۱۰۴٬۶۸۸
ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' .' به '.') |
|||
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR00286J1.jpg | | تصویر =NUR00286J1.jpg | ||
| عنوان =الفتاوي الواضحة وفقاً لمذهب | | عنوان =الفتاوي الواضحة وفقاً لمذهب أهلالبيت عليهمالسلام | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[صدر، | [[صدر، سید محمدباقر]] (نویسنده) | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره =BP 183/5 /ص4ف2 | | کد کنگره =BP 183/5 /ص4ف2 | ||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
| ناشر = دار التعارف للمطبوعات | | ناشر = دار التعارف للمطبوعات | ||
| مکان نشر =لبنان - بيروت | | مکان نشر =لبنان - بيروت | ||
| سال نشر = | | سال نشر = 1983م , 1403ق | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00286AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00286AUTOMATIONCODE | ||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد = | | تعداد جلد = | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =00286 | ||
| کتابخوان همراه نور =00286 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الفتاوی الواضحة وفقا لمذهب أهل البيت(ع)'''، اثر [[صدر، سید محمدباقر|محمدباقر صدر]]، کتابی است پیرامون نقد رسالههای عملیه، توسط نویسنده و ارائه رساله عملیهای نو و متفاوت در احکام شرعی، مطابق با مذهب امامیه. | |||
'''الفتاوی الواضحة وفقا لمذهب أهل البيت(ع)'''، اثر محمدباقر | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
خط ۴۱: | خط ۴۰: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
شهید صدر با آگاهی از اشکالهای رسالههای عملیه به نگارش رساله عملیه نوینی پرداخت. انگیزه و هدف او بر پالایش رساله خود از اشکالهای رسالههای موجود و فراهم آوردن مؤلفههای اساسی یک رساله عملی کاربردی برای انسان امروز بود؛ از این رو رساله عملیه او کتابی نیست که صرفاً احکام شرعی در آن گنجانده شده باشد، بلکه به حق یک مجموعه کامل است که زیرساختها و نیازهای اصلی دینشناسی و از آن پس دینداری را برای انسان مسلمان فراهم میسازد. | |||
از ویژگیهای خاص «الفتاوی الواضحة» میتوان به این موارد اشاره کرد: دسته بندی نوین فقه که تناسب بیشتری با ساختار زندگی انسان معاصر دارد؛ وجود سیر منطقی در مباحث با بیان پیشدرآمدی در هر بحث، بیان اهمیت موضوع، تفاوت هر موضوع با موضوعات مشابه، بیان احکام و مسائل کلی در ابتدای هر عنوان، توضیح اصطلاحات و گاه بیان فلسفه احکام؛ زبان ساده و دور از تکلفات معمول فقهی و …. | |||
افزون بر احکام فقهی رایج و مورد نیاز، مباحث کلامی و اعتقادی در ابتدای کتاب آمده و تحت عنوان «المرسل، الرسول، الرسالة» به تبیین اصول عقیده مسلمانان پرداخته است. مباحثی نیز در میان و پایان کتاب وجود دارد که در روشن ساختن ابعاد شگفتانگیز دین اسلام بسیار مؤثر است. بحثهایی که در آن چرایی تقلید و جایگاه علمای دین، نظام عبادات، نقش عبادت در زندگی انسان مسلمان و ابعاد اجتماعی عبادات تبیین شده است. | |||
این همه و نکات و ویژگیهای دیگر «الفتاوی الواضحة» آن را از قالب تنگ یک رساله معمول که تنها به کار مقلدان یک مرجع خاص میآید،خارج ساخته و گستره کتابی جامع برای شناخت همزمان اندیشه و عمل در اسلام را بدان بخشیده است و بدینسان مرزهای زمان و دامنه محدود گروهی خاص را درشکسته است<ref>پایگاه اینترنتی پژوهشگاه آیتالله شهید سید محمدباقر صدر</ref>. | |||
از منظر [[صدر، سید محمدباقر|شهید صدر]]، رسالههای عملیه باید زمینه اجتماعی داشته باشد و وضعیت جامعه اسلامی، نوشتن چنین رسالهای را اقتضا میکند؛ ازاینرو، مباحثی در رساله عملیهایشان وجود دارد که در رسالههای دیگر به چشم نمیخورد که مهمترین آنها عبارتند از: | |||
پیشگفتار مختصر و استدلالی درباره اصول دین که شامل سه عنوان «مرسل»، «رسول» و «رسالت» میباشد. در بحث «مرسل»، با استفاده از استدلال علمی و فلسفی، به اثبات صانع پرداخته شده است. استدلال اول علمی، با توجه به حساب احتمالات، طی پنج مرحله تبیین شده و یکی از ابتکارات بزرگ [[صدر، سید محمدباقر|شهید صدر]]، پیاده کردن حساب احتمالات در ابعاد و مسائل مختلف فقه و اصول میباشد، مانند بحث اجماع، اجماع منقول، شهرت، تواتر و سیره. این بحث بهجز بحث سیره، مباحی است که در اصول مطرح میباشد، اما بحث سیره، اصلاً در اصول کلاسیک وجود ندارد و [[صدر، سید محمدباقر|شهید صدر]] آن را در کتابها و دروس خارج خود مطرح ساختهاند. ایشان سیره را به سه قسمت تقسیم کردهاند: سیره عقلا، سیره متشرعه و سیره شارع و اینکه هرکدام با چه مکانیزمی میتوانند کاشف از حکم شرعی باشند. کل این بحث، از ابتکارات [[صدر، سید محمدباقر|شهید صدر]] است و قبل از وی، تمایز چندانی بین انواع مختلف سیره در کلمات اصحاب، وجود نداشت<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>. | |||
آخرین بحثی که شهید صدر در پیشگفتار بیان میکند، در رابطه با «رسالت» میباشد که همان دین خداست و پیامبر(ص)، مأمور ابلاغ آن شده است و سپس ده خصلت برای دین اسلام بیان میکند که در ادیان آسمانی دیگر نمیباشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | دلیل دومی که [[صدر، سید محمدباقر|شهید صدر]] بر اثبات صانع ارائه کردهاند، یک دلیل فلسفی است که قبل از بیان آن، به تعریف دلیل فلسفی و فرق آن با دلیل علمی پرداختهاند. در بحث «رسول»، [[صدر، سید محمدباقر|شهید صدر]] با استفاده از همان حساب احتمالات که وجود صانع را ثابت کرد، به اثبات نبوت رسول اسلام(ص) پرداخته است و طی مثالهای گوناگون، با توجه به آیات شریفه قرآن، بحث استدلالی و جالبی را در این زمینه بیان کردهاند<ref>ر.ک: همان، ص100</ref>. | ||
آخرین بحثی که [[صدر، سید محمدباقر|شهید صدر]] در پیشگفتار بیان میکند، در رابطه با «رسالت» میباشد که همان دین خداست و پیامبر(ص)، مأمور ابلاغ آن شده است و سپس ده خصلت برای دین اسلام بیان میکند که در ادیان آسمانی دیگر نمیباشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
یکی دیگر از ویژگیهای این رساله، سبک نگارش و تقسیمبندی مطالب است؛ گرچه فقهای عظام شیعه و سنی، تقسیمات گوناگونی را درباره سبک نگارش فقه دارند، اما تقسیمبندی ایشان با توجه به اینکه میخواهند یک نظام اسلامی جامع و کاملی را ارائه دهند، از ویژگیهای خاصی برخوردار است<ref>ر.ک: همان</ref>. | یکی دیگر از ویژگیهای این رساله، سبک نگارش و تقسیمبندی مطالب است؛ گرچه فقهای عظام شیعه و سنی، تقسیمات گوناگونی را درباره سبک نگارش فقه دارند، اما تقسیمبندی ایشان با توجه به اینکه میخواهند یک نظام اسلامی جامع و کاملی را ارائه دهند، از ویژگیهای خاصی برخوردار است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
مصادر فتوی: گرچه فقهای عظام شیعه، منابع استنباط را چهار مورد دانستهاند، لیکن بیشترین اعتماد شهید صدر به کتاب کریم و سنت شریف است. ایشان درباره دلیل عقلی میفرمایند: «در اینکه آیا میتوان به دلیل عقلی عمل کرد اختلاف است؛ به نظر ما عمل به دلیل عقلی جایز است، لیکن حتی یک حکم هم پیدا نمیشود که مستند آن فقط دلیل عقلی باشد، بلکه هرآنچه با دلیل عقلی ثابت شده، با کتاب و سنت نیز ثابت شده است». اما نسبت به اجماع معتقد است: «اجماع نمیتواند بهعنوان یک دلیل مستقل در عرض کتاب و سنت باشد و به آن توجه نمیشود، مگر از باب اینکه در بعضی از موارد، وسیله اثبات حکم است؛ بنابراین فقط کتاب و سنت میتوانند مصدر فتوی باشند»<ref>ر.ک: همان، ص101- 102</ref>. | مصادر فتوی: گرچه فقهای عظام شیعه، منابع استنباط را چهار مورد دانستهاند، لیکن بیشترین اعتماد شهید صدر به کتاب کریم و سنت شریف است. ایشان درباره دلیل عقلی میفرمایند: «در اینکه آیا میتوان به دلیل عقلی عمل کرد اختلاف است؛ به نظر ما عمل به دلیل عقلی جایز است، لیکن حتی یک حکم هم پیدا نمیشود که مستند آن فقط دلیل عقلی باشد، بلکه هرآنچه با دلیل عقلی ثابت شده، با کتاب و سنت نیز ثابت شده است». اما نسبت به اجماع معتقد است: «اجماع نمیتواند بهعنوان یک دلیل مستقل در عرض کتاب و سنت باشد و به آن توجه نمیشود، مگر از باب اینکه در بعضی از موارد، وسیله اثبات حکم است؛ بنابراین فقط کتاب و سنت میتوانند مصدر فتوی باشند»<ref>ر.ک: همان، ص101- 102</ref>. | ||
شهید صدر در بخشی از کتاب، به اهمیت رسالههای عملیه و ضرورت تغییر و دگرگونی آنها اشاره کرده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص94</ref>. وی معتقد است رسالههای عملیهای که مجتهدین برای مقلدین نوشتهاند، اساس دسترسی به فتاوی و احکام شرعی میباشد و با اینکه رسالههای عملیه برای این مقصود نقش مهمی را ایفا میکند و از دقت نظر کافی و رعایت اختصار برخوردار است، بازهم دو نکته قابلملاحظه در آنها دیده میشود: | [[صدر، سید محمدباقر|شهید صدر]] در بخشی از کتاب، به اهمیت رسالههای عملیه و ضرورت تغییر و دگرگونی آنها اشاره کرده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص94</ref>. وی معتقد است رسالههای عملیهای که مجتهدین برای مقلدین نوشتهاند، اساس دسترسی به فتاوی و احکام شرعی میباشد و با اینکه رسالههای عملیه برای این مقصود نقش مهمی را ایفا میکند و از دقت نظر کافی و رعایت اختصار برخوردار است، بازهم دو نکته قابلملاحظه در آنها دیده میشود: | ||
# نکته اول: این رسالهها نوعاً از یک روش فنی در تقسیمبندی و ارائه حکم محروم است که این مسئله موارد زیر را در بر دارد: | # نکته اول: این رسالهها نوعاً از یک روش فنی در تقسیمبندی و ارائه حکم محروم است که این مسئله موارد زیر را در بر دارد: | ||
## بیشتر احکام به خاطر رعایت تقسیمبندی تقلیدی در ضمن صورتهای جزئی و محدود بیان شده و یک ساختار همگانی ندارد که مقلد بتواند در چهارچوب آن به احکام دسترسی پیدا کند. | ## بیشتر احکام به خاطر رعایت تقسیمبندی تقلیدی در ضمن صورتهای جزئی و محدود بیان شده و یک ساختار همگانی ندارد که مقلد بتواند در چهارچوب آن به احکام دسترسی پیدا کند. | ||
خط ۶۶: | خط ۷۴: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# ملکوتی فر، ولیالله، «رسالههای عملیه در بوته نقد شهید صدر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، بهار 1385، شماره 3 ISC (12 صفحه، از 93 تا 104) | # [http://mbsadr.ir/11066/%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%aa%d8%a7%d9%88%db%8c-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%a7%d8%b6%d8%ad%d8%a9/ پایگاه اینترنتی پژوهشگاه آیتالله شهید سید محمدباقر صدر] | ||
#[[:noormags:380294|ملکوتی فر، ولیالله، «رسالههای عملیه در بوته نقد شهید صدر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، بهار 1385، شماره 3 ISC (12 صفحه، از 93 تا 104)]]. | |||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
== وابستهها == | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
خط ۸۲: | خط ۸۹: | ||
[[رده:فقه مذاهب]] | [[رده:فقه مذاهب]] | ||
[[رده:فقه شیعه]] | [[رده:فقه شیعه]] | ||