۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاریخ بابر شاه المعروف ببابرنامه: وقائع فرغانه: تفاوت میان نسخه‌ها
تاریخ بابر شاه المعروف ببابرنامه: وقائع فرغانه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۲۲
، ۲۵ اوت ۲۰۲۱بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== ' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تاریخ بابر شاه المعروف ببابرنامه وقائع فرغانه'''، تصنیف ظهیرالدین محمد بابر | '''تاریخ بابر شاه المعروف ببابرنامه وقائع فرغانه'''، تصنیف [[بابر، ظهيرالدين محمد|ظهیرالدین محمد بابر شاه]]، که آن را «واقعات بابری» و «توزک بابری» نیز خوانده‌اند در حقیقت خاطرات و نظرات بابر است که به زبان ترکی جغتایی و با نثری ساده نگاشته شده است و حوادث سال‌های 899 تا 936ق را در بر می‌گیرد. | ||
این کتاب به قلم ماجده | این کتاب به قلم [[مخلوف، ماجده|ماجده مخلوف]]، تصحیح و به زبان عربی، ترجمه شده است. | ||
این اثر به نوشته ابوالفضل | این اثر به نوشته [[علامی، ابوالفضل بن مبارک|ابوالفضل علامی]]، مؤلف «[[اکبرنامه؛ تاریخ گورکانیان هند|اکبرنامه]]»، «دستورالعملی است به جهت فرمانروایان عالم و قانونی است در آموختن اندیشه‌های درست و فکرهای صحیح برای تجربت پذیران و دانش آموزان روزگار» که از نظر ارزش تاریخی، جغرافیایی، سیاسی، علمی، ادبی و تراجم انتقادی آن روزگار، اثری کم نظیر بشمار می‌رود.<ref>سمیعی گیلانی، احمد و دیگران، ص394</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مترجم آغاز و مطالب به ترتیب سال شمار، از سال 899، تا 936ق، عرضه شده است. | کتاب با مقدمه مترجم آغاز و مطالب به ترتیب سال شمار، از سال 899، تا 936ق، عرضه شده است. | ||
بابر در این حسب حال که خود نوشته است، بی آنکه ضعف‌ها و لغزش‌ها و شکست‌هایش را کتمان کند، سرگذشت خود را از جوانی تا آخرین سال‌های عمر به رشته تحریر درآورده است.<ref>کوپریلی، محمدفؤاد، ج1، ص61</ref> | [[بابر، ظهيرالدين محمد|بابر]] در این حسب حال که خود نوشته است، بی آنکه ضعف‌ها و لغزش‌ها و شکست‌هایش را کتمان کند، سرگذشت خود را از جوانی تا آخرین سال‌های عمر به رشته تحریر درآورده است.<ref>کوپریلی، محمدفؤاد، ج1، ص61</ref> | ||
شیوه نگارش متن ترکی بابرنامه، ساده و روان و به تعبیر «طبقات اکبری»، فصیح و بلیغ است و می‌توان آن را یکی از نمونه‌های برجسته آثار کلاسیک زبان ترکی دانست.<ref>سمیعی گیلانی، احمد و دیگران، ص394</ref> | شیوه نگارش متن ترکی بابرنامه، ساده و روان و به تعبیر «طبقات اکبری»، فصیح و بلیغ است و می‌توان آن را یکی از نمونه‌های برجسته آثار کلاسیک زبان ترکی دانست.<ref>سمیعی گیلانی، احمد و دیگران، ص394</ref> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
در مقدمه مترجم، اشاره کوتاهی به موضوع و اهمیت کتاب شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص5-7</ref> | در مقدمه مترجم، اشاره کوتاهی به موضوع و اهمیت کتاب شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص5-7</ref> | ||
مطالب که شرح حال پادشاهان سلسلسه تیموری هند و رویدادهای آن دوران تا عصر مؤلف است، با مقدمه ای حاوی کلیاتی در باب اوایل پادشاهی بابر و اطلاعاتی درباره شاهزادگان تیموری، آغاز شده است. سپس حوادث از سال 899ق (نخستین سال پادشاهی بابر) تا وقایع اولین روزهای سال 936ق، به ترتیب سنوی، گزارش، اما ناگهان رشته سخن قطع شده است. بابر حوادث مربوط به خود را با لحنی نسبتا صمیمی و واقع بینانه نوشته و از یادآوری لغزش‌ها و ضعف‌های خود، کوتاهی نکرده، اما در مقابل دشمنان، از دوستان به لحنی خوش تر یاد کرده است. کتاب او از نظر ضبط دقیق وقایع روزانه و نیز اطلاعاتی درباره حیوانات و گیاهان هر ناحیه، اثری بسیار سودمند است.<ref>سمیعی گیلانی، احمد و دیگران، ص394</ref> | مطالب که شرح حال پادشاهان سلسلسه تیموری هند و رویدادهای آن دوران تا عصر مؤلف است، با مقدمه ای حاوی کلیاتی در باب اوایل پادشاهی [[بابر، ظهيرالدين محمد|بابر]] و اطلاعاتی درباره شاهزادگان تیموری، آغاز شده است. سپس حوادث از سال 899ق (نخستین سال پادشاهی بابر) تا وقایع اولین روزهای سال 936ق، به ترتیب سنوی، گزارش، اما ناگهان رشته سخن قطع شده است. [[بابر، ظهيرالدين محمد|بابر]] حوادث مربوط به خود را با لحنی نسبتا صمیمی و واقع بینانه نوشته و از یادآوری لغزش‌ها و ضعف‌های خود، کوتاهی نکرده، اما در مقابل دشمنان، از دوستان به لحنی خوش تر یاد کرده است. کتاب او از نظر ضبط دقیق وقایع روزانه و نیز اطلاعاتی درباره حیوانات و گیاهان هر ناحیه، اثری بسیار سودمند است.<ref>سمیعی گیلانی، احمد و دیگران، ص394</ref> | ||
بابر از پیروان مکتب امیر علی شیر نوایی بود و نوشته‌های او را معمولا پس از آثار نوایی، از بهترین نوشته‌های ادبی ترکی دانسته‌اند. اشعار فارسی و ترکی بابر در این کتاب، از تبحر او در سرودن شعر به دو زبان حکایت دارد و اشعار فارسی او، هرچند‌اندک است، نشان دهنده استادی او در این عرصه است.<ref>همان</ref> | [[بابر، ظهيرالدين محمد|بابر]] از پیروان مکتب امیر علی شیر نوایی بود و نوشته‌های او را معمولا پس از آثار نوایی، از بهترین نوشته‌های ادبی ترکی دانسته‌اند. اشعار فارسی و ترکی [[بابر، ظهيرالدين محمد|بابر]] در این کتاب، از تبحر او در سرودن شعر به دو زبان حکایت دارد و اشعار فارسی او، هرچند‌اندک است، نشان دهنده استادی او در این عرصه است.<ref>همان</ref> | ||
این کتاب صرفا ستایش نامه‌ای از زندگی شخصی بابر نیست، بلکه لحن آن به قدری عادی و بی طرفانه است که خواننده متفنن شاید آن را خاطرات سربازی باتجربه و شجاع یا بنیان گذار سلسله ای بشمار نیاورد؛ حال آنکه با مطالعه دقیق تر، می‌توان دریافت که ماجرا چیزی جز این نیست.<ref>کوپریلی، محمدفؤاد، ج1، ص61</ref> | این کتاب صرفا ستایش نامه‌ای از زندگی شخصی [[بابر، ظهيرالدين محمد|بابر]] نیست، بلکه لحن آن به قدری عادی و بی طرفانه است که خواننده متفنن شاید آن را خاطرات سربازی باتجربه و شجاع یا بنیان گذار سلسله ای بشمار نیاورد؛ حال آنکه با مطالعه دقیق تر، می‌توان دریافت که ماجرا چیزی جز این نیست.<ref>کوپریلی، محمدفؤاد، ج1، ص61</ref> | ||
البته نمی‌توان ادعا کرد که بابر در ترسیم چهره واقعی خود یا دوستان و دشمنانش، کاملا بی طرف بوده است؛ مثلاًبه خوبی می‌توان دریافت که در وصف احوال شیبانی خان، تحت تأثیر احساسات قرار گرفته و عمدا از حیثیت و اعتبار او کاسته است؛ اما بابرنامه علی رغم بی انصافی‌هایی از این قبیل که گاه گاه در کتاب ظاهر می‌شود، بیش از اغلب آثار دیگر از این نوع، شایان اعتماد است.<ref>همان</ref> | البته نمی‌توان ادعا کرد که [[بابر، ظهيرالدين محمد|بابر]] در ترسیم چهره واقعی خود یا دوستان و دشمنانش، کاملا بی طرف بوده است؛ مثلاًبه خوبی می‌توان دریافت که در وصف احوال شیبانی خان، تحت تأثیر احساسات قرار گرفته و عمدا از حیثیت و اعتبار او کاسته است؛ اما بابرنامه علی رغم بی انصافی‌هایی از این قبیل که گاه گاه در کتاب ظاهر می‌شود، بیش از اغلب آثار دیگر از این نوع، شایان اعتماد است.<ref>همان</ref> | ||
در این کتاب، استعداد شگرف مصنف در مطالعه حوادث و روح تحلیل گر او در شرح یا توضیح آثار هنری و وصف انواع گیاهان و حیوانات هر ناحیه و بیان روان شناسی جمعی و خلقیات شخصی از هر حیث، نمایان است.<ref>همان</ref> | در این کتاب، استعداد شگرف مصنف در مطالعه حوادث و روح تحلیل گر او در شرح یا توضیح آثار هنری و وصف انواع گیاهان و حیوانات هر ناحیه و بیان روان شناسی جمعی و خلقیات شخصی از هر حیث، نمایان است.<ref>همان</ref> | ||
بابرنامه به دلیل زبان ساده و منقح و لحن طبیعی و وصف‌های رنگارنگ و زنده، باید یکی از بهترین نمونه‌های نثر جغتایی و به طور کلی، یکی از شیواترین آثار منثور زبان ترکی شمرده شود.<ref>همان</ref> | بابرنامه به دلیل زبان ساده و منقح و لحن طبیعی و وصف‌های رنگارنگ و زنده، باید یکی از بهترین نمونه‌های نثر جغتایی و به طور کلی، یکی از شیواترین آثار منثور زبان ترکی شمرده شود.<ref>همان</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
از این اثر نسخه‌های متعددی برجای مانده است، اما همه ناقصند. بخشی از بابرنامه در زمان بابر، توسط زین‌الدین وفایی خوافی به فارسی ترجمه آزاد شد که احتمالاً به همین دلیل کوپریلی آن را ترجمه حقیقی بابرنامه نمی‌داند. پس از آن میرزا پاینده حسن غزنوی و محمدقلی مغول حصاری نیز این اثر را به فارسی ترجمه کردند. بابرنامه ترکی نخستین بار در 1857م توسط ایلمینسکی در غازان چاپ تصویری شد. پس از آن در 1905م بوریج چاپ دیگری از روی نسخه حیدرآباد منتشر کرد. ترجمه فارسی دیگری که توسط عبدالرحیم خان خانان به دستور اکبر شاه گورکانی در 998ق صورت گرفته بود، در 1308ق در بمبئی به خط نستعلیق با اغلاط فراوان چاپی با عنوان «تجارب الملوک» منتشر شد.<ref>سید حسین زاده، هدی، ج11، ص19</ref> | از این اثر نسخه‌های متعددی برجای مانده است، اما همه ناقصند. بخشی از بابرنامه در زمان بابر، توسط زین‌الدین وفایی خوافی به فارسی ترجمه آزاد شد که احتمالاً به همین دلیل کوپریلی آن را ترجمه حقیقی بابرنامه نمی‌داند. پس از آن میرزا پاینده حسن غزنوی و محمدقلی مغول حصاری نیز این اثر را به فارسی ترجمه کردند. بابرنامه ترکی نخستین بار در 1857م توسط ایلمینسکی در غازان چاپ تصویری شد. پس از آن در 1905م بوریج چاپ دیگری از روی نسخه حیدرآباد منتشر کرد. ترجمه فارسی دیگری که توسط عبدالرحیم خان خانان به دستور اکبر شاه گورکانی در 998ق صورت گرفته بود، در 1308ق در بمبئی به خط نستعلیق با اغلاط فراوان چاپی با عنوان «تجارب الملوک» منتشر شد.<ref>سید حسین زاده، هدی، ج11، ص19</ref> | ||
متن اصلی بابرنامه به زبان ترکی جغتایی را دانشمند ژاپنی، مانو ایزی نینک تصحیح و در سال‌های 1995 و 1996م، در 2 جلد، همراه با مقدمه انگلیسی و ژاپنی، به چاپ رسانده است. مجلد دوم، مشتمل بر فهارس کتاب است.<ref>سمیعی گیلانی، احمد و دیگران، ص394</ref> | متن اصلی بابرنامه به زبان ترکی جغتایی را دانشمند ژاپنی، مانو ایزی نینک تصحیح و در سال‌های 1995 و 1996م، در 2 جلد، همراه با مقدمه انگلیسی و ژاپنی، به چاپ رسانده است. مجلد دوم، مشتمل بر فهارس کتاب است.<ref>سمیعی گیلانی، احمد و دیگران، ص394</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||