پرش به محتوا

قاعده میسور: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۹ مارس ۲۰۲۰
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه'
جز (جایگزینی متن - '( ' به '(')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه')
خط ۳۹: خط ۳۹:
بخشی از مطالبی که در «سخن آغازین» مطرح شده، به شرح زیر است:
بخشی از مطالبی که در «سخن آغازین» مطرح شده، به شرح زیر است:
# حیات اسلام، پویایی، پاسخگویی و حضور این دین اکمل در همه ابعاد زندگی امروزی بشر – در درجه نخست - بر شالوده اجتهاد و فقاهت استوار است و استمرار آن نیز جز از همین رهگذر نخواهد بود.
# حیات اسلام، پویایی، پاسخگویی و حضور این دین اکمل در همه ابعاد زندگی امروزی بشر – در درجه نخست - بر شالوده اجتهاد و فقاهت استوار است و استمرار آن نیز جز از همین رهگذر نخواهد بود.
# صناعت اجتهاد و فقاهت، مانند سایر علوم، قانون‎مند بوده و افزون بر ملکه اجتهاد، به قواعد علمی و فنی و ضابطه‎ها و اصطلاحاتی پشت‌گرم است که در درجه نخست از سوی ائمه اطهار(ع) و در مراحل بعدی توسط مجتهدین و نوابغ فن برساخته گردیده و از جمله مهم‌ترین این برساخته‎ها، قواعد کلی فقهی است.
# صناعت اجتهاد و فقاهت، مانند سایر علوم، قانون‎مند بوده و افزون بر ملکه اجتهاد، به قواعد علمی و فنی و ضابطه‌ها و اصطلاحاتی پشت‌گرم است که در درجه نخست از سوی ائمه اطهار(ع) و در مراحل بعدی توسط مجتهدین و نوابغ فن برساخته گردیده و از جمله مهم‌ترین این برساخته‌ها، قواعد کلی فقهی است.
# یکی از ویژگی‎های مهم فقه امامیه، توانگری‎های بن‎مایه‌های روایی آن است که به برکت نزدیک به سه قرن حضور و درفشانی ائمه معصومین(ع)، بیش از پنجاه هزار حدیث فقهی به دست ما رسیده و شاید به جهت وجود همین گنجینه گران‎بهاست که می‎بینیم بحث از قواعد فقهیه تا قرن هفتم - و مشخصا تا زمان شهید اول - جایگاه چندان حائز اهمیتی در میان فقهای امامیه دست و پا نکرده است؛ درحالی‌که می‎شد همین روایات را به‌عنوان سرمایه بزرگی برای استخراج قواعد فقهی تلقی نمود. این در حالی است که احادیث فقهی قابل اعتماد اهل سنت، از حدود پانصد حدیث فراتر نمی‎رود و ازهمین‌رو، شناسایی و به‌کارگیری قواعد در نزد عامه، از آغاز رونق داشته است.
# یکی از ویژگی‎های مهم فقه امامیه، توانگری‎های بن‎مایه‌های روایی آن است که به برکت نزدیک به سه قرن حضور و درفشانی ائمه معصومین(ع)، بیش از پنجاه هزار حدیث فقهی به دست ما رسیده و شاید به جهت وجود همین گنجینه گران‎بهاست که می‎بینیم بحث از قواعد فقهیه تا قرن هفتم - و مشخصا تا زمان شهید اول - جایگاه چندان حائز اهمیتی در میان فقهای امامیه دست و پا نکرده است؛ درحالی‌که می‎شد همین روایات را به‌عنوان سرمایه بزرگی برای استخراج قواعد فقهی تلقی نمود. این در حالی است که احادیث فقهی قابل اعتماد اهل سنت، از حدود پانصد حدیث فراتر نمی‎رود و ازهمین‌رو، شناسایی و به‌کارگیری قواعد در نزد عامه، از آغاز رونق داشته است.
# با توجه به گسترش روز افزون مسائل نوپیدا و مستحدثه‎، فقه امامیه نیز نیازمند رویکردی نوین به بحث قواعد فقهی است. در میان ابزار اجتهاد و فقاهت، قواعد فقهی در تطبیق و استخراج احکام نقش مهمی دارد<ref>ر.ک: سخن آغازین، ص21-24</ref>.
# با توجه به گسترش روز افزون مسائل نوپیدا و مستحدثه‎، فقه امامیه نیز نیازمند رویکردی نوین به بحث قواعد فقهی است. در میان ابزار اجتهاد و فقاهت، قواعد فقهی در تطبیق و استخراج احکام نقش مهمی دارد<ref>ر.ک: سخن آغازین، ص21-24</ref>.
خط ۵۰: خط ۵۰:
# بحث‎های دقیق پیرامون گسترده عرضی و طولی قاعده<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>.
# بحث‎های دقیق پیرامون گسترده عرضی و طولی قاعده<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>.
   
   
در پیشگفتار، به اهمیت قاعده میسور و جایگاه ویژه آن در میان سایر قواعد فقهی اشاره شده است. همچنین خاطرنشان شده است که: متن کتاب را تقریرات دروس حضرت استاد و آموزه‎های ایشان در این زمینه تشکیل می‌دهد که به قلم نگارنده از حالت بیانی و گفتاری به‌گونه نوشتاری درآمده است؛ ازاین‌رو اضافات نگارنده، همچون بیان دیدگاه‎های متقابل یا مؤید احتمالی در کلمات معاصرین در پانویس مطرح گردیده و درصورتی‌که احیانا برای تکمیل مباحث، مطالبی به متن کتاب افزوده شده باشد، حتما مورد تذکر قرار گرفته است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص25-26</ref>.
در پیشگفتار، به اهمیت قاعده میسور و جایگاه ویژه آن در میان سایر قواعد فقهی اشاره شده است. همچنین خاطرنشان شده است که: متن کتاب را تقریرات دروس حضرت استاد و آموزه‌های ایشان در این زمینه تشکیل می‌دهد که به قلم نگارنده از حالت بیانی و گفتاری به‌گونه نوشتاری درآمده است؛ ازاین‌رو اضافات نگارنده، همچون بیان دیدگاه‌های متقابل یا مؤید احتمالی در کلمات معاصرین در پانویس مطرح گردیده و درصورتی‌که احیانا برای تکمیل مباحث، مطالبی به متن کتاب افزوده شده باشد، حتما مورد تذکر قرار گرفته است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص25-26</ref>.


کتاب حاضر در سه فصل تنظیم شده است.
کتاب حاضر در سه فصل تنظیم شده است.
خط ۵۷: خط ۵۷:
گفتار نخست، به بازشناسی قاعده میسور پرداخته که در ذیل عنوان‎های فرعی، مفاد قاعده، واژه‎شناسی (مفردات) قاعده و تعابیر قاعده (با عناوین: «لا يترك الميسور بالمعسور»، «الميسور لا يسقط بالمعسور»، «ما لا يدرك كله لا يترك كله»، «سقوط التكليف بالبعض لا يستلزم سقوط التكليف بالباقي»، «إن المقدور عليه لا يسقط بسقوط المعجوز عنه»، «إن المتعذر يسقط اعتباره و الممكن يستصحب فيه التكليف»)، را مطرح کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص29-37</ref>.
گفتار نخست، به بازشناسی قاعده میسور پرداخته که در ذیل عنوان‎های فرعی، مفاد قاعده، واژه‎شناسی (مفردات) قاعده و تعابیر قاعده (با عناوین: «لا يترك الميسور بالمعسور»، «الميسور لا يسقط بالمعسور»، «ما لا يدرك كله لا يترك كله»، «سقوط التكليف بالبعض لا يستلزم سقوط التكليف بالباقي»، «إن المقدور عليه لا يسقط بسقوط المعجوز عنه»، «إن المتعذر يسقط اعتباره و الممكن يستصحب فيه التكليف»)، را مطرح کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص29-37</ref>.


گفتار دوم، با عنوان «دیدگاه‎ها در حجیت قاعده»، حاوی عناوین زیر است: حجیت مطلق، عدم حجیت مطلق، تفصیل میان افراد و اجزا، تفصیل میان اجزا و شرایط، تفصیل میان اجزای خارجیه و ذهنیه، تفصیل میان اجزای متصله و منفصله، تفصیل میان تکالیف نفسی و غیری و تفصیل از حیث گستره موضوعی<ref>ر.ک: همان، ص39-48</ref>.
گفتار دوم، با عنوان «دیدگاه‌ها در حجیت قاعده»، حاوی عناوین زیر است: حجیت مطلق، عدم حجیت مطلق، تفصیل میان افراد و اجزا، تفصیل میان اجزا و شرایط، تفصیل میان اجزای خارجیه و ذهنیه، تفصیل میان اجزای متصله و منفصله، تفصیل میان تکالیف نفسی و غیری و تفصیل از حیث گستره موضوعی<ref>ر.ک: همان، ص39-48</ref>.


گفتار سوم و چهارم، به‌ترتیب به «نوع و صنف قاعده» و «تاریخچه و پیشینه تحقیق»، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص49-58</ref>.
گفتار سوم و چهارم، به‌ترتیب به «نوع و صنف قاعده» و «تاریخچه و پیشینه تحقیق»، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص49-58</ref>.


فصل دوم، به پشتوانه‎های قاعده پرداخته و از پشتوانه‌های اصولی و فقاهتی (همچون اجماع، بنای عقلا، تمسک به اطلاق مرکبات، استقرا و استصحاب) و پشتوانه‎های نقلی (همچون استناد به کتاب و استناد به سنت) سخن گفته است<ref>ر.ک: همان، ص59-333</ref>.
فصل دوم، به پشتوانه‌های قاعده پرداخته و از پشتوانه‌های اصولی و فقاهتی (همچون اجماع، بنای عقلا، تمسک به اطلاق مرکبات، استقرا و استصحاب) و پشتوانه‌های نقلی (همچون استناد به کتاب و استناد به سنت) سخن گفته است<ref>ر.ک: همان، ص59-333</ref>.


فصل سوم، با عنوان گستره قاعده، مشتمل بر سه گفتار است.
فصل سوم، با عنوان گستره قاعده، مشتمل بر سه گفتار است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش