۸۴٬۳۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:25 تیر الی 24 مرداد' به '') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۶: | خط ۶: | ||
[[حکیم زجاجی]] (شاعر) | [[حکیم زجاجی]] (شاعر) | ||
[[ | [[پیرنیا، علی]] (مصحح) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =PIR 5178 /ه8 1390 | | کد کنگره =PIR 5178 /ه8 1390 | ||
| موضوع =شعر فارسی - قرن 7ق. | | موضوع =شعر فارسی - قرن 7ق. | ||
| ناشر =مرکز | | ناشر =مرکز پژوهشی ميراث مکتوب | ||
| مکان نشر =ايران - تهران | | مکان نشر =ايران - تهران | ||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| شابک =978-600-203-032-0 | | شابک =978-600-203-032-0 | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =34875 | ||
| کتابخوان همراه نور =34875 | | کتابخوان همراه نور =34875 | ||
| کد پدیدآور =3889 | | کد پدیدآور =3889 | ||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''همایوننامه (تاریخ منظوم)، نیمه نخست '''، اثر سراینده قرن هفتم، [[حکیم زجاجی]]، منظومه مفصلی در بحر متقارب است که ظاهراً حدود شصت هزار بیت دارد و مطالب آن با گزارش ولادت پیامبر اکرم(ص) و رویدادهای صدر اسلام آغاز میشود و با نبرد ارسلان بن طغرل سلجوقی با برادرش محمد، پایان میپذیرد<ref>ر.ک: آیدنلو، سجاد، 1393، ص2</ref>. | '''همایوننامه (تاریخ منظوم)، نیمه نخست'''، اثر سراینده قرن هفتم، [[حکیم زجاجی]]، منظومه مفصلی در بحر متقارب است که ظاهراً حدود شصت هزار بیت دارد و مطالب آن با گزارش ولادت پیامبر اکرم(ص) و رویدادهای صدر اسلام آغاز میشود و با نبرد ارسلان بن طغرل سلجوقی با برادرش محمد، پایان میپذیرد<ref>ر.ک: آیدنلو، سجاد، 1393، ص2</ref>. | ||
این اثر توسط [[ | این اثر توسط [[پیرنیا، علی|علی پیرنیا]] مورد تصحیح قرار گرفته است. | ||
==زمان نگارش== | ==زمان نگارش== | ||
خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
این اثر بهلحاظ موضوعی از منظومههای دینی و تاریخیِ پیرو شاهنامه است و در متنِ ابیاتِ آن اشاره آشکاری به نام خودش وجود ندارد؛ لیکن در سرعنوان (سرنویسِ) یکی از بخشهای نیمه نخستِ آن در نسخه متن، «همایوننامه» نامیده شده است<ref>ر.ک: آیدنلو، سجاد، 1393، ص2</ref>. شاید «همایوننامه» نامیده شدن این منظومه به احترام و مبارکی سرگذشت حضرت محمد(ص) و رویدادهای آغاز اسلام است و چون منظومه با داستان تولد ایشان آغاز میشود و آراسته به نام رسول اکرم(ص) است، با واژه «همایون» نامگذاری شده است<ref>ر.ک: همان، 1392، ص57</ref>. | این اثر بهلحاظ موضوعی از منظومههای دینی و تاریخیِ پیرو شاهنامه است و در متنِ ابیاتِ آن اشاره آشکاری به نام خودش وجود ندارد؛ لیکن در سرعنوان (سرنویسِ) یکی از بخشهای نیمه نخستِ آن در نسخه متن، «همایوننامه» نامیده شده است<ref>ر.ک: آیدنلو، سجاد، 1393، ص2</ref>. شاید «همایوننامه» نامیده شدن این منظومه به احترام و مبارکی سرگذشت حضرت محمد(ص) و رویدادهای آغاز اسلام است و چون منظومه با داستان تولد ایشان آغاز میشود و آراسته به نام رسول اکرم(ص) است، با واژه «همایون» نامگذاری شده است<ref>ر.ک: همان، 1392، ص57</ref>. | ||
بهلحاظ سبک ادبی، [[ | بهلحاظ سبک ادبی، [[پیرنیا، علی|پیرنیا]] شیوه شاعری [[حکیم زجاجی|زجاجی]] را ادامه سبکی میداند که شاعران نامور آذربایجان در نیمه دوم قرن ششم بدان شعر میسرودند؛ شاعرانی چون ابوالعلای گنجوی، قوامی گنجوی، فلکی شروانی، خاقانی شروانی و نظامی گنجوی. از منظر موضوع و قالب نیز پیرو فردوسی بوده و چندان به کار حکیم توس نزدیک شده و با شعر او خو گرفته که گاه مصرع یا بیتی از شاهنامه را عیناً و یا با پسوپیش کردن برخی واژهها از آن خود کرده است؛ بهعنوانمثال در بیت زیر آثار تأثیر شاهنامه در آن مشهود است: | ||
[[حکیم زجاجی|زجاجی]] میگوید: | [[حکیم زجاجی|زجاجی]] میگوید: | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''اگر صد بود سال اگر صد هزار ''|2=''گذشت آن سخن کآمد اندر شمار'' | {{ب|''اگر صد بود سال اگر صد هزار ''|2=''گذشت آن سخن کآمد اندر شمار''<ref>ر.ک: عباسی، جواد؛ راشکی علیآبادی، جواد، ص40 و 41</ref>}}{{پایان شعر}} | ||
بخش نخست همایوننامه به شیوه غالب مثنویهای ادب فارسی با تحمیدیهای 62 بیتی آغاز میشود که متأسفانه پارهای کلمات برخی ابیات و مصراعهای آن در تکنسخه اثر، محو شده یا ناخوانا بوده و طبعاً جای آنها خالی مانده است. | بخش نخست همایوننامه به شیوه غالب مثنویهای ادب فارسی با تحمیدیهای 62 بیتی آغاز میشود که متأسفانه پارهای کلمات برخی ابیات و مصراعهای آن در تکنسخه اثر، محو شده یا ناخوانا بوده و طبعاً جای آنها خالی مانده است. | ||
خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
فهرست محتویات در ابتدا و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است. | فهرست محتویات در ابتدا و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است. | ||
این اثر از دو نیمه تشکیلشده است. مصحح کتاب، [[ | این اثر از دو نیمه تشکیلشده است. مصحح کتاب، [[پیرنیا، علی|علی پیرنیا]] نسخهای از نیمه دوم منظومه در کتابخانه دانشگاه پیشاور مییابد و اقدام به تصحیح آن میکند و ازآنجاکه کوششهای وی برای یافتن نیمه نخست منظومه به جایی نمیرسد، به چاپ نیمه دوم اکتفا میکند. حاصل آنکه فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال ١٣٨٣خورشیدی، نیمه دوم را در دو مجلد به چاپ میرساند. | ||
هنگامی که کارهای مربوط به حروفنگاری و نمونهخوانی نیمه دوم منظومه رو به پایان بوده، [[ | هنگامی که کارهای مربوط به حروفنگاری و نمونهخوانی نیمه دوم منظومه رو به پایان بوده، [[پیرنیا، علی|پیرنیا]] نشانههایی از نیمه نخست منظومه را در ایروان ارمنستان، کتابخانه ماتناداران، ردیابی میکند. برای دستیابی به نسخه و ارائه استنتاخی دقیق از آن بهناچار دو بار به ارمنستان سفر میکند و چندی در ایروان ماندگار میشود و سرانجام پس از سالها تلاش جهت تصحیح این بخش، در نهایت در سال ١٣٩٠، نیمه نخست تاریخ منظوم زجاجی (همایوننامه) به اهتمام انتشارات میراث مکتوب و همانند نیمه دوم در دو مجلد انتشار مییابد؛ بنابراین یک دوره چهار جلدی از کل منظومه در اختیار پژوهشگران قرار میگیرد<ref>ر.ک: همان، ص40 و 41</ref>. | ||
مصحح در ابتدای کتاب چند تصویر از نسخ خطی مورد استفاده خویش را به معرض نمایش درآورده است<ref>یادداشت، صفحه سیوپنج - سیونه</ref>. | مصحح در ابتدای کتاب چند تصویر از نسخ خطی مورد استفاده خویش را به معرض نمایش درآورده است<ref>یادداشت، صفحه سیوپنج - سیونه</ref>. | ||
خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[همایون نامه: تاریخ منظوم حکیم زجاجی سراینده سده هفتم]] | [[همایون نامه: تاریخ منظوم حکیم زجاجی سراینده سده هفتم]] | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۳: | ||
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]] | [[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]] | ||