پرسمان قرآنی امر به معروف و نهی از منکر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''پرسمان قرآنى امر به معروف و نهى از منكر''' يكى از مجموعه «پرسمان‌هاى قرآنى» است كه به همت جمعى از محققين «مركز فرهنگ و معارف قرآن» تهيه و على خراسانى (متولد 1343ق) كار تدوين آن را به عهده داشته است. در اين اثر تحقيقى با استناد به منابع، به برخى از پرسش‌هاى قرآنى درباره امر به معروف و نهى از منكر پاسخ داده شده است.نويسندگان در پاسخگويى به پرسش‌ها، روش اختصار را برگزيده و فقط پاسخ صحيح را نوشته و غالباً از ورود به مباحث اختلافى و بيان ساير اقوال خوددارى كرده‌اند.

#خراسانى در مقدمه‌اش يادآور شده است كه قرآن كريم با هدف برپايى جامعه‌اى سالم و سرشار از فضائل و تهى از رذائل، بر نظارت عمومى و همگانى آحاد جامعه بر رفتار يكديگر پاى مى‌فشارد و اين نظارت با امر به معروف و نهى از منكر محقّق مى‌شود. امر به معروف و نهى از منكر در قرآن كريم مورد تأكيد قرار گرفته و به عنوان دو واجب در ميان فروع دين مطرح بوده و وظيفه‌اى است كه مسلمانان و مؤمنان درباره يكديگر در محدوده جامعه اسلامى و براى تضمين سلامت جامعه از زشتى‌ها ايفا مى‌كنند <ref>مقدمه، ص 15</ref>.

#كيفيت و سطح مطالب بيان شده در اين اثر يكسان نيست و به همين جهت برخى از پرسش‌ها و پاسخ‌هايى كه نويسنده مطرح كرده ساده است <ref>متن كتاب، ص 23 و ص 61</ref> و برخى ديگر متوسط <ref>همان، ص 22- 37</ref> و بعضى پيچيده و دقيق <ref>همان، ص 58- 61</ref>.

#نويسنده در پاسخ به اين پرسش كه «آيا امر به معروف و نهى از منكر، دخالت در كار ديگران نيست و آزادى ديگران را محدود نمى‌كند؟» نوشته است: از آنجا كه امر به معروف و نهى از منكر، جنبه فردى ندارد و وظيفه‌اى اجتماعى است و در روابط انسان با ديگران معنا مى‌يابد، به‌گونه‌اى دخالت در امور ديگران (امر و نهى شوندگان) به حساب مى‌آيد. ازاين‌رو عمل كردن به اين دو واجب به اجازه و ولايت نياز دارد و خداوند كه بر همه موجودات ولايت دارد براى مؤمنان اين ولايت و حقّ قانونى را قرار داده است كه يكديگر را امر به معروف و نهى از منكر كنند:* ''' وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ ... '''<ref>توبه/ 71</ref> ... از سوى ديگر بايد توجه داشت هيچ جامعه‌اى، آزادى مطلق انسان را نپذيرفته است. امر به معروف و نهى از منكر هم نه تنها آزادى انسان را محدود نمى‌كند، بلكه آزادى و رهايى‌اش را از قيد و بندهاى شيطان و نفس امّاره به او هديه مى‌دهد <ref>همان، ص 48- 49</ref>.

#نويسنده در پاسخ به اين پرسش كه «آيا راضى بودن به گناه ديگران گناه است با اينكه ما خود در آن گناه مشاركت نمى‌كنيم؟» نوشته است: راضى نبودن و كراهت داشتن از گناه، لازمه ايمان است. برخى همين ناخرسندى از گناه به هنگام رويارويى با آن را پايين‌ترين مرحله امر به معروف و نهى از منكر شمرده‌اند و اگر كسى به عمل ناپسند گناهكار راضى باشد، خود از جمله گناهكاران به‌شمار مى‌رود <ref>همان، ص 74</ref>.

#نويسنده در پاسخ به اين پرسش كه «حكومت اسلامى در موضوع امر به معروف و نهى از منكر، چه وظيفه‌اى دارد؟» يادآور شده است كه بى‌ترديد برخى مراحل امر به معروف و نهى از منكر كه به اقدام و برخورد عملى نياز دارد، به عهده همه مردم نهاده نشده، بلكه حكومت اسلامى وظيفه دارد دراين‌گونه موارد اقدام كند، زيرا اگر افراد جامعه بدون اذن حاكم اسلامى به اين مرحله عمل كنند در بعضى موارد برخوردهاى اجتماعى موجب هرج‌ومرج شده و نظم و امنيت جامعه اسلامى خدشه‌دار مى‌شود. ... در صدر اسلام، خلفا اين وظيفه را خود بر عهده داشتند؛ چنان‌كه بر پايه روايتى على(ع) هر بامداد از دارالحكومة بيرون آمده در بازارهاى كوفه، بازرگانان و فروشندگان را به بردبارى، گشاده‌رويى و انصاف فرامى‌خواند و از سوگند دروغ، ستم و كم‌فروشى باز مى‌داشت <ref>همان، ص 76- 79</ref>.