نرد عشق: تفاوت میان نسخه‌ها

| زبان =فارسي

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

آغاز مقدّمه‌ی این اثر با این رباعی آغاز و ترسیم شده است: {{شعر}}

کتاب دارای مقدّمه‌ای هشت صفحه‌ای است که در این هشت صفحه با دیدگاه نویسنده آشنا می‌شویم که عشق را چگونه می‌بیند و نظر خاص وی در خصوص عشق چیست و عاشق را چگونه تعریف می‌نماید. خواننده در این اثر سرگردان نیست که تضادی در هویّت و ماهیت عشق دیده شود، زیرا در راستای عارفان دیرینه با همان بینش به عشق پرداخته شده است و در واقع مراد نویسنده چنانکه از مقدّمه و متن بر می‌آید عشق حقیقی و حقیقت عشق را منظور داشته است و این نیز چیزی است که هر مشتاق ادب و عرفان آن را جستجو می‌کند. در این کتاب که در بردارنده‌ی 300 رباعی است به تریب شماره می‌توان آن را دنبال کرد که از عدد 1 آغاز و به ترتیب و مسلسل وار تا شماره 300 ادامه می‌یابد. نخستین رباعی آن چنین است: {{شعر}}

{{ب|''با آنکه همه عاشق آن روی شدند''|2=''آن روی از او بود و از او روی نبود''<ref>متن، ص 13</ref>}}{{پایان شعر}}

آخرین رباعی این مجموعه نیز چنین است: {{شعر}}

{{ب|''در ششدر عشق هر کسی می‌بازد''|2='' این رشته بدان گونه که می‌سفت نبود''<ref>متن، ص 162</ref>}}{{پایان شعر}}

کتاب نرد عشق اثری است عرفانی در قالب شعر و رباعی که در این اشعار ماهیت و مفهوم عشق را رقم می‌زند و در راستای عارفان شوریده از حقیقت عشق سخن می‌گوید و حالات عاشقان را باز می‌نماید. در مقدّمه می‌گوید: دفترهای خردمندان و حکیمان و عارفان با گوهر بی بدیل عشق و معرفت مزیّن شده است. این تزیین نیز اقتباسی ارزنده از عالم هستی است که شیرازه‌ی آن با عشق و معرفت و حکمت ساخته و پرداخته شده است. کجای عالم را بی حکمت و کدام نقطـه را بی عشـق می‌توان دید. به هر جا که بنگری نشان حکمت و عشق را می‌توانی نظاره گر باشی، تجلّیِ صفات جلال و جمال را در هر چیزی، از ذرّه تا کهکشـان می‌توان دید. به زعم هاتف اصفهانی: {{شعر}}

{{ب| چشم دل باز کن که جان بینی ''|2='' آنچه نا دیدنی است آن بینی ''<ref>مقدّمه، ص 6</ref>}}{{پایان شعر}}

نویسنده در جای دیگر از همین مقدّمه مفهوم عشقی را که دنبال می‌کند و عاشقی را که توصیف می‌نماید این گونه معرّفی می‌کند: محمّد(ص) و ابراهیم(ع) هر دو الگوهای عاشقی هستند و درواقع تأسّی به هر پیغمبری که برگزیده‌ی خداست جایز و رواست. چه اگر ایشان ادب و آداب سلطانـی را بـه تمـام نمی‌شناختند و به جا نمی‌آوردند محال بود که از سوی او روانه و مأمور برای «انسان» شوند. این است که ایشان ارمغانی چون «عشق» را برای انسان آوردند، و در این راستا خود بهترین انسان بودند، و هر چه که در باره‌ی عشق باید گفته می‌شد را خود در خود به نمایش گذاشتند، بی اینکه قصد نمایش داشته باشند، چه ایشان «عشق» را زندگی کردند و از این بابت نسبت به دیگران تخصیصی تام و ویژه دارند. معرفتی که در ایشان بود، توأم با ادب و آدابی خاص که می‌دانستند و تعلیم می‌یافتند ایشان را هر لحظه بیشتر و بیشتر دلباخته و عاشق خداوند می‌کرد. همین نیز برای ایشان اعتباری معنوی و الهی می‌آورد و به ایشان اجازه داده می‌-شد که به سوی «انسان» بروند و انسان را با این گوهر فراموش شده آشنا سازند<ref>مقدّمه، صص 10</ref>.

{{ب|''بی جوهر عشق، آدمی‌هست بلیس''|2=''در نزد خرد، هست تمامی‌عشق است''<ref>متن، رباعی شماره 7</ref>}}{{پایان شعر}}

در رباعی دیگر عالم را به تمامی‌عشق و خوب و لطیف می‌بیند و در تعریضی بیان می‌کند هر که عاقل آن است که در عالم عشق حضور یابد و اگر کسی در عشق غور نکند و با عشق همراه و همزیست نباد گویی که سنگ و چوب است، هر چند که در دیدگاهی دیگر به شعور ذرّات و موجودات به طور کلّی وقوف می‌دهد، لذا می‌گوید: {{شعر}}

{{ب|''عاقل نه کسی که خارج از این ورطه است''|2=''هر کُاو که نه عاشق است حجر یا چوب است''<ref>متن، رباعی شماره 8</ref>}}{{پایان شعر}}

نویسنده در پی عشقی است که از معرفت توحید برخاسته باشد و لذا معرفت را همان گونه به توحید گره می‌زند که عشق را، معرفت به خدا و عشق به خدا و هر دو در ساحت توحید و یگانگی، این که او احد است و واحد، در عشق نیز غیر از او را نظر کردن و غیر از او را طلب نمودن ناراستی و عین شرک است. از این رو می‌گوید: {{شعر}}

{{ب|''عشقی که در آن توجّه غیر بود''|2=''آلوده و آمیخته‌ی خار و خس است''<ref>متن، رباعی شماره 19</ref>}}{{پایان شعر}}

غرقه شده به عشق جز عشق را بر نمی‌تابد و جز معشوق را نمی‌خواهد، هر چند عاشقی رنج بردن است و در درد غوطه خوردن، با این حال این درد را به هزار درمان نمی‌دهد و هرگز به دنبال درمان و عبور از رنج نیز نیست، چنانکه در یک رباعی می‌گوید: {{شعر}}

{{ب|''از خویش برون آ که به معشوق رسی''|2=''فکری ز من و ز هستی و بود مکن''<ref>متن، رباعی شماره 35</ref>}}{{پایان شعر}}

در این رباعی نیز می‌توان پیوند عشق و عرفان؛ و عشق و توحید را در یافت که در نظر استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] خاصیّت عشق توحّد و یگانگی است و هرگز شرک و دوئی را برنمی‌تابد: {{شعر}}

{{ب|''از عشق خدای خالق بی همتا''|2=''اوراد خدا خدا خدا می‌خوانند''<ref>متن، رباعی شماره 167</ref>}}{{پایان شعر}}