۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
التبر المسبوك في ذيل السلوك: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'التبر المسبوك (ابهام زدایی)' به 'التبر المسبوك (ابهامزدایی)'
(صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر = NUR10316J1.jpg | عنوان = التبر المسبوك في ذيل السلوك | ع...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'التبر المسبوك (ابهام زدایی)' به 'التبر المسبوك (ابهامزدایی)') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن]] (نویسنده) | [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن]] (نویسنده) | ||
[[کامل، | [[کامل، نجوی مصطفی]] (محقق) | ||
[[لبیبة ابراهیم مصطفی]] (محقق) | [[لبیبة ابراهیم مصطفی]] (محقق) | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| ناشر = دار الکتب و الوثائق القومية. الإدارة المرکزية للمراکز العلمية. مرکز تحقيق التراث | | ناشر = دار الکتب و الوثائق القومية. الإدارة المرکزية للمراکز العلمية. مرکز تحقيق التراث | ||
| مکان نشر = مصر - قاهره | | مکان نشر = مصر - قاهره | ||
| سال نشر = 2002م، 2003م، 2005م -1423ق، 14024، 14206ق | | سال نشر = 2002م، 2003م، 2005م -1423ق، 14024، 14206ق | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد = 4 | | تعداد جلد = 4 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10316 | ||
| کد پدیدآور = 455 | | کد پدیدآور = 455 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|التبر المسبوك (ابهامزدایی)}} | |||
'''التبر المسبوك في ذيل السلوك'''، تألیف [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|محمد بن عبدالرحمن سخاوی]] (متوفی 902ق) از جمله آثار عصر ممالیک و بهمنزله تکملهای بر «[[السلوك لمعرفة دول الملوك]]» [[مقریزی، احمد بن علی|تقیالدین مقریزی]] (متوفی 845ق) است. [[عاشور، سعید عبدالفتاح|سعید عبدالفتاح عاشور]]، [[کامل، نجوی مصطفی|نجوی مصطفی کامل]] و [[لبیبة ابراهیم مصطفی]] تحقیق کتاب را به انجام رسانیدهاند. | |||
'''التبر المسبوك في ذيل السلوك'''، تألیف محمد بن عبدالرحمن سخاوی (متوفی 902ق) از جمله آثار عصر ممالیک و بهمنزله تکملهای بر | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۲: | ||
در همه این آثار بعد از ذکر صاحبان مناصب و مقامات، حوادث سیاسی و نظامی هر سال شرح داده شده است. ذکر تغییرات آب نیل از مطالب برجسته تاریخهای دوره ممالیک است و ظاهراً ابن آیبک دواداری (زنده تا 736ق) اول مورخی بود که این عمل را ابداع و مورخان بعدی از وی تقلید کردند<ref>ر.ک: همان، ص252</ref>. | در همه این آثار بعد از ذکر صاحبان مناصب و مقامات، حوادث سیاسی و نظامی هر سال شرح داده شده است. ذکر تغییرات آب نیل از مطالب برجسته تاریخهای دوره ممالیک است و ظاهراً ابن آیبک دواداری (زنده تا 736ق) اول مورخی بود که این عمل را ابداع و مورخان بعدی از وی تقلید کردند<ref>ر.ک: همان، ص252</ref>. | ||
از مطالب مشترک منابع این دوره، ذکر اخبار اقتصادی از قبیل قیمت اجناس در هر سال و تغییرات قیمتها، تغییرات ارزش پول، تغییر واحد پول و اختلاف نقود، ذکر حوادث طبیعی همچون سیل و زلزله و قحطی و خشکسالی و خسوف و کسوف، بیماریهای واگیر، اوضاع فلکی، تغییرات آبوهوا چون گرما و سرما و بارش باران و برف و وزش باد، اخبار مسافران حج، شایعاتی که در مصر و شام و برخی شهرهای بزرگ تحت حاکمیت ممالیک منتشر میشده، تشریفات و مراسم جلوس سلطان، جشنها، اعطای خلعت و انعام و جایزه، گشادهدستی سلاطین نسبت به بزرگان، خبر فعالیتهای عمرانی همچون ساخت مدارس و مساجد و خانقاهها، اخبار روابط خارجی دولت ممالیک، جنگ با صلیبیان و فرنگان در دریای مدیترانه و شرح و فیات بزرگان و مشاهیر مصر و شام و برخی بلاد مجاور آنان میباشد. البته میزان توجه به مسائل مشترک مذکور در این منابع یکسان نیست؛ چنانکه بخش اعظمی از کتاب «التبر المسبوک» به وفیات بزرگان و مشاهیر اختصاص یافته است، اما در برخی دیگر از منابع در پایان حوادث هر سال صرفاً به وفیات افراد معدود آن هم بهاختصار اشاره شده است. در برخی منابع مانند ابن صیرفی و ابن ایاس و التبر المسبوک سخاوی شرححال متوفی بسیار مختصر و به ذکر نام و نسب و شغل او بسنده میشود. اما در برخی دیگر بهتفصیل در باب فرد متوفی سخن به میان میآید. شرححال زنان مشهور را فقط | از مطالب مشترک منابع این دوره، ذکر اخبار اقتصادی از قبیل قیمت اجناس در هر سال و تغییرات قیمتها، تغییرات ارزش پول، تغییر واحد پول و اختلاف نقود، ذکر حوادث طبیعی همچون سیل و زلزله و قحطی و خشکسالی و خسوف و کسوف، بیماریهای واگیر، اوضاع فلکی، تغییرات آبوهوا چون گرما و سرما و بارش باران و برف و وزش باد، اخبار مسافران حج، شایعاتی که در مصر و شام و برخی شهرهای بزرگ تحت حاکمیت ممالیک منتشر میشده، تشریفات و مراسم جلوس سلطان، جشنها، اعطای خلعت و انعام و جایزه، گشادهدستی سلاطین نسبت به بزرگان، خبر فعالیتهای عمرانی همچون ساخت مدارس و مساجد و خانقاهها، اخبار روابط خارجی دولت ممالیک، جنگ با صلیبیان و فرنگان در دریای مدیترانه و شرح و فیات بزرگان و مشاهیر مصر و شام و برخی بلاد مجاور آنان میباشد. البته میزان توجه به مسائل مشترک مذکور در این منابع یکسان نیست؛ چنانکه بخش اعظمی از کتاب «التبر المسبوک» به وفیات بزرگان و مشاهیر اختصاص یافته است، اما در برخی دیگر از منابع در پایان حوادث هر سال صرفاً به وفیات افراد معدود آن هم بهاختصار اشاره شده است. در برخی منابع مانند ابن صیرفی و ابن ایاس و التبر المسبوک سخاوی شرححال متوفی بسیار مختصر و به ذکر نام و نسب و شغل او بسنده میشود. اما در برخی دیگر بهتفصیل در باب فرد متوفی سخن به میان میآید. شرححال زنان مشهور را فقط ابن حجر و سخاوی ذکر کردهاند. | ||
مصطلحات دیوانی در مصر در روزگار ممالیک که اغلب ریشه و منشأ فارسی و یا ترکی دارند همچون استاددار، دوادار، امیرآخور، اتابک، شرابخاناه، جمدار، خشداش، خاصکی، خَوَند، رنگ (شعار)، رکبخاناه، زردخاناه، لالا و جز اینها، در همه منابع این دوره آمده است. | مصطلحات دیوانی در مصر در روزگار ممالیک که اغلب ریشه و منشأ فارسی و یا ترکی دارند همچون استاددار، دوادار، امیرآخور، اتابک، شرابخاناه، جمدار، خشداش، خاصکی، خَوَند، رنگ (شعار)، رکبخاناه، زردخاناه، لالا و جز اینها، در همه منابع این دوره آمده است. | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۰: | ||
با اینکه تاریخنگاری در این دوره شکل وقایعنگاری پیدا کرده بود، اما ذکر اخبار شگفتانگیز یا خرافی و دروغ همانند بارش قورباغه سبز یا ظهور انسانی با دو شاخ و جز اینها گاهگاه به چشم میخورد که علاوه بر عدم امکان عقلی، دروغ بودن این اخبار از آنجا معلوم میشود که برخی مورخان از عدم حضور خود در آن واقعه یا عدم مشاهده شخصی یک امر عجیب سخن گفته و یا مطلبی را بر اساس شایعات رایج نوشتهاند. با اینکه در تمام این منابع از سلطانِ معاصر با نویسنده، هیچگونه بدگویی نشده، اما عموماً به ظلم و ستم مأموران دولتی و والیان و امیران شهرها و ظلم بر رعیت اشاره گردیده و از وجود اختلاف در میان درباریان و اطرافیان سلطان و سرکوب شورشهای مردمی و اختلاف مردم با عاملان حکومتی و اختلافنظر بین فقها و قضات و بینظمیها و ناامنیها سخن رفته است<ref>ر.ک: همان، ص254-252</ref>. | با اینکه تاریخنگاری در این دوره شکل وقایعنگاری پیدا کرده بود، اما ذکر اخبار شگفتانگیز یا خرافی و دروغ همانند بارش قورباغه سبز یا ظهور انسانی با دو شاخ و جز اینها گاهگاه به چشم میخورد که علاوه بر عدم امکان عقلی، دروغ بودن این اخبار از آنجا معلوم میشود که برخی مورخان از عدم حضور خود در آن واقعه یا عدم مشاهده شخصی یک امر عجیب سخن گفته و یا مطلبی را بر اساس شایعات رایج نوشتهاند. با اینکه در تمام این منابع از سلطانِ معاصر با نویسنده، هیچگونه بدگویی نشده، اما عموماً به ظلم و ستم مأموران دولتی و والیان و امیران شهرها و ظلم بر رعیت اشاره گردیده و از وجود اختلاف در میان درباریان و اطرافیان سلطان و سرکوب شورشهای مردمی و اختلاف مردم با عاملان حکومتی و اختلافنظر بین فقها و قضات و بینظمیها و ناامنیها سخن رفته است<ref>ر.ک: همان، ص254-252</ref>. | ||
این کتاب همانگونه که از عنوان کتاب مشهود است تتمه برای کتاب السلوک مقریزی است. کتاب مقریزی تا سال 844ق ادامه یافت. سخاوی از سال 845ق تا سال 855ق را در کتابش آورد. سخاوی به همان شیوه مقریزی یعنی حولیات و سالنگاری عمل کرده با برخی اختلافات: | این کتاب همانگونه که از عنوان کتاب مشهود است تتمه برای کتاب السلوک مقریزی است. کتاب مقریزی تا سال 844ق ادامه یافت. [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] از سال 845ق تا سال 855ق را در کتابش آورد. [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] به همان شیوه مقریزی یعنی حولیات و سالنگاری عمل کرده با برخی اختلافات: | ||
# سخاوی حوادث مقطع زمانی معاصرش را بهتفصیل بیان کرده و ذیل هر سال وفیات اعیان آن سال را ذکر کرده است و تفاصیل شرححال آن وفیات بعد از آنکه آنها را به ترتیب حروف الفبا مرتب کرده را رها کرده است. این اولین اختلاف بین کتاب التبر و کتاب السلوک است که نویسنده آن اهتمامش به شرححال فرمانروایان ترک و بزرگان بیشتر از اهتمامش به تراجم قضات و فقها بوده و تراجمش بهطور عام موجز است. | # [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] حوادث مقطع زمانی معاصرش را بهتفصیل بیان کرده و ذیل هر سال وفیات اعیان آن سال را ذکر کرده است و تفاصیل شرححال آن وفیات بعد از آنکه آنها را به ترتیب حروف الفبا مرتب کرده را رها کرده است. این اولین اختلاف بین کتاب التبر و کتاب السلوک است که نویسنده آن اهتمامش به شرححال فرمانروایان ترک و بزرگان بیشتر از اهتمامش به تراجم قضات و فقها بوده و تراجمش بهطور عام موجز است. | ||
# سخاوی به تدوین تفاصیل حیات اقتصادی در اجتماع مملوکی اهتمامی نداشته است؛ برعکس کتاب سلوک مقریزی که صفحاتش پر از دقیقترین مسائل اقتصادی است: از اختلاف قیمتها و اوزان سکه و راههای دستکاری در این سکهها، و قیمتگذاری کالاها، و جزئیات مالیات و عوارض، اسباب بالارفتن قیمتها و غیر آن از امور اقتصادی<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص10-9</ref>. | # [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] به تدوین تفاصیل حیات اقتصادی در اجتماع مملوکی اهتمامی نداشته است؛ برعکس کتاب سلوک مقریزی که صفحاتش پر از دقیقترین مسائل اقتصادی است: از اختلاف قیمتها و اوزان سکه و راههای دستکاری در این سکهها، و قیمتگذاری کالاها، و جزئیات مالیات و عوارض، اسباب بالارفتن قیمتها و غیر آن از امور اقتصادی<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص10-9</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۴: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# غفرانی، علی؛ «مروری بر منابع تاریخی دوره ممالیک»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مقالات و بررسیها، زمستان 1378، شماره 66، ص245 تا | #[[:noormags:82214|غفرانی، علی؛ «مروری بر منابع تاریخی دوره ممالیک»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مقالات و بررسیها، زمستان 1378، شماره 66، ص245 تا 260]]. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[السلوك لمعرفة دول الملوك]] | |||
[[ | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:تاریخ]] | ||
[[رده: | [[رده:تاریخ آفریقا]] | ||