قاعدة الدرء: تفاوت میان نسخه‌ها

قاعدة الدرء (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۴۷

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ، ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹

جز

جایگزینی متن - 'ی‎ش' به 'ی‌ش'

Hbaghizadeh@noornet.net

۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش

@@ خط ۳۴: / خط ۳۴: @@
 ناشر در مقدمه کتاب به حدیث «ادرأوا الحدود بالشبهات...» اشاره کرده است. این حدیث شریف مورد اتفاق همه مذاهب اسلامی است و شهرت روایی و فتوایی دارد، بلکه ادعای تواتر آن شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص3</ref>‏. علمای بزرگ در گذشته تاریخ اسلامی از نصوص احادیث درء که از پیامبر(ص) و ائمه(ع) صادر شده بود، قاعده درء را استخراج کردند تا حوادثی را که با مصادیق مختلف در طول تاریخ اتفاق می‎افتد، حل و فصل کنند. کتاب حاضر کوششی علمی است که همه آنچه را به این قاعده و حجیت آن در فقه و اصول اسلامی اختصاص دارد، تدریس و حل و فصل می‎کند. همچنین با بحثی محکم ادعاهای دشمنان اسلام که اسلام عزیز را دین خشونت و شمشیر و الزام و اکراه و قساوت و تندی دانسته‌اند را باطل می‎کند<ref>ر.ک: همان، ص4</ref>‏.
-قطعاً اسلام دین تساهل و رحمت و عدل است و به ضرر و ضرار راضی نیست و در آن عسر و حرج نیست؛ لکن با تأسف پیروان این دین الهی را بین تشدد و تساهل می‎بینیم؛ پس گروهی تفریط و گروهی افراط می‎کنند؛ یعنی دین را به دو گونه تفسیر می‎کنند. بر چشمانشان عینکی زده‌اند که به‎وسیله آن دین و پیروانش را می‎نگرند. برخی معتقدند که در همه امور دین سعه و سهولت وجود دارد. این گروه دین را احکامی جزئی که انسان در طول حیاتش انجام می‎دهد تصور می‎کنند؛ پس هرگاه به عسر برمی‎خورند آن را کلاً کنار می‎گذارند و شعارشان '''لا إكراه في الدين''' (بقره: 156) است. دین برای ایشان شعار است و در سایه آن عمل وجود ندارد و اگر گاه عمل کنند، موافق با طبع آنها بوده است و اعمال دینی آنها از محدوده مواردی که با نفس و آرزو و گرایشاتشان تجاوز نمی‎کند. این گروه در عقایدشان مشابه مرجئه هستند. این همان چیزی است که اصحاب جرائد و مقالات در عصر حاضر گمان کرده‌اند که تساهل در دین را به سستی در واجبات و ارتکاب محرمات تفسیر کرده‌اند. از سوی دیگر کسانی هستند که معتقد به سخت‎گیری و شدیدترین احتیاطات در دین هستند و بیشترین نکوهش را می‎کنند تا جایی‎که احتیاط به وسوسه در اعمال عبادی و غیر آن می‎انجامد؛ به‎طوری‎که اگر غیر مسلمانی ایشان را ببیند همانند گریختن اسب از شیر، می‎گریزد و بی‎نهایت از دین متنفر می‎شود<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>‏.
+قطعاً اسلام دین تساهل و رحمت و عدل است و به ضرر و ضرار راضی نیست و در آن عسر و حرج نیست؛ لکن با تأسف پیروان این دین الهی را بین تشدد و تساهل می‎بینیم؛ پس گروهی تفریط و گروهی افراط می‎کنند؛ یعنی دین را به دو گونه تفسیر می‎کنند. بر چشمانشان عینکی زده‌اند که به‎وسیله آن دین و پیروانش را می‎نگرند. برخی معتقدند که در همه امور دین سعه و سهولت وجود دارد. این گروه دین را احکامی جزئی که انسان در طول حیاتش انجام می‎دهد تصور می‎کنند؛ پس هرگاه به عسر برمی‎خورند آن را کلاً کنار می‎گذارند و شعارشان '''لا إكراه في الدين''' (بقره: 156) است. دین برای ایشان شعار است و در سایه آن عمل وجود ندارد و اگر گاه عمل کنند، موافق با طبع آنها بوده است و اعمال دینی آنها از محدوده مواردی که با نفس و آرزو و گرایشاتشان تجاوز نمی‎کند. این گروه در عقایدشان مشابه مرجئه هستند. این همان چیزی است که اصحاب جرائد و مقالات در عصر حاضر گمان کرده‌اند که تساهل در دین را به سستی در واجبات و ارتکاب محرمات تفسیر کرده‌اند. از سوی دیگر کسانی هستند که معتقد به سخت‎گیری و شدیدترین احتیاطات در دین هستند و بیشترین نکوهش را می‎کنند تا جایی‎که احتیاط به وسوسه در اعمال عبادی و غیر آن می‎انجامد؛ به‎طوری‎که اگر غیر مسلمانی ایشان را ببیند همانند گریختن اسب از شیر، می‎گریزد و بی‎نهایت از دین متنفر می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>‏.
 نویسنده سپس تأکید می‎کند که ما درصدد شمارش پیروان هریک از این دو تفکر و کسانی که به این بلیه گرفتارند، نیستیم؛ لکن به ادعاهای مدعیان فلسفه و کسانی که دین را متهم کرده، اشاره می‎کنیم که می‎گویند: بنای دین بر خشونت و سخت‎گیری است، نه نرمی و سهل‎گیری. البته این نوع ادعاها اولین ظرفی نیست که در اسلام شکسته شده است، بلکه مانند آن در اعصار گذشته از سوی مدعیان فکر و تمدن که توجهی به دین نداشته‌اند، به‎ویژه مستشرقین صادر شده است. از جمله شبهاتی که نسبت به دین اسلام وارد کرده‌اند این است: اسلام با شمشیر و خشونت بنیان نهاده شده و خشونت نزد مسلمانان مقدم بر صلح است... علمای دین در قرون متمادی به این گزافه این‎گونه پاسخ داده‌اند: اسلام در قلوب میلیون‎ها مسلمان شبه قاره هند و شرق دور از فیلیپین و اندونزی، بدون شمشیر نفوذ کرده است. آنها از روی درک و فهم و رشد و هدایت و عقل و تدبیر اسلام آوردند، نه به زور شمشیر و جهاد و شکست و رعب و وحشت. دیگر اینکه جهاد در اسلام دفاعی است، نه هجومی و اشغالی.
-در رابطه با تسامح و تساهل نیز اگر دین را تفسیر به سستی در واجبات و اتیان محرمات کنیم، فسخ و نسخ دین است و از دین جز اسمی و خبری بر سر مزار مردگان باقی نمی‎ماند؛ چه‎بسا مقصود از کلام رسول اعظم(ص): «زمانی بر امتم خواهد آمد که از اسلام جز نامی و از قرآن جز نقشی باقی نمی‎ماند»، همین تفسیر باشد؛ بنابراین تفسیر، دین باقی است، اما اسمش و احکام اسلام باقی است، ولی به آن عمل نمی‎شود. تسامح به این معنی مردود است و احدی قائل به آن نیست، اما تسامح عقلایی - که عقلا و متدینین و مجتهدین و کسانی که در احکام دین خبره هستند، آن را پذیرفته‌اند - ‎استوار است؛ چراکه اساس دعوت اسلام و احکامش مبتنی بر سهولت و تسامح است، نه خشونت و غضب. شعار مسلمین در ادعیه نیز همین است: «ای کسی که رحمتش بر غضبش پیشی گرفته است»<ref>ر.ک: همان، ص7-6</ref>‏.
+در رابطه با تسامح و تساهل نیز اگر دین را تفسیر به سستی در واجبات و اتیان محرمات کنیم، فسخ و نسخ دین است و از دین جز اسمی و خبری بر سر مزار مردگان باقی نمی‎ماند؛ چه‎بسا مقصود از کلام رسول اعظم(ص): «زمانی بر امتم خواهد آمد که از اسلام جز نامی و از قرآن جز نقشی باقی نمی‎ماند»، همین تفسیر باشد؛ بنابراین تفسیر، دین باقی است، اما اسمش و احکام اسلام باقی است، ولی به آن عمل نمی‌شود. تسامح به این معنی مردود است و احدی قائل به آن نیست، اما تسامح عقلایی - که عقلا و متدینین و مجتهدین و کسانی که در احکام دین خبره هستند، آن را پذیرفته‌اند - ‎استوار است؛ چراکه اساس دعوت اسلام و احکامش مبتنی بر سهولت و تسامح است، نه خشونت و غضب. شعار مسلمین در ادعیه نیز همین است: «ای کسی که رحمتش بر غضبش پیشی گرفته است»<ref>ر.ک: همان، ص7-6</ref>‏.
 نویسنده سپس به آیات و روایات مختلفی در این زمینه استناد کرده و می‎افزاید: «هنگامی‎که ثابت شد که شعار اسلام عفو و صلاح و چشم‎پوشی است، نه تفحص و تجسس و کارها مبتنی بر علم و یقین است، نه گمان بردن و شایعات باطل، می‎گوییم: از مهم‎ترین مصادیق آن قانون عام و قاعده «ادرأوا الحدود بالشبهات» است<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>‏. اصل اولی در اسلام «احترام» و پنهان کردن است، نه اهانت و برملا کردن؛ چراکه پنهان و مخفی شدن کار بد، بهتر از برملا شدن و اظهار و اعلان آن است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.