّین سیوطی]] است که مورد نظر مؤلّف محترم هم بوده است. | |||
از مواردی که نویسنده از اجتهادات خود در امر اعجاز قرآن استفاده کرده در بخش مربوط به معجزات چشمگیر و قابل توجّه است و این بخش نیز با استنادات بسیار از فصول مهم کتاب است. به ویژه در خصوص اعجاز کلامی و متنی قرآن به مهمترین نکات ممکن می پردازد که برای هر قرآن پژوهی می توان مهم و مفید بوده باشد. | |||
==ویژگیها== | |||
کتاب وین شرح بی نهایت نیز به مانند دیگر آثاری که از [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] به انتشار رسیده در راستای دین و قرآن است که می‌توان برای آن نکاتی را متذکّر شد: | |||
# نخستین ویژگی آن است که کتاب اشتسهادات بسیار زیاد به خود قرآن دارد و در واقع برای هر سخنی آیاتی را در نظپر گرفته که خواننده را در پذیرش مطلب مجاب می کند. | |||
# دیگر سبک نگارش کتاب است که بسیار ساده و روان نوشته شده است. | |||
# نکته‌ی دیگر مستند بودن بحث از سه طریق است، قرآن و حدیث و عقل. | |||
# ویژگی دیگر گسترده بودن مطالب است و با دقّت و شناخت بالایی تمام محتوای صوری و معنوی قرآن را از بابت موضوعات در این رساله‌ی کوچک جمع کرده است. | |||
# وجود جدولهای متفاوت کار را برای فهم و مطالعه‌ی جوانان راحت تر کرده و امکان تأمّل را بیشتر می‌سازد. | |||
# وجود منابع زیاد برای تدوین کتابی مختصر نشان از اهتمام جدّی به معنا و مفهوم اثر است، چنانکه در این کتاب کوتاه از 119 منبع استفاده شده است. | |||
# به طور پراکنده نظریات بدیع نویسنده است که در خلال بحث دیده می شود. | |||
==وضعیت کتاب== | |||
وین شرح بی نهایت، تألیف [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] | |||
کتاب در یک جلد با مقدّمه‌ای مختصر نوشته شده است. متن کتاب فارسی است و دارای 754 صفحه است. کتاب حاضر در قطع وزیری و با جلد نرم منتشر شده. در آغاز، فهرست مطالب به طور تفصیلی قرار دارد و در انتهای اثر هم فهرستی جامع از منابع و مآخذ و نیز نمایه درج شده است. | |||
==پانویس == | |||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | |||
مقدّمه و متن کتاب و مثنوی معنوی | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[مولانا و قرآن]] | |||
[[آیات مثنوی معنوی]] | |||
[[آشنایی با قرآن (محمدی)]] | |||
[[سروش آسمانی سیری در مفاهیم قرآنی]] | |||
[[مصحف خاموشان]] | |||
[[تجلّی ذکر در آینه وحی]] | |||
[[یاد خدا]] | |||
[[در هندسه‌ی یاد]] | |||
[[شرح حدیث ثقلین]] | |||
[[معراج پدیده ای شگفت]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | |||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | |||
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | |||
[[رده:علوم قرآنی]] | |||
[[رده:مرداد(1400)]] | |||
[[رده:مقالات کاربران]] | |||