الوجيز في تفسير الكتاب العزيز: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

ضمن تصديق سخن دخيل، بايد اضافه كرد كه، [[طبرسی، فضل بن حسن|امين‌الاسلام طبرسى]]، از علوم متنوع زمان خويش مانند فقه، كلام، سيره، تاريخ و تفسير برخوردار و بهره‌مند بوده است. او در ادب و لغت‌شناسى، استاد و صاحب‌نظر بود و عبارت عربى را در نهایت فصاحت و در عين اختصار مى‌نوشته است، به همين جهت مجمع البيان در اتقان و استحكام مطالب و تبيين مفاهيم آيات، جايگاه ويژه‌اى دارد و از مهمترين و ارجمندترين تفاسير جهان اسلام است كه دانشمندان شيعه و سنى آن را مورد توجه قرار داده‌اند و از آن به عنوان يكى از منابع تفسير ياد كرده‌اند، و آن را از جمله تفاسير قديم دانسته‌اند كه به نيكوترين صورت با الگويى مناسب، ضمن سر عنوانهاى مكرر و ثابت تنظيم شده است، شيخ شلتوت مفتى بزرگ اهل سنت يكى از كسانى است كه بر اين تفسير مقدمه نگاشته و به گستردگى و ژرفى و تنوع مطالب و تقسيم و تبويب بى‌همتاى آن اذعان كرده است. با اين اوصاف مى‌توان به اهميت كار دخيل پى برد.

== روش تفسير ==

روش كلى تفسير الوجيز با اطلاعات مورد نياز در مورد سوره آغاز مى‌گردد، نام سوره، بيان مكى و مدنى بودن و تعداد آيات آن، نقل مى‌شود، سپس معناى آيات را با ذكر شمارۀ آن، بيان مى‌دارد، و به طور طبيعى از تفسير آيه به آيه نيز استفاده مى‌كند، مانند آيه 7 سورۀ فاتحه ص7. بخش «النزول» مجمع البيان را حذف نموده، امّا آن مقدار از اسباب النزول‌ها را كه طبرسى، لابلاى «المعنى» آورده است، ذكر مى‌كند، مانند ذيل آيه 158 سورۀ بقره و يا ذيل آيه 274 بقره دربارۀ انفاق چهار درهم از طرف [[امام على(ع)|حضرت علی عليه‌السلام]]، در صفحۀ 63.

== شكل جديد تفسير الوجيز ==

مفسر پس از تفسير «الوجيز» كه به قطع رحلى و در حاشيۀ قرآن به چاپ رسيد، شكل ديگرى از همين تفسير را ارائه داد، كه مى‌توان آن را همان «دراسات في القرآن الكريم» دانست، اين تفسير در 127 جزوۀ كوچك براى جوانان و دانش‌آموزان دبيرستانى، همراه با توضيحات علوم قرآنى و بحث‌هاى تفسير موضوعى، تهيه شده است، و براى استفادۀ عمومى و آسان كردن مطالعه و تشويق به تفسير در كنار شنيدن نوار صوتى و تصويرى، اين مجموعه را تأليف و تنظيم كرد. بحث مبسوطى در سيزده جزء مستقل در زمينۀ قرآن، اهميت تلاوت، حفظ قرآن، مصونيت از تحريف، آداب قرائت، اعجاز قرآن و برخى موضوعات ديگر دارد، و در پايان جزوه‌ها، يعنى پس از 127 جزوه، مجموعه‌اى از مباحث موضوعى مربوط به قرآن را در 144 جزوه، ضميمه كرده است. اين تفسير نيز بسيار متأثر از [[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان طبرسى]]، بلكه گزيدۀ همان تفسير با زبان عربى امروزى است. روش مفسر چنين است كه با توضيحات واژگان و نقل وجوه تفسيرى همراه با ذكر روايات از پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع)، به تبيين آيه مى‌پردازد. از ميان انواع اعجازهاى قرآن، توجه بيشترى به اعجاز علمى نشان مى‌دهد و در آياتى كه بحث خلقت زمين، آسمان، آفرينش انسان و آيندۀ جهان آمده، براى جوانان علاقه‌مند به اين نوع بحث‌ها، تفسير علمى ارائه مى‌دهد. اين كتاب در بيروت در جعبه‌اى حاوى 272 جزوه توسط دارالمرتضى، چاپ اول، 1412ق منتشر شده است.

== نسخه‌شناسى ==

نسخۀ حاضر تفسير الوجيز در يك جلد به قطع رحلى با 836 صفحه، توسط انتشارات دار التعارف للمطبوعات، چاپ سوم خود را در سال 1422ق مطابق با 2002 ميلادى در بيروت لبنان، داشته است. اين تفسير به همراه قرآن به چاپ رسيده است تا قارى، ضمن تلاوت قرآن از تفسير آن نيز آگاهى يابد. اين نسخه بدون پاورقى بوده و فهرستى بر اساس نام سوره‌ها به همراه دعاء [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] در ختم قرآن در انتهاى آن به چشم مى‌خورد.