۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دراسات في الأخلاق و شؤون الحكمة العملية: تفاوت میان نسخه‌ها
دراسات في الأخلاق و شؤون الحكمة العملية (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۷ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۴:۴۵
، ۷ سپتامبر ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'ی‌ب' به 'ی‌ب'
جز (جایگزینی متن - 'هم' به 'هم') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ب' به 'ی‌ب') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
در مدخل، ابتدا به اهمیت علم اخلاق و تطور تألیفات اخلاقی در فرهنگ اسلامی اشاره گردیده و سپس، ضمن بحث پیرامون سیره تألیف در مصادر اخلاق و نیاز به کتابت و تدوین کتب اخلاقی، به مهمترین ممیزات کتاب اخلاقی و اسلوب و محتویات اثر حاضر، اشاره گردیده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/3 ر.ک: مدخل، ص3-15]</ref>. | در مدخل، ابتدا به اهمیت علم اخلاق و تطور تألیفات اخلاقی در فرهنگ اسلامی اشاره گردیده و سپس، ضمن بحث پیرامون سیره تألیف در مصادر اخلاق و نیاز به کتابت و تدوین کتب اخلاقی، به مهمترین ممیزات کتاب اخلاقی و اسلوب و محتویات اثر حاضر، اشاره گردیده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/3 ر.ک: مدخل، ص3-15]</ref>. | ||
مقدمه، دارای پنج فصل به شرح زیر | مقدمه، دارای پنج فصل به شرح زیر می‌باشد: | ||
در فصل اول، به تعریف علم اخلاق پرداخته شده است. نویسنده با توجه به آیات قرآن کریم، اخلاق را از فطریات دانسته و سپس با تعریف علم حصولی و حضوری، آن را از قسم دوم، معرفی کرده است. عقل نظری و عقل عملی، اخلاق نظری و اخلاق عملی و نسبیت و اطلاق اخلاق از دیگر موضوعات مطرحشده در این فصل | در فصل اول، به تعریف علم اخلاق پرداخته شده است. نویسنده با توجه به آیات قرآن کریم، اخلاق را از فطریات دانسته و سپس با تعریف علم حصولی و حضوری، آن را از قسم دوم، معرفی کرده است. عقل نظری و عقل عملی، اخلاق نظری و اخلاق عملی و نسبیت و اطلاق اخلاق از دیگر موضوعات مطرحشده در این فصل می‌باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/19 ر.ک: مقدمه، ص19-29]</ref>. | ||
در فصل دوم، به بررسی موضوع علم اخلاق پرداخته شده است. نویسنده، معتقد است هرچند بهحسب ظاهر، موضوع علم اخلاق، فضایل و رذایل | در فصل دوم، به بررسی موضوع علم اخلاق پرداخته شده است. نویسنده، معتقد است هرچند بهحسب ظاهر، موضوع علم اخلاق، فضایل و رذایل می‌باشد، اما در نفس‌الامر و واقع، موضوع آن، انسان از جهت اتصاف به فضایل و رذایل است؛ همان گونه که بسیاری از علوم نظیر طب، جامعه‌شناسی و... چنین می‌باشد. فرق میان انسان، ملک و حیوان، فرق بین فضایل و رذایل، نقد نظریه علمای اخلاق، حسن و قبح عقلی و حرکت به سمت حق تعالی، از جمله موضوعات مطرحشده در این فصل می‌باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/29 ر.ک: همان، ص29-44]</ref>. | ||
در فصل سوم، فواید علم اخلاق، معرفی شده است که عبارتند از: تجسم عمل؛ ناشی شدن اعمال از ملکات و هواهای نفسانی، توقف علم مفید بر فضایل و توقف عبودیت بر فضایل<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/45 ر.ک: همان، ص45-109]</ref>. | در فصل سوم، فواید علم اخلاق، معرفی شده است که عبارتند از: تجسم عمل؛ ناشی شدن اعمال از ملکات و هواهای نفسانی، توقف علم مفید بر فضایل و توقف عبودیت بر فضایل<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/45 ر.ک: همان، ص45-109]</ref>. | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
در آخرین فصل مقدمه، کیفیت تزکیه نفس، بیان گردیده است. در این فصل، ابتدا مقدمه‌ای در بیان اهمیت و سخت بودن تزکیه نفس آورده شده و سپس، طرق تهذیب نفس از رذایل، تشریح شده است که عبارتند از: تقوا، مراقبه، عبرت از سیر و تاریخ، محبت در راه خدای متعال، انذار و تبشیر و محبت خداوند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/133 ر.ک: همان، ص133-238]</ref>. | در آخرین فصل مقدمه، کیفیت تزکیه نفس، بیان گردیده است. در این فصل، ابتدا مقدمه‌ای در بیان اهمیت و سخت بودن تزکیه نفس آورده شده و سپس، طرق تهذیب نفس از رذایل، تشریح شده است که عبارتند از: تقوا، مراقبه، عبرت از سیر و تاریخ، محبت در راه خدای متعال، انذار و تبشیر و محبت خداوند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/133 ر.ک: همان، ص133-238]</ref>. | ||
در قسم اول کتاب - که جلد حاضر دربردارنده آن است - به بحث از فضایل و رذایل اخلاقی پرداخته شده و در قسم دوم - که در جلدهای آینده خواهد آمد - از فضایل و رذایل در اخلاقیات، بحث خواهد شد. مراد از فضایل و رذایل اخلاقی، صفات فضیلت و رذیلت بوده و مراد از فضایل و رذایل در اخلاقیات، اعمال حسنه و قبیح | در قسم اول کتاب - که جلد حاضر دربردارنده آن است - به بحث از فضایل و رذایل اخلاقی پرداخته شده و در قسم دوم - که در جلدهای آینده خواهد آمد - از فضایل و رذایل در اخلاقیات، بحث خواهد شد. مراد از فضایل و رذایل اخلاقی، صفات فضیلت و رذیلت بوده و مراد از فضایل و رذایل در اخلاقیات، اعمال حسنه و قبیح می‌باشد. این قسم دارای ده فصل بوده که در هر فصل ابتدا، به معرفی یک فضیلت پرداخته شده و سپس، رذیله مقابل آن، معرفی گردیده است. | ||
در فصل نخست، ابتدا به معرفی یقین و طرق حصول و فواید آن پرداخته شده و سپس، به روایاتی که در فضیلت، تفسیر، فواید و مراتب یقین است، اشاره شده است. در ادامه نیز به اقسام شک، شکوک غیر مستقر، توهمات، تخیلات و ظنون، خوف و حزن، وسوسه و اقسام آن، جهل و روایاتی که در ذم آن وارد شده، اشاره شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/247 ر.ک: همان، ص247-292]</ref>. | در فصل نخست، ابتدا به معرفی یقین و طرق حصول و فواید آن پرداخته شده و سپس، به روایاتی که در فضیلت، تفسیر، فواید و مراتب یقین است، اشاره شده است. در ادامه نیز به اقسام شک، شکوک غیر مستقر، توهمات، تخیلات و ظنون، خوف و حزن، وسوسه و اقسام آن، جهل و روایاتی که در ذم آن وارد شده، اشاره شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/247 ر.ک: همان، ص247-292]</ref>. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
در سایر فصول کتاب نیز به همین ترتیب، به معرفی و بحث پیرامون فضایل زیر، پرداخته شده است: شجاعت؛ خوف از خداوند؛ امید به خدا؛ کرامت نفس؛ غیرت و حمیت؛ سکینه و تأنی و حسن ظن<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/367 ر.ک: همان، ص367-524]</ref>. | در سایر فصول کتاب نیز به همین ترتیب، به معرفی و بحث پیرامون فضایل زیر، پرداخته شده است: شجاعت؛ خوف از خداوند؛ امید به خدا؛ کرامت نفس؛ غیرت و حمیت؛ سکینه و تأنی و حسن ظن<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20705/2/367 ر.ک: همان، ص367-524]</ref>. | ||
در پایان باید چنین گفت که ظاهرا در بخشهای مختلف کتاب، بنابر استقصا نبوده است؛ ازاینروی، نویسنده از آیات و روایاتی که در فصولی می‌شد مورد بهره‌گیری قرار گیرد، بازمانده است و در مواردی آیات و روایات گویاتری برجای مانده است؛ به‌مثل در باب تفکر، دوازده روایت آمده است که همه برگرفته از «بحار الأنوار» | در پایان باید چنین گفت که ظاهرا در بخشهای مختلف کتاب، بنابر استقصا نبوده است؛ ازاینروی، نویسنده از آیات و روایاتی که در فصولی می‌شد مورد بهره‌گیری قرار گیرد، بازمانده است و در مواردی آیات و روایات گویاتری برجای مانده است؛ به‌مثل در باب تفکر، دوازده روایت آمده است که همه برگرفته از «بحار الأنوار» می‌باشد و می‌دانیم که در اینباره، روایات کوتاه، بلند و بیدارگرتر و تکان‌دهنده‌تری در منابع کهن آمده است و چنین است آنچه در زیر عنوان «آيات في التفكر في الموت» و «روايات التفكر في الموت» و «آيات في التفكر في المعاد» آمده است. در موارد تفسیر آیات - که معرکه آراء است - هم جای گفتگو باز است؛ در مثل، ذیل آیه 159 احزاب، در تفسیر '''يدنين عليهن من جلابيبهن... '''، آمده است: «أمر بحفظ وجوهن و إدفاء جلبابهن عليها»، که قطعا این تفسیر بسیار مورد گفتگوست<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2029/84 ر.ک: بی‌نام، ص84]</ref>. | ||
در مورد منابع کتاب هم این یادآوری لازم است که تا آنجا که امکان دارد، خوب است روایات به کهنترین منابع موجود مستند می‌شد و نه به منابع متأخر که از آن منابع برگرفته‌اند. ازاینروی بهتر بود نویسنده تا آنجا که مقدور است، به‌جای نقلهایی از «بحار الأنوار» و «مفاتيح الجنان» و... به منابع کهن ارجاع می‌داد. گو اینکه تعدد منابع برای خواننده سودمند خواهد بود، اما | در مورد منابع کتاب هم این یادآوری لازم است که تا آنجا که امکان دارد، خوب است روایات به کهنترین منابع موجود مستند می‌شد و نه به منابع متأخر که از آن منابع برگرفته‌اند. ازاینروی بهتر بود نویسنده تا آنجا که مقدور است، به‌جای نقلهایی از «بحار الأنوار» و «مفاتيح الجنان» و... به منابع کهن ارجاع می‌داد. گو اینکه تعدد منابع برای خواننده سودمند خواهد بود، اما می‌باید نخست از منابع کهن یاد شود و سپس منابع بعد از آن<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2029/84 ر.ک: همان]</ref>. | ||
باید افزود که نگاهی گذرا به پانوشتها، نشان می‌دهد که تتبع وسیع و شامل در منابع، برای گرد آوردن روایات نیز صورت نگرفته است. بااین‌همه، کتاب حاضر مجموعه‌ای است بسیار سودمند و ارزشمند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2029/84 ر.ک: همان]</ref>. | باید افزود که نگاهی گذرا به پانوشتها، نشان می‌دهد که تتبع وسیع و شامل در منابع، برای گرد آوردن روایات نیز صورت نگرفته است. بااین‌همه، کتاب حاضر مجموعه‌ای است بسیار سودمند و ارزشمند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2029/84 ر.ک: همان]</ref>. | ||