۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جصاص، احمد بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |علی | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |ری | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" | | | data-type="authorTeachers" |[[ابوالحسن کرخی]] | ||
[[طبرانی، سلیمان بن احمد|سلیمان بن احمد طبرانی]] | |||
[[عبدالباقی بن قانع]] | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۴: | ||
</div> | </div> | ||
'''جصاص، ابوبکر احمد بن علی رازی''' (۳۰۵-۳۷۰ق/ ۹۱۷-۹۸۱م)، فقیه و عالم حنفی ساکن عراق، از شاگردان ابوالحسن کرخی و صاحب کتاب | '''جصاص، ابوبکر احمد بن علی رازی''' (۳۰۵-۳۷۰ق/ ۹۱۷-۹۸۱م)، فقیه و عالم حنفی ساکن عراق، از شاگردان ابوالحسن کرخی و صاحب کتاب «[[الفصول في الأصول (أصول الفقه)]]». | ||
==لقب== | ==لقب== | ||
لقب جصاص به معنای گچ‌کار در معرفی او از سوی ابن ندیم، خطیب بغدادی و محمد ذهبی ذکر نشده است. در منابع فقه حنفی از او با لقب جصاص یاد شده است، اما در غالب منابع شرح حال، او را ابوبکر رازی یا به‌اختصار، رازی نامیده‌اند. برخی نیز به‌اشتباه ابوبکر رازی و جصاص را دو نفر دانسته‌اند<ref>ر.ک: تولایی، علی</ref>. | لقب جصاص به معنای گچ‌کار در معرفی او از سوی ابن ندیم، خطیب بغدادی و محمد ذهبی ذکر نشده است. در منابع فقه حنفی از او با لقب جصاص یاد شده است، اما در غالب منابع شرح حال، او را ابوبکر رازی یا به‌اختصار، رازی نامیده‌اند. برخی نیز به‌اشتباه ابوبکر رازی و جصاص را دو نفر دانسته‌اند<ref>ر.ک: تولایی، علی</ref>. | ||
== | ==ولادت== | ||
جصاص در سال ۳۰۵ق، ری متولد شد. از خانواده و تحصیلات او در شهر ری اطلاعی در دست نیست<ref>ر.ک: همان</ref>. | جصاص در سال ۳۰۵ق، ری متولد شد. از خانواده و تحصیلات او در شهر ری اطلاعی در دست نیست<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
وی در ۳۲۵ق، در عنفوان جوانی به بغداد آمد و در مجلس درس ابوالحسن کرخی (متوفی ۳۴۰ق) شرکت کرد. کمبود ارزاق در بغداد (احتمالاً در ۳۲۹ق و پس از آن)، او را روانه اهواز کرد. وی پس از برطرف شدن قحط‌زدگی، به بغداد مراجعت کرد. جصاص که یکی از بزرگ‌ترین شاگردان کرخی بود، با نظر و مشورت استاد، همراه با حاکم نیشابوری (متوفی ۴۰۵ق)، رهسپار نیشابور شد و چندی در آنجا فعالیت داشت. وی در ۳۴۴ق، ۴ سال پس از درگذشت کرخی به بغداد آمد و عهده‌دار ریاست حنفیان بغداد در تدریس و افتا شد. در بغداد در محله «سویقه غالب» و «درب المقبر» درس می‌داد، سپس در ۳۶۰ق، به «درب عبده» نزدیک ابوسعید بردعی منتقل شد<ref>ر.ک: همان</ref>. | وی در ۳۲۵ق، در عنفوان جوانی به بغداد آمد و در مجلس درس [[ابوالحسن کرخی]] (متوفی ۳۴۰ق) شرکت کرد. کمبود ارزاق در بغداد (احتمالاً در ۳۲۹ق و پس از آن)، او را روانه اهواز کرد. وی پس از برطرف شدن قحط‌زدگی، به بغداد مراجعت کرد. جصاص که یکی از بزرگ‌ترین شاگردان کرخی بود، با نظر و مشورت استاد، همراه با [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] (متوفی ۴۰۵ق)، رهسپار نیشابور شد و چندی در آنجا فعالیت داشت. وی در ۳۴۴ق، ۴ سال پس از درگذشت کرخی به بغداد آمد و عهده‌دار ریاست حنفیان بغداد در تدریس و افتا شد. در بغداد در محله «سویقه غالب» و «درب المقبر» درس می‌داد، سپس در ۳۶۰ق، به «درب عبده» نزدیک ابوسعید بردعی منتقل شد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==جایگاه علمی== | ==جایگاه علمی== | ||
| خط ۵۷: | خط ۶۱: | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
آموخته‌های فقهی جصاص از طریق ابوالحسن کرخی از مشایخ حنفی عراق چون بردعی به محمد بن حسن شیبانی منتهی می‌شود. وی از مشایخ عراق، نیشابور و اصفهان چون دعلج بن | آموخته‌های فقهی جصاص از طریق [[ابوالحسن کرخی]] از مشایخ حنفی عراق چون بردعی به [[محمد بن حسن شیبانی]] منتهی می‌شود. وی از مشایخ عراق، نیشابور و اصفهان چون [[دعلج بن احمد]]، [[ابوالقاسم اصم نیشابوری]]، [[طبرانی، سلیمان بن احمد|سلیمان بن احمد طبرانی]] و [[عبدالله بن جعفر بن فارس اصفهان]]<nowiki/>ی حدیث شنید. مهم‌ترین شیخ وی در زمینه استماع حدیث، [[عبدالباقی بن قانع]] (متوفی ۳۵۱ق)، محدث بغدادی و صاحب سنن است و سراسر کتاب «أحكام القرآن» جصاص، مشحون از روایاتی است که با سلسله سند از او نقل شده است. همچنین از ابوالقاسم عبدالله بن محمد مروزی، عبدالله بن عبدربه بغلانی، عبدالرحمان بن سیما، احمد بن خالد جزوری و ابوالحسن کرخی نیز حدیث شنیده است. وی از ابوعمر غلام ثعلب، لغت آموخته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
جصاص از طریق ابوبکر مکرم بن احمد از احمد بن عطیه کوفی از محمد بن سماعه از ابویوسف از حماد بن ابی‌سلیمان از ابراهیم نخعی از حضرت علی(ع) روایتی نقل کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | جصاص از طریق [[ابوبکر مکرم بن احمد از احمد بن عطیه کوفی]] از [[محمد بن سماعه]] از ابویوسف از [[حماد بن ابی‌سلیمان از ابراهیم نخعی]] از [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] روایتی نقل کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
از میان شاگردان وی از ابوبکر خوارزمی (متوفی ۴۰۳ق)، ابوعبدالله جرجانی (متوفی ۳۹۸ق)، ابوالفرج احمد بن محمد بن عمر معروف به ابن مسلمه (متوفی ۴۱۵ق)، ابوجعفر نسفی (متوفی ۴۱۴ق)، ابوالحسین زعفرانی (متوفی ۳۹۳ق) و ابوالحسین محمد بن احمد بن طیب | از میان شاگردان وی از [[ابوبکر خوارزمی]] (متوفی ۴۰۳ق)، [[ابوعبدالله جرجانی]] (متوفی ۳۹۸ق)، ابوالفرج احمد بن محمد بن عمر معروف به ابن مسلمه (متوفی ۴۱۵ق)، [[ابوجعفر نسفی]] (متوفی ۴۱۴ق)، [[ابوالحسین زعفرانی]] (متوفی ۳۹۳ق) و [[ابوالحسین محمد بن احمد بن طیب کماری]]، می‌توان یاد کرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
جصاص روز یک‌شنبه ۷ ذی‌حجه ۳۷۰ق، فوت کرد و شاگردش ابوبکر خوارزمی بر او نماز گزارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | جصاص روز یک‌شنبه ۷ ذی‌حجه ۳۷۰ق، فوت کرد و شاگردش [[ابوبکر خوارزمی]] بر او نماز گزارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==جایگاه فقهی== | ==جایگاه فقهی== | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۵: | ||
==جایگاه کلامی== | ==جایگاه کلامی== | ||
از نظر جهت‌گیری‌های کلامی، از تمایل جصاص به اعتزال سخن گفته شده است. با توجه به اینکه ابوالحسن کرخی از سران اعتزال محسوب شده است، احتمال صحت این گرایش می‌رود. افزون بر آن این گرایش در آثار جصاص در مباحثی چون «رؤیت»، به چشم می‌خورد. پذیرش حجت‌های عقلی و مردود دانستن عقیده قائلان به تشبیه و قول حشویه و اصحاب حدیث در موضوعاتی مانند سحر، امر به معروف و تقلید، می‌تواند مؤید این گرایش باشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | از نظر جهت‌گیری‌های کلامی، از تمایل جصاص به اعتزال سخن گفته شده است. با توجه به اینکه [[ابوالحسن کرخی]] از سران اعتزال محسوب شده است، احتمال صحت این گرایش می‌رود. افزون بر آن این گرایش در آثار جصاص در مباحثی چون «رؤیت»، به چشم می‌خورد. پذیرش حجت‌های عقلی و مردود دانستن عقیده قائلان به تشبیه و قول حشویه و اصحاب حدیث در موضوعاتی مانند سحر، امر به معروف و تقلید، می‌تواند مؤید این گرایش باشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
گفتنی است که جصاص، گاه دیدگاه‌های اصولی، کلامی و فقهی شیعه را مورد نقد قرار می‌دهد. آراء او به‌ویژه کتاب «أحكام القرآن»، مورد عنایت فقیهان امامی بغداد در سده ۵ق، بوده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | گفتنی است که جصاص، گاه دیدگاه‌های اصولی، کلامی و فقهی شیعه را مورد نقد قرار می‌دهد. آراء او به‌ویژه کتاب «أحكام القرآن»، مورد عنایت فقیهان امامی بغداد در سده ۵ق، بوده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||