مقامات ژنده‌پیل: تفاوت میان نسخه‌ها

 

'''مقامات ژنده‌پیل'''، شرح احوال و مقامات شیخ‌الاسلام ابونصر احمد بن ابى‌الحسن بن احمد بن محمد نامقى جامى، ملقب و مشهور به ژنده‌‏پیل (زنده‌‏فیل) است، در یک جلد، به زبان فارسی که به قلم محمد بن موسی غزنوی نگاشته شده و با تحقیق و حواشی حشمت مؤید سنندجی در سال 1384ش، برای دومین مرتبه توسط انتشارات علمی - فرهنگی در تهران چاپ شده است.

«متن حاضر، هرچند بزرگ‏ترین و شاید مهم‏ترین تألیف درباره احمد جام است، ولى یگانه اثر منحصربه‌فرد نیست»<ref>ر.ک: مقدمه چاپ اول کتاب، صفحه هفتادوهشت</ref>.

«تألیف کتاب مقامات را غزنوى در همان زمان زندگى شیخ احمد و آغاز آشنایى خود با او شروع کرد و گاهى به سبب بی‌اعتقادى مردم چندان دلسرد می‌شد که می‌خواست دست از آن بدارد، ولى احمد او را به ادامه آن تشویق می‌نمود و شخصا از علت توبه و دوران انزوا و نخستین حوادث زندگانی‌اش براى او حکایت می‌‏کرد. پس از وفات شیخ در 536 هجرى، یادداشت‏هاى محمد غزنوى گویا چندین ده سال پراکنده و ناتمام ماند و کار تألیف به‌کندى بسیار پیش می‌‏رفت»<ref>ر.ک: همان، صفحه هفتادوچهار</ref>.

کتاب پیش ‌رو، علاوه بر رساله سمرقندیه که مجموعه‏‌اى از جواب‌هاى شیخ احمد به چند پرسش است، داراى دو فصل یا مقاله ضمیمه مى‏باشد که چون به‌‏منزله تکمله مقامات محسوب می‌شده، در ضمیمه این اثر ذکر و چاپ شده است؛ نخست رساله کوچکى است تألیف کوچک‏ترین پسر شیخ احمد، یعنى شهاب‌الدین اسماعیل. وى در این رساله کوشیده است از راه چند دلیل معقول و منطقى، بزرگوارى پدرش شیخ احمد را براى کسانى که معتقد به کرامات نبودند، ثابت کند. ضمیمه دوم، رساله یا مقاله‏ای است در شرح کراماتى که پس از وفات شیخ‌الاسلام بروز کرده است، مانند معالجه بیمارى معتقد یا هلاک دشمنى بزرگ که قصد آزار فرزندان یا اعقاب شیخ را داشته است یا به خواب اشخاص آمدن و آنان را از امور پنهان خبر دادن و امثال آن.

مؤلف مقامات خواجه سدیدالدین محمد بن موسى بن یعقوب غزنوى، از امامان غزنه بوده و مکتبى و شاگردانى داشته است. تولد وى باید در اوائل سده ششم هجرى بوده باشد. وى شرح نخستین برخورد خویش را با ژنده‏پیل در مقدمه کتاب مقامات آورده است. او با گروهى از یارانش براى‏ زیارت حج به مکه مى‏رفت؛ چون به جام رسیدند، غزنوى با خود اندیشید که بروم و شیخ احمد را که این‏قدر آوازه او در همه‌سوى پیچیده است، دیدن کنم. چون داخل خانقاه شد، یکى از پسران احمد وعظ مى‌گفت. در این مجلس، غزنوى کراماتى مشاهده کرد و وجود شیخ چندان در او نفوذ کرد که از سفر مکه دست کشید، مقیم خانقاه شد و شاگردى احمد را برگزید. پس از آن هفت بار به غزنه رفت، ولى هر بار به نزد شیخ بازگشت؛ چون در هیچ‌جا آرام نمی‌‏یافت. اطلاعات ما از حیات محمد غزنوى بسیار اندک است. از روایات کتاب مقامات برمی‌آید که وى یک ‏بار سخت مریض شد و به دعاى شیخ شفا یافت (حکایت 32). وقتى قصد رفتن به غزنه را داشت، ولى شیخ به او رخصت نداد. محمد غزنوى دچار چشم دردى سخت شد که دو سال ادامه یافت و سرانجام به دعاى احمد بهبود یافت (حکایت 35)<ref>ر.ک: همان، صفحه هفتادوسه - هفتادوچهار؛ متن کتاب، ص1-3</ref>.

<references/>