۱۱۱
ویرایش
خویی، سید ابوالقاسم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
''' | '''سید ابو القاسم خویى''' از فقیه و اصولی و یکی از مراجع تقلید شیعه، شب پانزدهم ماه رجب سال 1317 هجرى قمرى، در خانوادۀ علم و دانش و تقوا در شهرستان خوى دیده به جهان گشود. | ||
==خاندان== | ==خاندان== | ||
پدر او مرحوم | پدر او مرحوم آیت الله حاج سید على اکبر، فرزند سید هاشم موسوى خویى، یکى از شخصیتهاى برجستۀ خوى بود و مردم به او به دیدۀ اکرام و احترام مى‌نگریستند. | ||
آیت الله سید على اکبر خویى در 28 صفر 1285 هجرى قمرى در شهرستان خوى به دنیا آمد.وى در سال 1307 هجرى قمرى، براى فراگیرى علوم دینى به عتبات عالیات رفت و در محضر اساتید بزرگ سامرا و نجف، از جمله علامه فاضل شربیانى و علامه شیخ محمد حسن مامقانى به فراگیرى علوم اسلامى پرداخت. | |||
او در سال 1315 هجرى قمرى، به زادگاه | او در سال 1315 هجرى قمرى، به زادگاه خویش بازگشت و ریاست دینى شهر را برعهده گرفت. | ||
سید على اکبر در سال 1328 هجرى قمرى، به علت عدم موافقت با مشروطۀ غیر مشروعه به نجف مهاجرت کرد و در آنجا مورد اعتماد آیت الله سید محمد کاظم یزدى (صاحب عروة) قرار گرفت و در ادارۀ حوزۀ نجف، فعالیتهاى چشمگیرى از خود نشان داد. | |||
وى در سال 1346 هجرى به مشهد مقدس هجرت نمود و در سن هشتاد و شش سالگى، در سفر | وى در سال 1346 هجرى به مشهد مقدس هجرت نمود و در سن هشتاد و شش سالگى، در سفر زیارت مولاى متقیان على علیه السلام، در 18 شعبان 1371 هجرى بدرود حیات گفت و پس از تشییع و نماز علامه شیخ آقا بزرگ تهرانى بر پیکرش، در حرم امیر المؤمنین علیه السلام به خاک سپرده شد. | ||
==کسب علم و دانش== | ==کسب علم و دانش== | ||
آیت الله سید ابو القاسم خویى در دامان پاک پدر و مادرش دوران کودکى را پشت سر نهاده، پس از آموختن قرآن و خواندن و نوشتن، در 13 سالگى (سال 1330 هجرى قمرى) همراه برادر بزرگ خویش مرحوم سید عبد الله خویى و دیگر افراد خانواده رهسپار نجف شد. | |||
ایشان از دوران کودکى و نوجوانى به هوش و ذکاوت و حافظه و استعداد در میان همسالان خود معروف بوده و در اندک زمانى گوى سبقت را از همگان ربود. | |||
== | ==تدریس== | ||
آیت الله خویى در خلال تحصیل، به تدریس نیز مى‌پرداخت و هر کتابى را که مى‌آموخت، کتاب پیش از آن را تدریس مى‌کرد. معظم له خود در این باره چنین مى‌فرماید: | |||
«زمانى | «زمانى که دومین جلد شرح لمعه را فرا مى‌گرفتم. خود به تدریس و تعلیم اولین جلد این کتاب پرداختم.» | ||
ایشان سالها به تدریس خارج فقه و اصول و تفسر قرآن کریم اشتغال داشت. | |||
آیت الله خویى در هر روز چهار نوبت به تدریس پرداخته و اکثر اوقات خویش را به تتبع، تحقیق، تألیف، تدریس و تعلیم شاگردان سپرى ساخته و حتى از استراحت خود براى ازدیاد ساعات مطالعه مى‌کاستند و این همه پر کارى و بزرگوارى نشان بارز دانش دوستى آن فقیه فرزانه بود. | |||
او پس از درس، مدتى طولانى | او پس از درس، مدتى طولانى نزدیک به یک ساعت براى پاسخ به پرسش‌هاى علمى شاگردان خویش در محفل درس مى‌نشست و در مجالس خصوصى نیز صحبت علمى به میان مى‌آورد و حتى در کوچه و خیابان هم به سؤالات شاگردان و افراد دیگر پاسخ مى‌داد. | ||
== | == ویژگیهاى اخلاقى == | ||
فقهاى بزرگ | فقهاى بزرگ شیعه در زندگى خویش پیوسته اخلاق نیکوى پیامبران را الگوى خویش قرار داده و با حرکت در مسیر انبیا براى هدایت و سعادت بشریت اسوۀ حسنه هستند. | ||
علماى | علماى تشیع با نصب العین قرار دادن خُلق عظیم پیامبران الهى و ائمۀ اطهار علیهم السلام والاترین حماسه‌هاى شکوهمند تاریخ بشریت را ایجاد کرده‌اند. آیت الله العظمى خویى یکى از عالى‌ترین نمونه‌ها است که در اینجا برخى از خصایص اخلاقى آن راد مرد فرزانه را برمى‌شماریم: | ||
=== ''' | === '''یارى ضعیفان''' === | ||
از | از ویژگیهاى بارز رفتار ایشان دستگیرى از نیازمندان و کمک به درماندگان بود . هر جا احساس مى‌نمود عده‌اى به کمک و رسیدگى نیاز دارند بدون درنگ به یارى آنان مى‌شتافت لذا مى‌بینیم که مؤسسات خیریۀ زیادى به نام ایشان در هند و پاکستان و تایلند و ایران و عراق و لبنان تأسیس شده است. | ||
به خصوص در ماههاى رمضان و ذى الحجه، توجه و اهتمام | به خصوص در ماههاى رمضان و ذى الحجه، توجه و اهتمام ایشان به زندگى فقرا و ایتام، بیشتر مى‌شد. | ||
=== '''عفو و گذشت''' === | === '''عفو و گذشت''' === | ||
آیت الله خویى در طول زندگانى خویش با بدخواهان و حسودان و مخالفان زیادى مواجه شد و با وجود اینکه آنان بر علیه ایشان سخن گفتند و حرکاتى انجام دادند؛ اما آیت الله فقید با آنان به بزرگى و متانت رفتار نموده و از سر تقصیرات و اشتباهات آنان درمى‌گذشت و حتى وقتى که با آنان مواجه مى‌شد بذل توجهى نیز به حالشان مى‌نمود. | |||
=== '''بهره بردارى از وقت''' === | === '''بهره بردارى از وقت''' === | ||
ایشان هیچ وقتِ اضافه و باطلى نداشت و تمام اوقات شبانه روز خود را به تدریس، مطالعه، عبادت و تهجد، قرائت قرآن، جواب استفتائات، ملاقات با مردم، تألیف، نماز جماعت و زیارات مى‌گذرانید. | |||
=== '''ساده | === '''ساده زیستى''' === | ||
مرجع بزرگوار، در زندگى | مرجع بزرگوار، در زندگى بى‌آلایش و ساده بود. از تجمل و رفاه زاید دورى مى‌کرد. خوراکش را غذایى ساده تشکیل مى‌داد و در صرف وجوهات شرعى کاملا احتیاط مى‌نمود. | ||
از | از بسیارى کارهاى مشروع به خاطر منافات داشتن با روح زهد و تقوا دورى مى‌کرد. | ||
=== '''تواضع و فروتنى''' === | === '''تواضع و فروتنى''' === | ||
آیت الله خویى در زندگى، تواضع را پیشۀ خود ساخته از کبر و غرور و عجب سخت بدش مى‌آمد و از کارهایى که رنگ و بوى بزرگ منشى و خود بینى داشت به شدت پرهیز مى‌نمود. | |||
با | با اینکه وى از مدرسان بزرگ جهان تشیع به شمار مى‌رفت و شاگردان و پرورش یافتگان مکتبش همه از پیشوایان فکرى جهان تشیع محسوب مى‌شدند و حوزۀ درسى ایشان از پر آوازه‌ترین محافل علمى جهان اسلام بود، از مظاهر کبر و غرور دورى کرده و درِ خانه‌اش به روى همه باز بود. همه مى‌توانستند شخصا با آقا ملاقات نموده و مسائل خود را با ایشان در میان بگذارند. | ||
=== ''' | === '''تقید به زیارت''' === | ||
حضرت | حضرت آیت الله خویى به زیارت حضرت امیر المومنین علیه السلام بسیار علاقه داشته و هر روز پیش از شروع درس به حرم مطهر رفته و پس از زیارت و عرض سلام براى تدریس به مسجد خضراء تشریف مى‌آوردند. | ||
در | در ایام زیارت مخصوص امام حسین علیه السلام، به کربلا رفته و آن حضرت را زیارت مى‌کردند و به همین منظور خانه‌اى هم در کربلا اجاره کرده بودند. مدتى نیز با ماشینى که توسط برخى افراد خیر تهیه شده بود هر شب جمعه به زیارت سید الشهداء علیه السلام مى‌رفتند. | ||
=== ''' | === '''تجلیل از مراجع معاصر و اهل علم''' === | ||
معظم له براى مراجع | معظم له براى مراجع تقلید احترام خاصى قایل بودند و از آنان تجلیل مى‌نمودند .ایشان و مرحوم آیت الله شیرازى، در دوران مرجعیت عامۀ آیت الله العظمى بروجردى از باب احترام و ادب، شهریۀ ایشان را مى‌پذیرفتند. در حالى که خود از مدرّسان بزرگ و مشهور تشیع بوده و بى‌نیاز از آن بودند. | ||
ایشان براى آیت الله العظمى حکیم احترام عمیقى قایل بودند و به تألیفات ایشان عنایت خاصى داشتند. | |||
همچنین ایشان در مناسبتهاى مختلف از شاگردان فاضل خود (همچون مرحوم شهید صدر و سید علاء الدین بحر العلوم و استاد آقا شیخ محمد تقى جعفرى) نام برده و مقام فضل و دانش آنان را مى‌ستودند. | |||
== سفر به قم == | == سفر به قم == | ||
آیت الله خویى در سال 1350 هجرى قمرى، به زیارت حضرت امام رضا (ع) نایل آمده و در سال 1353 هجرى قمرى، به حج مشرف شدند. | |||
در | در اوایل ماه رجب سال 1368 هجرى قمرى، بار دیگر از نجف اشرف به قصد زیارت حضرت ثامن الحجج علیه السلام و معالجۀ کسالت قلب و سینه، راهى ایران گشته و از راه همدان عازم قم شدند. آن گاه که خبر ورودشان به قم رسید بزرگان حوزه و دانشمندان، همراه انبوه مردم تا هشت فرسنگى قم به استقبال او آمدند. | ||
زمانیکه ایشان قصد حرکت به تهران کرد بسیارى از مردم تهران و ساکنان شهر رى تا شش فرسنگى به استقبالش آمده و مورد تجلیل عموم طبقات واقع شدند. | |||
پس از آن به مشهد مقدس مشرف شده و بعد از مدتى به نجف اشرف مراجعت نمودند. | پس از آن به مشهد مقدس مشرف شده و بعد از مدتى به نجف اشرف مراجعت نمودند. | ||
== | ==اساتید== | ||
آیت الله خویى پس از یادگیرى مقدمات نزد بزرگان و اساتید سطح، از جمله پدر بزرگوارش به تدریس کتب درسى فقه و اصول پرداخت و در 21 سالگى به درس خارج روى‌آورد و در فقه و اصول از خرمن دانش دانشوران نام آور حوزۀ نجف خوشه‌ها چید و فیض‌هابرگرفت. برخى از آن بزرگان عبارتند از: | |||
# | # آیت الله شیخ فتح الله شریعت اصفهانى (متوفاى 1339 هجرى قمرى) | ||
# | # آیت الله میرزاى نائینى (متوفاى 1355 هجرى قمرى) | ||
# | # آیت الله آقا ضیاء عراقى (متوفاى 1361 هجرى قمرى) | ||
# | # آیت الله شیخ محمد حسین غروى اصفهانى (متوفاى 1361 هجرى قمرى) | ||
# | # آیت الله میرزا على آقا شیرازى فرزند میرزاى شیرازى (متوفاى 1355 هجرى قمرى) | ||
# | # آیت الله شیخ محمد جواد بلاغى نجفى (متوفاى 1352 هجرى قمرى) | ||
# | # آیت الله سید حسین بادکوبه‌اى (متوفاى 1358 هجرى قمرى) | ||
# | # آیت الله آقا میرزا على آقا قاضى (متوفاى 1366 هجرى قمرى) | ||
== | ==مشایخ روایت== | ||
آیت الله خویى در حالى که هنوز جوان بود موفق شد از بزرگان حوزۀ نجف اجازۀ نقل حدیث دریافت داشته و توسط آن، کتابهاى دانشمندان شیعه و سنى را روایت کند. یکى از این مشایخ، مرحوم میرزاى نائینى بود که بوسیلۀ ایشان از استادش مرحوم محدّث نورى کتابهایى مانند: اصول کافى، من لا یحضره الفقیه، تهذیب، استبصار، وسائل الشیعة، بحار الأنوار، وافى و... را روایت مى‌نمود. | |||
اجازۀ | اجازۀ دیگر ایشان، اجازۀ روایى علامۀ سترگ آیت الله سید عبد الحسین شرف الدین عاملى صاحب المراجعات، (متوفاى 1377) بود که بواسطۀ ایشان کتابها و تألیفات دانشمندان اهل سنت را روایت مى‌کند. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
آیت الله العظمى خویى در طول حیات پربار خویش حدود 70 سال به تدریس دروس سطح و خارج، اشتغال داشته و قریب 50 سال هم برجسته‌ترین و پربارترین محفل حوزۀ نجف را دارا بود و هزاران نفر از علما و فضلاى کشورهاى مختلف اسلامى از هند و افغان و پاکستان و ایران گرفته تا عراق و حجاز و لبنان و کشورهاى حاشیۀ خلیج فارس را در دامان خویش پرورش داده و به اقصى نقاط جهان فرستاده و توده‌هاى مسلمان را به سوى سعادت و هدایت رهنمون بوده است. | |||
در | در اینجا تنها به نام برخى از شاگردان معظم له اشاره مى‌نمائیم: | ||
# | # آیت الله سید ابو الحسن شیرازى | ||
# | # آیت الله ابو الفضل نجفى خوانسارى | ||
# | # آیت الله ابو القاسم گرجى | ||
# | # آیت الله احمد دشتى | ||
# | # آیت الله اسماعیل محقق بلخى | ||
# | # آیت الله باقر شریف قرشى | ||
# | # آیت الله سید جلال الدین فقیه ایمانى | ||
# | # آیت الله میرزا جواد تبریزى | ||
== | ==تقریرات درس== | ||
شاگردان | شاگردان آیت الله العظمى خویى در خلال تحصیل خود، همواره به ضبط بیانات استاد در فقه و اصول پرداخته و در مجلس درس وى به نگاشتن افادات ایشان اشتغال داشته‌اند به نحوى که شمار تقریرات درس ایشان به چندین عنوان مى‌رسد. | ||
== | ==تألیفات== | ||
آیت الله خویى از ابتداى زندگى علمى خویش در راستاى نشر معارف اهل بیت علیهم السلام و گسترش دانش اسلام، دمى نیاسود. | |||
زمانى بر مسند | زمانى بر مسند تدریس نشست و به تربیت و پرورش صدها عالم و دانشمند فرزانه پرداخت و زمانى دیگر دست به قلم برد و به تصنیف و تألیف در تفسیر و کلام و فقه و اصول و رجال پرداخت. | ||
با توجه به اشتغالات گوناگون | با توجه به اشتغالات گوناگون ایشان از هنگام تدریس سطوح تا روزهاى آخر زندگانى پربار، و آن همه مسئوولیتهاى مختلف این همه آثار چشمگیر قابل توجه است. | ||
'''برخى از آثار | '''برخى از آثار ایشان عبارتند از:''' | ||
# | # التنقیح، در فقه، 8 جلد | ||
# مستند العروة الوثقى، در 5 جلد | # مستند العروة الوثقى، در 5 جلد | ||
# فقه | # فقه الشیعة، در 5 جلد | ||
# منهاج | # منهاج الصالحین، 2 جلد شامل یک دورۀ اجمالى فقه | ||
# مصباح الفقاهة، در 3 جلد | # مصباح الفقاهة، در 3 جلد | ||
# مصباح الأصول، در 2 جلد | # مصباح الأصول، در 2 جلد | ||
# | # البیان فی تفسیر القران، که در آن مقدمات علوم قرآنى مورد بررسى قرار گرفته است. | ||
# معجم رجال | # معجم رجال الحدیث، در 23 جلد | ||
# | # تقریرات درسهاى علامۀ نائینى که در دو جلد با نام أجود التقریرات منتشر شده است. | ||
== | ==آیت الله خویى و انقلاب اسلامى ایران== | ||
از آغاز | از آغاز حرکت خروشان مردم مسلمان ایران به رهبرى امام خمینى قدس سره در جهت نابودى رژیم طاغوت، از سال 1341 هجرى شمسى، که دولت با طرح مسألۀ انجمنهاى ایالتى و ولایتى در صدد اجراى نقشه‌هاى ضد دینى خود برآمد، مراجع عالیقدر و علماى اعلام به طور یک پارچه نبرد بى امان خویش را با دولت حاکم شروع نمودند . | ||
یکى از این بزرگان آیت الله خویى بود که از آغاز نهضت با صدور اعلامیه‌ها، پیامها و تلگرامها نقش خود را در پیشبرد حرکت اسلامى مردم ایران ایفا کرد. اقدامات ایشان که از مهرماه 1341 شمسى شروع شده بود همه حاکى از ژرف نگرى و عمق نظر ایشان است. | |||
==خدمات اجتماعى== | ==خدمات اجتماعى== | ||
آن مرجع بزرگ در طول | آن مرجع بزرگ در طول مرجعیت خود با امکاناتى که در اختیار داشت تأسیسات عظیم و بناهاى بزرگ و کتابخانه‌ها و مدارس و حوزه‌هایى را بنا نهاد که به برخى از آنها اشاره مى‌شود: | ||
# | # مدینة العلم آیت الله العظمى خویى، قم | ||
# مدرسه و | # مدرسه و کتابخانه‌اى در مشهد مقدس به نام ایشان | ||
# دار العلم و مجتمع امام زمان، اصفهان | # دار العلم و مجتمع امام زمان، اصفهان | ||
# المجمع | # المجمع الثقافی الخیری، بمبئى | ||
# مبرة الإمام | # مبرة الإمام الخوئی، بیروت | ||
# مدرسة دار العلم و | # مدرسة دار العلم و مکتبة الإمام الخویی، نجف اشرف | ||
# مدارس | # مدارس دینى در بانکوک (تایلند) و داکا (بنگلادش) | ||
# | # مکتبة الثقافة و النشر در کشورهاى پاکستان و مالزى | ||
# مؤسسة الإمام | # مؤسسة الإمام الخویی و مدرسة الإمام الصادق و مدرسة الزهراء انگلستان (لندن) | ||
# | # مرکز الإمام الخویی، اندونزى (جاکارتا) | ||
# | # مرکز اسلامى در فرانسه | ||
# مسجد و | # مسجد و مرکز اسلامى در شهرهاى دیترویت، لوس آنجلس و نیویورک آمریکا و... | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
پس از 96 سال | پس از 96 سال حیات پر افتخار و بر جاى نهادن خدمات بزرگ دینى و دهها اثر جاویدان و تحمل فشارها و رنجها و مصیبتهاى فراوان در حکومت ظالمانۀ صدام و پس از یک سال دورى از جوار جد بزرگوارش امیر المؤمنین على علیه السلام و تبعید به کوفه ؛ سرانجام فروغ فروزان زندگانى آیت الله العظمى خویى در عصر روز شنبه هشتم صفر 1413 هجرى قمرى، براى همیشه خاموش شد و مسلمانان را با اندوهى جانکاه مواجه کرد. | ||
او | او که در زندگى به سان جدّش حضرت موسى بن جعفر علیه السلام به طاغوت عصر خود مبتلا شده بود، پس از وفات نیز به سرنوشت جدۀ مظلومه‌اش حضرت زهرا سلام الله علیها مبتلا گشته و در نیمه‌هاى شب با حضور مأموران امنیتى بعث، پیکر پاکش غریبانه و مظلومانه و بدون تشییع، پس از نماز توسط حضرت آیت الله حاج سید على سیستانى بوسیلۀ چند تن از شاگردان و یارانش در مسجد خضرا به خاک سپرده شد. | ||
با انتشار خبر وفات | با انتشار خبر وفات ایشان گرچه با اعلام حکومت نظامى در نجف و کوفه و آماده باش نیروهاى نظامى در بغداد و شهرهاى مرکزى و جنوبى عراق، از برپایى هر گونه مراسمى جلوگیرى به عمل آمد ؛ اما از نخستین ساعات بامداد روز نهم صفر صداى قرآن در تمام نقاط ایران طنین انداز شد و از سوى دولت جمهورى اسلامى سه روز عزاى عمومى اعلام گردید و در و دیوار شهرها و روستاها سیاه پوش شده و مردم به نوحه خوانى و عزادارى پرداختند. | ||
در | در کشورهاى مختلف جهان، از هند و کشمیر و افغانستان و پاکستان و بنگلادش و کویت و سوریه و لبنان و امارات خلیج فارس گرفته تا آمریکا و کانادا و انگلیس و تایلند نیز محافل یادبود مختلفى برگزار شد. | ||
و براستى او با | و براستى او با این همه خدمات و آثار جاویدان نمرده و هرگز نخواهد مرد که: «العُلَماءُ باقُونَ ما بَقِی الدَّهرُ، أَعیانُهم مَفقودَةٌ، و أَمثالُهُم فی القُلُوبِ مَوجودَةٌ» | ||
در | در پایان، پیام حضرت آیت الله العظمى خامنه‌اى را به مناسبت ارتحال ایشان مى‌آوریم: | ||
«بسم الله الرحمن | «بسم الله الرحمن الرحیم | ||
إنّٰا لِلّٰهِ وَ إنّٰا | إنّٰا لِلّٰهِ وَ إنّٰا إلَیهِ راجِعُونَ | ||
::با تأسف و تأثر فراوان باخبر | ::با تأسف و تأثر فراوان باخبر شدیم که عالم جلیل القدر و فقیه عظیم الشأن حضرت آیت الله العظمى آقاى حاج سید ابو القاسم خویى مرجع تقلید بزرگوار روز گذشته دار فانى را وداع گفته و به جوار رحمت حق رحلت نمودند. | ||
این حادثه براى جهان اسلام مخصوصا حوزه‌هاى علمیه مصیبتى است آن عالم بزرگ بقیۀ سلف صالح و یکى از پرچمداران علوم اسلامى و یکى از مراجع بزرگ تقلید دوران معاصر بود. | |||
ایشان در بسیارى از علوم اسلامى رایج در حوزه‌هاى علمیه از اساتید مسلم و کم نظیر به حساب مى‌آمد. فقیهى بزرگ و اصولى‌اى عمیق و مفسرى نوآور و رجالى‌اى صاحب مکتب و متکلمى زبردست بود. | |||
آثار علمى ارزشمند | آثار علمى ارزشمند این مرد بزرگ به دهها جلد کتاب در فقه و اصول و تفسیر و رجال منحصر نمى‌شود. هزاران شاگرد تربیت یافته در حوزۀ دروس غنى و سرشار او هم اکنون در همۀ بلاد اسلامى منتشرند. | ||
این بزرگوار یکى از نخستین کسانى بود که پس از شروع نهضت اسلامى به رهبرى امام خمینى (رض) حوزۀ علمیۀ نجف را به اهمیت حوادث ایران متوجه ساخت و سعى و کوششى ارجمند در همراهى با حرکت عظیم روحانیت و مردم در ایران مبذول کرد. | |||
در نهضت | در نهضت خونین مردم عراق در رمضان سال 1412 هجرى قمرى، قطب اصلى نهضت و مرکز صدور حکم قیام اسلامى بود و به همین جهت پس از سرکوب شدن این نهضت به وسیلۀ رژیم خونخوار بعثى، این کهن مرد دانشمند مورد آزار و شکنجه و اهانت مأموران سنگدل بعثى قرار گرفت و در معرض خطر جدى واقع شد و پس از آنکه به فضل الهى از خطر نجات یافت تا مدتها در شرایط سخت زیر نظر مأموران بعثى قرار داشت. | ||
عمر طولانى و پر | عمر طولانى و پر برکت این مرد بزرگ که نزدیک به یک قرن امتداد یافت سرشار از آزمایشهاى الهى و نمایشگر سعى و تلاش یک انسان مؤمن و پرهیزگار است. | ||
اینجانب مصیبت درگذشت این مرجع بزرگوار تقلید را به حضرت بقیة الله الأعظم ارواحنا فداه و جهان تشیع، مخصوصا به حوزه‌هاى علمیه و علما و فقهاى بزرگ و نیز به خانوادۀ محترم و فرزندان ایشان و همۀ دوستداران و مقلّدین ایشان تسلیت مى‌گویم و رحمت و فضل و مغفرت الهى را براى ایشان مسئلت مى‌نمایم. | |||
یکشنبه 9 صفر 1413 | |||
«سید على خامنه‌اى» | |||
{{فقیهان شیعه}} | {{فقیهان شیعه}} | ||
== وابسته‌ها == | == وابسته‌ها == | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||