۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مرآة الزمان؛ الجزء الثانی عشر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''مرآة الزمان؛ الجزء الثانی عشر''' اثر ابوالمظفر یوسف بن قزاوغلی سبط ابن جوزی (654- 1256ق)، کتاب تاریخ عمومی، از ابتدای خلقت تا پایان عمر نویسنده است که با تحقیق فهیمی سعد به چاپ رسیده است. | '''مرآة الزمان؛ الجزء الثانی عشر''' اثر [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|ابوالمظفر یوسف بن قزاوغلی سبط ابن جوزی]] (654- 1256ق)، کتاب تاریخ عمومی، از ابتدای خلقت تا پایان عمر نویسنده است که با تحقیق فهیمی سعد به چاپ رسیده است. | ||
==نام‌های دیگر کتاب== | ==نام‌های دیگر کتاب== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
==اهمیت کتاب== | ==اهمیت کتاب== | ||
کتاب حاضر، از مهم‌ترین منابع تاریخ اسلام، سیره نبوى، رجال و حدیث براى اهل سنت به شمار می‌رود، به‌طوری‌که بسیارى از مورخان متأخر مثل ابن کثیر، ذهبى و ابن حجر | کتاب حاضر، از مهم‌ترین منابع تاریخ اسلام، سیره نبوى، رجال و حدیث براى اهل سنت به شمار می‌رود، به‌طوری‌که بسیارى از مورخان متأخر مثل [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]]، [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبى]] و [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانى]]، بهره‌هاى فراوانى از آن برده و در ترجمه و شرح‌حال نویسنده کتاب به نیکى از وى یاد کرده‌اند و در توصیف کتابش گفته‌اند که در بیست مجلد بوده و از بهترین و زیباترین کتاب‌هاى تاریخى است به‌طوری‌که نسبت به کتاب «[[المنتظم في تاريخ الأمم و الملوك|المنتظم]]» نیز برتر و بهتر است<ref>همان</ref>. | ||
در وصف مرآة الزمان نظرات موافق و مخالفى ابراز شده است: بعضى آن را دارای داستان‌های بى‌پایه و گزافه، برخى دیگر آن را از بهترین کتب در نوع خویش دانسته‌اند و گروهى بر این نظر بوده‌اند که شمس‌الدین در این کتاب به تنظیم المنتظم جد خویش پرداخته و بعد اخباری به آن افزوده است، اما آنچه از مرآة الزمان در دست داریم این نظر را تأیید نمى‌کند. او نه‌تنها از المنتظم استفاده برده، بلکه به دیگر آثار جد خود نیز نظر داشته است، همچنین مآخذ متعدد دیگر را هم دیده و از آنها نقل کرده است. شمس‌الدین حتى گاه به نقد نوشته‌های جد خود پرداخته و مآخذ و منابع دیگر را در چندین مورد ارزیابى کرده است، مثلاً روایات | در وصف مرآة الزمان نظرات موافق و مخالفى ابراز شده است: بعضى آن را دارای داستان‌های بى‌پایه و گزافه، برخى دیگر آن را از بهترین کتب در نوع خویش دانسته‌اند و گروهى بر این نظر بوده‌اند که شمس‌الدین در این کتاب به تنظیم المنتظم جد خویش پرداخته و بعد اخباری به آن افزوده است، اما آنچه از مرآة الزمان در دست داریم این نظر را تأیید نمى‌کند. او نه‌تنها از [[المنتظم في تاريخ الأمم و الملوك|المنتظم]] استفاده برده، بلکه به دیگر آثار جد خود نیز نظر داشته است، همچنین مآخذ متعدد دیگر را هم دیده و از آنها نقل کرده است. شمس‌الدین حتى گاه به نقد نوشته‌های جد خود پرداخته و مآخذ و منابع دیگر را در چندین مورد ارزیابى کرده است، مثلاً روایات [[ثعلبی، احمد بن محمد|ثعلبى]]<nowiki/>، [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساکر]]، [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] و ابن سیرین را مورد انتقاد قرار داده و آنها را تصحیح کرده است<ref>فکرت، محمدآصف، ج3، ص280</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
نویسنده در هر سال، ابتدا به حوادث مهم آن سال، مانند به قدرت رسیدن امرا، عزل و نصب‌ها، بیماری‌ها و بلایای اجتماعی و... اشاره نموده و سپس، به بیان وفیات اعلام هر سال، پرداخته است. در مورد اعلام نیز ابتدا به نام، کنیه و شهرت وی اشاره گردیده و سپس، ضمن ذکر خصایص و ویژگی‌هایی از وی، مانند زهد، عبادت، ورع، وثاقت، فهم بالا، حافظه و...، به‌صورت مختصر، به بیان وقایع مهم زندگی وی، از جمله مسافرت‌ها، چگونگی اسلام آوردن، نحوه مرگ، کیفیت تشیع جنازه و... پرداخته شده و در صورت نویسنده یا شاعر بودن او، نامی از اثر مهم وی و یا ابیاتی از اشعار او، ذکر گردیده است. از جمله اعیان مذکور در کتاب، می‌توان به حسین بن علی بن جعفر بن علکان بن محمد بن دلف<ref>متن کتاب، ص28</ref>، ابوالقاسم علی بن محسن بن علی بن محمد بن ابی‌الفهم تنوخی<ref>همان، ص29</ref>، ابوالعباس محمد بن قائم بالله ذخیره‌الدین<ref>همان</ref>، جعفر بن محمد بن عبدالواحد<ref>همان، ص4</ref>، علی بن احمد بن علی ابوالحسن مؤدب<ref>همان، ص48</ref>، ابوالعلاء معری<ref>همان، ص74</ref>، اسماعیل بن عبدالرحمن بن احمد ابوعثمان نیشابوری<ref>همان، ص104</ref>، حسین بن احمد بن قاسم<ref>همان، ص106</ref>، سعید بن ابی‌الفرج محمد بن جعفر<ref>همان</ref>، عدنان ابن شریف رضی موسوی<ref>همان</ref> و علی بن هندی<ref>همان</ref> اشاره نمود. | نویسنده در هر سال، ابتدا به حوادث مهم آن سال، مانند به قدرت رسیدن امرا، عزل و نصب‌ها، بیماری‌ها و بلایای اجتماعی و... اشاره نموده و سپس، به بیان وفیات اعلام هر سال، پرداخته است. در مورد اعلام نیز ابتدا به نام، کنیه و شهرت وی اشاره گردیده و سپس، ضمن ذکر خصایص و ویژگی‌هایی از وی، مانند زهد، عبادت، ورع، وثاقت، فهم بالا، حافظه و...، به‌صورت مختصر، به بیان وقایع مهم زندگی وی، از جمله مسافرت‌ها، چگونگی اسلام آوردن، نحوه مرگ، کیفیت تشیع جنازه و... پرداخته شده و در صورت نویسنده یا شاعر بودن او، نامی از اثر مهم وی و یا ابیاتی از اشعار او، ذکر گردیده است. از جمله اعیان مذکور در کتاب، می‌توان به حسین بن علی بن جعفر بن علکان بن محمد بن دلف<ref>متن کتاب، ص28</ref>، ابوالقاسم علی بن محسن بن علی بن محمد بن ابی‌الفهم تنوخی<ref>همان، ص29</ref>، ابوالعباس محمد بن قائم بالله ذخیره‌الدین<ref>همان</ref>، جعفر بن محمد بن عبدالواحد<ref>همان، ص4</ref>، علی بن احمد بن علی ابوالحسن مؤدب<ref>همان، ص48</ref>، ابوالعلاء معری<ref>همان، ص74</ref>، اسماعیل بن عبدالرحمن بن احمد ابوعثمان نیشابوری<ref>همان، ص104</ref>، حسین بن احمد بن قاسم<ref>همان، ص106</ref>، سعید بن ابی‌الفرج محمد بن جعفر<ref>همان</ref>، عدنان ابن شریف رضی موسوی<ref>همان</ref> و علی بن هندی<ref>همان</ref> اشاره نمود. | ||
سبط ابن جوزى این کتاب را به‌حق «مرآة الزمان» نامیده و هر مطلبى را که از ابتداى تاریخ تا سال وفات خودش (سال 754 ق) به‌طور مستند در دست داشته، در آن منعکس کرده است. نویسنده کتاب از غالب منابع معتبر قبل از خودش به‌ویژه کتاب جدش «المنتظم» بهره برده است<ref>بی‌نام</ref>. | [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط ابن جوزى]] این کتاب را به‌حق «مرآة الزمان» نامیده و هر مطلبى را که از ابتداى تاریخ تا سال وفات خودش (سال 754 ق) به‌طور مستند در دست داشته، در آن منعکس کرده است. نویسنده کتاب از غالب منابع معتبر قبل از خودش به‌ویژه کتاب جدش «المنتظم» بهره برده است<ref>بی‌نام</ref>. | ||
ایشان، علی‌رغم اینکه از حنابله حشویه بود، اما نسبت به شیعیان و ائمه بزرگوار شیعه(ع) دشمنى نداشت؛ بلکه کتابى درباره دوازده امام شیعه نوشته است که با نام «تذكرة الخواص» یا «تذكرة خواص الأمة بذكر خصائص الأمة» شهرت دارد. عده‌اى از مورخان متعصب اهل سنت مثل ذهبى که نوشتن مناقب و فضائل اهل‌بیت پیامبر(ص) را بر نمى‌تابد، سبط ابن جوزى را به دلیل نوشتن این کتاب متهم به تشیع کرده و پس از تمجید و توصیف فراوان درباره وى گفته است: اما (متأسفانه) در نهایت رافضى (یعنى شیعه) گشت. به‌هرحال کتاب «مرآة الزمان» حائز اهمیت بوده و موردتوجه و استفاده علماى اهل سنت و همچنین دانشمندان شیعه قرار گرفته است. یکى از مهم‌ترین مسائلى که در کتاب سبط ابن جوزى بر خلاف آثار متعصبان اهل سنت آمده واقعه غدیر است<ref>همان</ref>. | ایشان، علی‌رغم اینکه از حنابله حشویه بود، اما نسبت به شیعیان و ائمه بزرگوار شیعه(ع) دشمنى نداشت؛ بلکه کتابى درباره دوازده امام شیعه نوشته است که با نام «تذكرة الخواص» یا «تذكرة خواص الأمة بذكر خصائص الأمة» شهرت دارد. عده‌اى از مورخان متعصب اهل سنت مثل ذهبى که نوشتن مناقب و فضائل اهل‌بیت پیامبر(ص) را بر نمى‌تابد، [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط ابن جوزى]] را به دلیل نوشتن این کتاب متهم به تشیع کرده و پس از تمجید و توصیف فراوان درباره وى گفته است: اما (متأسفانه) در نهایت رافضى (یعنى شیعه) گشت. به‌هرحال کتاب «مرآة الزمان» حائز اهمیت بوده و موردتوجه و استفاده علماى اهل سنت و همچنین دانشمندان شیعه قرار گرفته است. یکى از مهم‌ترین مسائلى که در کتاب [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط ابن جوزى]] بر خلاف آثار متعصبان اهل سنت آمده واقعه غدیر است<ref>همان</ref>. | ||
از میان مورخان متأخر فقط همین ذهبى است که مطالب سبط ابن جوزى در «مرآة الزمان» را نقل و رد کرده و البته براى نقد و ابطال مطالبش هیچ دلیل و مستندى ارائه نکرده و با تعابیرى مثل «سخنش گزاف و بیهوده است» درصدد مخالفت بر آمده است<ref>همان</ref>. | از میان مورخان متأخر فقط همین ذهبى است که مطالب [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط ابن جوزى]] در «مرآة الزمان» را نقل و رد کرده و البته براى نقد و ابطال مطالبش هیچ دلیل و مستندى ارائه نکرده و با تعابیرى مثل «سخنش گزاف و بیهوده است» درصدد مخالفت بر آمده است<ref>همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||