۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
رسائل حکمیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== ' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
}} | }} | ||
'''رسائل حکمیه'''، تألیف میرزا علی‌اکبر مدرس یزدی (متوفی 1344ق)، معروف به حکمی یزدی یا حکیم الهی، مشتمل بر چند رساله فلسفی فارسی است. محمود حکمی | '''رسائل حکمیه'''، تألیف [[علی‌اکبر مدرس یزدی|میرزا علی‌اکبر مدرس یزدی]] (متوفی 1344ق)، معروف به حکمی یزدی یا حکیم الهی، مشتمل بر چند رساله فلسفی فارسی است. [[محمود حکمی یزدی]]، بر این اثر مقدمه نوشته است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
این اثر حاوی شرح حال مؤلف، مقدمه محمود حکمی یزدی (فرزند مؤلف)، سه رسـاله فلسفی (با نامهای: «بديعة إلهية في بيان مفهوم الماهية و الوجود»، «شرح فارسی مؤلف بر رسـاله مـسئله وجود ملا عبدالرحمن جامی» و «رساله معرفة النفس و معرفة الرّب») و یک نوشته کوتاه در موضوع هندسه به خط مؤلف است. | این اثر حاوی شرح حال مؤلف، مقدمه [[محمود حکمی یزدی]] (فرزند مؤلف)، سه رسـاله فلسفی (با نامهای: «بديعة إلهية في بيان مفهوم الماهية و الوجود»، «شرح فارسی مؤلف بر رسـاله مـسئله وجود ملا عبدالرحمن جامی» و «رساله معرفة النفس و معرفة الرّب») و یک نوشته کوتاه در موضوع هندسه به خط مؤلف است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
رساله «بديعة في بيان مفهوم الماهية و الوجود»، اولین رساله کتاب است. این عنوان، نام واقعی این رساله نیست، بلکه ناشران ازآنروی که عنوانی برای آن نیافته‌اند، نام یکی از فصلهای ماقبل رساله جوابیه حکیم یزدی به سؤالات فلسفی بدیع‌الملک‌‌‌میرزا را برداشته‌اند و رساله جوابیه را بدان عنوان نام نهاده‌اند. این رساله در حقیقت پاسخی است که حکیم یزدی در پاسخ به هفت سؤال فلسفی بدیع‌الملک‌‌‌میرزا، حکمران دارالحکومه یزد تألیف کرده است و می‌توان آن را «جوابیه دوم حکیم یزدی به پرسش‌های فلسفی بدیع‌الملک‌‌‌میرزا» خواند<ref>ر.ک: محقق داماد، سید مصطفی، ص124</ref>. | رساله «بديعة في بيان مفهوم الماهية و الوجود»، اولین رساله کتاب است. این عنوان، نام واقعی این رساله نیست، بلکه ناشران ازآنروی که عنوانی برای آن نیافته‌اند، نام یکی از فصلهای ماقبل رساله جوابیه حکیم یزدی به سؤالات فلسفی بدیع‌الملک‌‌‌میرزا را برداشته‌اند و رساله جوابیه را بدان عنوان نام نهاده‌اند. این رساله در حقیقت پاسخی است که حکیم یزدی در پاسخ به هفت سؤال فلسفی بدیع‌الملک‌‌‌میرزا، حکمران دارالحکومه یزد تألیف کرده است و می‌توان آن را «جوابیه دوم حکیم یزدی به پرسش‌های فلسفی بدیع‌الملک‌‌‌میرزا» خواند<ref>ر.ک: محقق داماد، سید مصطفی، ص124</ref>. | ||
پرسش‌های فلسفی بدیع‌الملک که با مطالعه نسبی آثار متفکران اروپایی شکل گرفته است، نخستین بار به‌صورت شش سؤال از محضر میرزا علی‌اکبر پرسش شده است. نکته حائز اهمیت در پرسش‌های بدیع‌الملک روح کنجکاو و تلاشگر وی است که در شناسایی فرهنگهای دیگر به‌خوبی نمایان می‌شود. وی با زبان فرانسه مأنوس بوده و با اطلاع نسبی به آثار حکمای جدید اروپایی و از آن جمله بیکن، دکارت، کانت و هگل به‌خوبی توانسته است مطالب آنان را که تا آن زمان برای متفکران ایرانی کاملاً ناشناخته بود، در خلال پرسش‌های خود با حکیمان مشهور هم‌عصر خود در میان گذارد و از آنان پاسخ و تبیین آن سؤالها را تقاضا کند. حکیم | پرسش‌های فلسفی بدیع‌الملک که با مطالعه نسبی آثار متفکران اروپایی شکل گرفته است، نخستین بار به‌صورت شش سؤال از محضر [[علی‌اکبر مدرس یزدی|میرزا علی‌اکبر]] پرسش شده است. نکته حائز اهمیت در پرسش‌های بدیع‌الملک روح کنجکاو و تلاشگر وی است که در شناسایی فرهنگهای دیگر به‌خوبی نمایان می‌شود. وی با زبان فرانسه مأنوس بوده و با اطلاع نسبی به آثار حکمای جدید اروپایی و از آن جمله بیکن، دکارت، کانت و هگل به‌خوبی توانسته است مطالب آنان را که تا آن زمان برای متفکران ایرانی کاملاً ناشناخته بود، در خلال پرسش‌های خود با حکیمان مشهور هم‌عصر خود در میان گذارد و از آنان پاسخ و تبیین آن سؤالها را تقاضا کند. [[علی‌اکبر مدرس یزدی|حکیم یزدی]]، پس از دریافت سؤالات مزبور فقط به چهار سؤال بدیع‌الملک پاسخی موجز داده، می‌نویسد: «از این بیانات، جواب از سؤال پنجم و ششم نیز معلوم شد» و در ادامه این مطلب، پاسخ خود را «نخبه و نتیجه» تحقیقات حکما و عرفای پیشین دانسته و سائل را هشدار می‌دهد که فهم و دریافت این‌گونه مسائل مقدمات بسیاری می‌خواهد و زمان زیادی را باید صرف آن کرد و همچنین می‌افزاید که حکمای سلف درباره این مسائل، کتاب‌ها و رسائل فراوانی نوشته‌اند و براهین بی‌شماری اقامه کرده‌اند و خلاصه آنکه وی نباید ورود به این موضوع را سهل بپندارد و باید توجه داشته باشد که پاسخگویی به این نوع مسائل نیز بههیچوجه کار ساده و آسانی نیست. عین عبارت [[علی‌اکبر مدرس یزدی|حکیم یزدی]] چنین است: «نیز معلوم شد این مطالب مقدمات زیادی دارد و کتاب‌ها در این مطالب تصنیف شده و زمان زیاد می‌خواهد و عمر زیاد در آن‌ها باید صرف بشود و بر هریک از این مطالب براهین عدیده اقامه شده؛ اینکه ذکر شد نخبه و نتیجه است». [[علی‌اکبر مدرس یزدی|حکیم یزدی]] در خاتمه جوابیه خود می‌گوید: «اگر از این مختصرات، چیزی بر نواب والا معین بشود، مایه خرسندی من است و الا شرمساری خواهم داشت که نتوانستم چیز مفید بنویسم»<ref>ر.ک: همان، ص130-128</ref>. | ||
بدیع‌الملک که ظاهراً پاسخهای کوتاه میرزا | بدیع‌الملک که ظاهراً پاسخهای کوتاه [[علی‌اکبر مدرس یزدی|میرزا علی‌اکبر]]، وی را خرسند نساخته، پس از دریافت جوابیه اول [[علی‌اکبر مدرس یزدی|حکیم یزدی]]، یک سؤال دیگر (یعنی همان سؤالی که در آن نام حکمای فرنگ را آورده است)، بر سؤالات قبلی خود افزوده و برای دومین بار از [[علی‌اکبر مدرس یزدی|حکیم یزدی]] تقاضای پاسخ به آن سؤالات را می‌کند. [[علی‌اکبر مدرس یزدی|میرزا علی‌اکبر]] این بار پاسخی مفصل‌تر به سؤالات وی می‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص132</ref>. | ||
مدرس، در ضمن پاسخ به سؤالات مطرح‌شده در رساله بدیعه موضوعات مختلفی را مطرح کرده که از آن جمله است: تقسیم مـاهیت، تـقسیم بـرهان، وحدت نوعیه، احدیت ذات و اسماء و صفات، بیان عرفا در باب چگونگی علم، بیان مـراتب وجـود و شبهه ابن کمونه، مسئله اشراق و مشاء، فرق وجود ذهنی و خارجی، توحید واجب الوجـود و شـبهه ابـن کمونه، بحث در علم باری تعالی، اخـتیار عـباد در افعال و توضیح در باب دور و تسلسل. | مدرس، در ضمن پاسخ به سؤالات مطرح‌شده در رساله بدیعه موضوعات مختلفی را مطرح کرده که از آن جمله است: تقسیم مـاهیت، تـقسیم بـرهان، وحدت نوعیه، احدیت ذات و اسماء و صفات، بیان عرفا در باب چگونگی علم، بیان مـراتب وجـود و شبهه ابن کمونه، مسئله اشراق و مشاء، فرق وجود ذهنی و خارجی، توحید واجب الوجـود و شـبهه ابـن کمونه، بحث در علم باری تعالی، اخـتیار عـباد در افعال و توضیح در باب دور و تسلسل. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||