۱۴۶٬۷۱۱
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
جز (جایگزینی متن - 'رده:اسفند(98)' به '') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' .' به '.') |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
''' | '''ابومحمد حسن بن احمد بن يعقوب همدانى''' (280-ح333یا334ق)، معروف به «ابن حائك»، مورخ، جغرافیدان و نسابه عرب، | ||
== ولادت == | == ولادت == | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
همدانى پس از بازگشت از مكه به يمن، در صعده كه پايگاه ائمه زيديه بود، اقامت گزيد. در این زمان، يمن صحنه منازعات سياسى متعددى بود و كشمكش میان ارباب سياست كه در یک سوى آن امامان زيديه بودند و در ديگر سو، مخالفان ايشان، بالا گرفته بود. حاكم زيدى صعده در آن زمان الامام ناصر لدين الله بود و گروهى از شعراى منسوب به تيره عدنانى نظير شريف حسین بن على بن حسن بن قاسم رسّى و ابوالحسن بن ابى الاسد سلمى و نيز ايوب بن محمد يرسمى، در صعده به سر مىبردند. همدانى كه نسبت به عملكرد این سه تن اعتراض داشت، برای هر یک از ايشان قصيدهاى نگاشت كه اسباب رنجش ايشان را فراهم آورد و این سه تن را واداشت عليه وى توطئه نمايند و او را به هجو نبى مكرم(ص) متهم سازند. در نتيجه این اتهام، همدانى در سال 319ق زندانى شد. همدانى پس از وفات الناصر لدين الله و پس از سختىهاى فراوانى كه متحمل شد، در صعده نماند و در ريده كه شهر قبيله او در همدان بود، اقامت گزيد و رابطه مستحكمى با حاكم آنجا؛ ابوجعفر احمد بن محمد ضحاك، رئيس قبيله همدان در زمان خودش، برقرار ساخت. بنا به علل ناشناخته، وى در ريده نماند و دوباره به صعده رفت و در آنجا مقيم شد و مدت بيست سال در قبيله خولان به سربرد. | همدانى پس از بازگشت از مكه به يمن، در صعده كه پايگاه ائمه زيديه بود، اقامت گزيد. در این زمان، يمن صحنه منازعات سياسى متعددى بود و كشمكش میان ارباب سياست كه در یک سوى آن امامان زيديه بودند و در ديگر سو، مخالفان ايشان، بالا گرفته بود. حاكم زيدى صعده در آن زمان الامام ناصر لدين الله بود و گروهى از شعراى منسوب به تيره عدنانى نظير شريف حسین بن على بن حسن بن قاسم رسّى و ابوالحسن بن ابى الاسد سلمى و نيز ايوب بن محمد يرسمى، در صعده به سر مىبردند. همدانى كه نسبت به عملكرد این سه تن اعتراض داشت، برای هر یک از ايشان قصيدهاى نگاشت كه اسباب رنجش ايشان را فراهم آورد و این سه تن را واداشت عليه وى توطئه نمايند و او را به هجو نبى مكرم(ص) متهم سازند. در نتيجه این اتهام، همدانى در سال 319ق زندانى شد. همدانى پس از وفات الناصر لدين الله و پس از سختىهاى فراوانى كه متحمل شد، در صعده نماند و در ريده كه شهر قبيله او در همدان بود، اقامت گزيد و رابطه مستحكمى با حاكم آنجا؛ ابوجعفر احمد بن محمد ضحاك، رئيس قبيله همدان در زمان خودش، برقرار ساخت. بنا به علل ناشناخته، وى در ريده نماند و دوباره به صعده رفت و در آنجا مقيم شد و مدت بيست سال در قبيله خولان به سربرد. | ||
از جمله چيزهایى كه برخى محققین به سبب آنها بر همدانى خرده گرفتهاند، یکى تعصب زيادى است كه وى در برخى موارد در طرفدارى از تيزه قحطانى در برابر تيره عدنانى از خود نشان مىدهد، به نحوى كه برخى اوقات وى را از مسير حق و حقيقت منحرف مىسازد. همچنين از اعتقاد وى به تاثير نجوم در | از جمله چيزهایى كه برخى محققین به سبب آنها بر همدانى خرده گرفتهاند، یکى تعصب زيادى است كه وى در برخى موارد در طرفدارى از تيزه قحطانى در برابر تيره عدنانى از خود نشان مىدهد، به نحوى كه برخى اوقات وى را از مسير حق و حقيقت منحرف مىسازد. همچنين از اعتقاد وى به تاثير نجوم در شكلگیرى معادن و در انسان، كه متاثر از افكار يونانى و هندى است، به عنوان یکى از ايرادات درباره وى ياد شده است. علاوه بر اين، تصرف و دستبرد در شعر شاعران نيز از نقاط قدح وى شمرده شده است. | ||
== وفات == | == وفات == | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
اخبار الاوفياء، اسماء الشهور و الايام، الانساب، صفة جزيرة العرب، الجوهرتين، الاكليل، ديوان همدانى، شرح الدامغة، سرائر الحكمة، المسالك و الممالك، مفاخر اليمن و.... | اخبار الاوفياء، اسماء الشهور و الايام، الانساب، صفة جزيرة العرب، الجوهرتين، الاكليل، ديوان همدانى، شرح الدامغة، سرائر الحكمة، المسالك و الممالك، مفاخر اليمن و.... | ||
همدانى به سبب تألیف کتاب الاکلیل در انساب قوم حمیر و تاریخ پادشاهان آنها شهرت پیدا کرد و به طورى که قفطى و دیگران گفتهاند این کتاب بسیار پرفایده و مشتمل بر ده فن است و در ضمن آن مطالبى قابل توجه در زمینه حساب قرانهاى ستارگان و اوقات آنها آمده است. همچنین مشتمل است بر مطالبى از علم طبیعى و اصول احکام نجوم و عقاید قدما در باب قدم و حدوث عالم و اختلاف قدما در ادوار و تاریخ گذشته جهان همچنین تناسل انسانها و مدت عمر و سنین آنها. | |||
کتاب اکلیل همدانى کتاب با اهمیت و قابل توجهى است که فقط یک قسمت آن موجود است و مولر مستشرق آن را انتشار داده است. در این کتاب شرح بناها و ساختمانهاى یمن و آثار پادشاهان را آنطور که در روزگار او بوده، آورده است. | |||
همدانى همچنین به واسطه کتاب دیگرش به نام صفة جزیرة العرب معروفیت یافته است و مورخان جدید که تاریخ عرب پیش از اسلام را نوشتهاند، در این قسمت، بر این کتاب اعتماد کردهاند و از جمله جرجى زیدان در کتاب خود العرب قبل الاسلام از این کتاب استفاده کرده است. همدانى جزیرة العرب را به صورتى که در دوره و عصر خود او بوده به طورى عالمانه و محققانه توصیف کرده که نکتهاى ناگفته نمانده است. این کتاب در سال 1884 میلادى در لیون چاپ شده است. همدانى در این کتاب کاخهاى یمن و سدهاى آن سرزمین، مخصوصا سد مأرب را آگاهانه توصیف کرده است. | |||
کتاب صفة جزیرة العرب همدانى از مهمترین مدارکى است که جرجى زیدان بر آن اعتماد کرده و در بحث از حمیریان و سد مأرب از همین کتاب استفاده کرده است. همدانى قصر ناعط همچنین مجسمهها و نقاشیهایى را که در آن دیده است بهطور بسیار دقیق و جالبى ضمن قصیدهاى به رشته نظم کشیده است و مىگوید: | |||
فمن کان ذا جهل بایام حمیر***و آثارهم فى الارض فلیأت ناعطا | |||
خلاصهاش این است: | |||
هرکس به روزگار حمیر آگاه نیست، از یادگارهاى آنان بر روى زمین بىخبر است، پس به قصر ناعط بیاید و ببیند چه ستونهایى از سنگ مرمر که از طول نیزه بلندتر است برپاست و چگونه صندلیهاى سنگین در اطراف آن چیده شده، فاصله قطعات سنگ به قدرى کم است که آب در آنها نفوذ نمىکند... | |||
همدانى قصیدهاى در لغت سروده و آن را در یک مجلد بزرگ شرح کرده است. | |||
نام این قصیده الدامغة است. وى زیج مشهورى نیز دارد که به نام زیج الهمدانى مشهور است و اهل یمن را اعتماد بر آن زیج بود. | |||
همدانى را علاوه بر اینها، تألیفات متعدد دیگرى است، از جمله: | |||
# کتاب الجوهرتین. | |||
# کتاب الحیوان. | |||
# کتاب الفرس. | |||
# کتاب الایام. | |||
# دیوان اشعار، در شش جلد. | |||
# کتاب سرائر الحکمة (مقصودش در این کتاب بیان کلیاتى از هیئت افلاک و اندازه حرکات ستارگان و توضیح احکام نجوم و بیان اقسام آن است). | |||
# کتاب القوى. | |||
# کتاب الیعسوب که در چگونگى تیرها و تیراندازى و امور مربوط به آن است<ref>نعمه، عبدالله، ص531-534</ref>. | |||
==پانویس== | |||
<references/> | |||
==منابع مقاله== | |||
نعمه، عبدالله، فلاسفه شیعه، ترجمه جعفر غضبان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، جاپ یکم، 1367ش. | |||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
| خط ۸۶: | خط ۱۱۹: | ||
[[صفة جزیرة العرب]] | [[صفة جزیرة العرب]] | ||
[[الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر (صنعاء) | [[الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر (صنعاء)]] | ||