۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
كتاب السيَر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ن‌ه' به 'ن‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌و' به 'ه‌و') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ن‌ه' به 'ن‌ه') |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
دکتر فاروق در استهلالیه می‌نویسد وقت و تلاش زیادی را صرف این کتاب کرده است. او می‌نویسد: علت اختیار این کتاب برای تحقیق اصالت و عمقی بوده که در کتاب دیده است؛ چراکه این اثر از مصادر اولیه فکر اسلامی است که در رویارویی با مشکلات فرهنگی از قرآن، سنت، اقوال صحابه و تابعین برگرفته و ازاین‌جهت متعرض مرحله تأسیس و بنای تمدن متمایز اسلامی گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/7 ر.ک: استهلال کتاب، ص7]</ref> | دکتر فاروق در استهلالیه می‌نویسد وقت و تلاش زیادی را صرف این کتاب کرده است. او می‌نویسد: علت اختیار این کتاب برای تحقیق اصالت و عمقی بوده که در کتاب دیده است؛ چراکه این اثر از مصادر اولیه فکر اسلامی است که در رویارویی با مشکلات فرهنگی از قرآن، سنت، اقوال صحابه و تابعین برگرفته و ازاین‌جهت متعرض مرحله تأسیس و بنای تمدن متمایز اسلامی گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/7 ر.ک: استهلال کتاب، ص7]</ref> | ||
این کتاب و [[موطأ الإمام مالك|موطأ مالک]] و سیره محمد بن اسحاق و امثال این آثار در | این کتاب و [[موطأ الإمام مالك|موطأ مالک]] و سیره محمد بن اسحاق و امثال این آثار در زمان‌های نزدیک به هم نوشته شده‌اند و از نوشتههای اولیه اسلامی هستند؛ و این کتاب یکی از مهمترین ارکان فکری است که در قضایای نظامی و لشکری و شئون جنگ، مسائل سیاسی و ارتباطات میان دولتهای اسلامی و دولت اسلامی با دولتهای غیر اسلامی و مسائلی ازایندست در امت اسلامی [به‌ویژه جامعه اهل سنت] تأثیرات عمیقی بر جای گذاشته است.<ref>ر.ک: همان</ref> وجه اهمیت این کتاب در این است که نویسنده آن از ائمه [اهل سنت] مجاهد در دوران خودش بوده و در زمان‌های جنگ به سربازان آموزش نظامی می‌داده و آنان را بر آداب اسلامی هم متذکر می‌شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/8 ر.ک: همان، ص8]</ref> | ||
لاحقین، بسیار از این کتاب اقتباس کرده‌اند از جمله این اثر منبعی برای اصحاب کتب سته و احمد بن حنبل و دیگران از ائمه اهل سنت به شمار می‌رود.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/8 ر.ک: همان] </ref> | لاحقین، بسیار از این کتاب اقتباس کرده‌اند از جمله این اثر منبعی برای اصحاب کتب سته و احمد بن حنبل و دیگران از ائمه اهل سنت به شمار می‌رود.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/8 ر.ک: همان] </ref> | ||
از ویژگیهای کتاب السیر این است که تألیف مستقیم [[فزاري، ابي اسحاق|ابواسحاق فزاری]] است و مانند مصنفات دیگر چون مسند ابوداود یا طیالسی و... نیست که درباره | از ویژگیهای کتاب السیر این است که تألیف مستقیم [[فزاري، ابي اسحاق|ابواسحاق فزاری]] است و مانند مصنفات دیگر چون مسند ابوداود یا طیالسی و... نیست که درباره آن‌ها گفته شده که املاء نویسنده بر شاگردانشان بوده و بعدها جمعآوری شده است. شاهد بر این مدعا این است که در نسخه‌ای که در دست ما است، مستقیماً به خود مصنف نسبت داده شده و این نسخه از نسخههای بسیار قدیمی است. ثانیاً مضمون کتاب بر این مطلب گواهی می‌دهد زیرا اسانید و روایاتش از فزاری است. ثالثاً شهرت کتاب نزد متقدمینی چون شافعی و خلیلی و [[ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان|ابوحاتم رازی]] و... و اینکه آنان هم معتقد بودند که این کتاب تألیف خود فزاری است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/62 ر.ک: مقدمه محقق، ص62]</ref> | ||
بزرگان اهل تسنن گفته‌اند راویان کتاب السیر فزاری، معاویة بن عمرو و محبوب بن موسی و مسیب بن واضح و عبدالملک بن حبیب بزار هستند. فزاری خودش کتاب را بر مجاهدین و اهل مصیصة می‌خوانده و علما و طلاب علم از اقصی نقاط عالم اسلامی پیشش میآمدهاند. درهرحال متن کتاب از خود اوست و دیگران این متن را از او بهصورت مضبوط تلقی کرده‌اند؛ ولی راویان ذکر شده در ابتدای این پاراگراف در اخذ متن از او مشهورتر شده‌اند و دیگرانی چون معاویه بن عمرو رومی، محبوب بن موسی فراء ابوصالح انطاکی، مسیب بن واضح سلمی تلمنسی، از این افراد نقل کرده‌اند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/64 ر.ک: همان، ص64-65]</ref> | بزرگان اهل تسنن گفته‌اند راویان کتاب السیر فزاری، معاویة بن عمرو و محبوب بن موسی و مسیب بن واضح و عبدالملک بن حبیب بزار هستند. فزاری خودش کتاب را بر مجاهدین و اهل مصیصة می‌خوانده و علما و طلاب علم از اقصی نقاط عالم اسلامی پیشش میآمدهاند. درهرحال متن کتاب از خود اوست و دیگران این متن را از او بهصورت مضبوط تلقی کرده‌اند؛ ولی راویان ذکر شده در ابتدای این پاراگراف در اخذ متن از او مشهورتر شده‌اند و دیگرانی چون معاویه بن عمرو رومی، محبوب بن موسی فراء ابوصالح انطاکی، مسیب بن واضح سلمی تلمنسی، از این افراد نقل کرده‌اند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/64 ر.ک: همان، ص64-65]</ref> | ||
این کتاب به لحاظ روشی از کتب طبقه اول در اسلام است و از طریق آن می‌توان حکمی مبنی بر وضع روشهای تألیفی در قرن دوم هجری به لحاظ اسانید و اتصالات آن و رجال حدیث و تبویب این کتاب‌ها و ترتیب و تقسیمشان و کیفیت استنباط احکام توسط نویسندگان | این کتاب به لحاظ روشی از کتب طبقه اول در اسلام است و از طریق آن می‌توان حکمی مبنی بر وضع روشهای تألیفی در قرن دوم هجری به لحاظ اسانید و اتصالات آن و رجال حدیث و تبویب این کتاب‌ها و ترتیب و تقسیمشان و کیفیت استنباط احکام توسط نویسندگان آن‌ها از نصوص، صادر کرد.<ref>ر.ک: همان، ص77</ref> بدون شک این اثر در نیمه اول قرن دوم هجری قبل از نهضت ترجمه نوشته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/78 ر.ک: همان، 78]</ref> | ||
از ویژگیهای این اثر این است که اولین کتابی است که در موضوع مغازی و سیرهها و جهاد و احکام فقهی آن و متعلقات جهاد مانند نفیر و تجهیز عده‌ای و ترتیب صفوف جنگ، حمل فی سبیل الله، مباحث مربوط به غنیمت و تحریم غلول، بیان حکم مرتد، علاقه مسلمانان به اهل ذمه و محاربین و بیان احکام آنان و... مطلب نوشته است. هرچند بعدها کتاب‌های زیادی در این باب نوشته شد، ولی بههرحال این اولین کتابی است که در این رابطه نوشته شده است. البته کتاب السیر محمد بن حسن شیبانی متوفی 189 قمری نیز در همین عهد نوشته شده ولی از لحاظ روش و... با این کتاب متفاوت است؛ زیرا کتاب شیبانی از روایت ابی سلیمان جوزجانی تبعیت کرده و با آن زیاداتی است و آن را مانند شیوه اهل رأی در آن دوران نگاشته که بر حدیث شریف در محدوده محدودی اعتماد می‌کردند و بیشتر سعی در استنباط و تنظیر داشتند، همچنین رأی ابوحنیفه و ابویوسف قاضیر را نقل می‌کند و البته در حجت و استنباط خالی از قوت نیست و در کل نصوص در کتاب محمد شیبانی کم است و معمولاً حاوی آرای اجتهادی است؛ اما این کتاب (کتاب حاضر) شیوه دیگری دارد یعنی برای هر مسئله‌ای به حدیث شریف استدلال می‌کند و اگر روایتی نبود به قول صحابی تمسک میجوید. نویسنده روایت رو یا قول صحابی را با استناد به اقوال تابعین مستدل می‌کند تا به اساتیدش از اتباع تابعین مانند اوزاعی و ثوری و هشام بن عروه و مانند آنان برسد که ملتزم به نصوص و روایات بودند؛ بنابراین این اثر را می‌توان مصدر اصیلی برای شناخت فقه سلف صحابه و تابعین دانست که البته دارای ابداع در ترتیب و إحکام در نص است؛ و به دلیل همین ویژگی بوده که شافعی این کتاب را بر همه کتاب‌های همعصرش، ترجیح می‌داد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/78 ر.ک: همان، ص78-79]</ref> | از ویژگیهای این اثر این است که اولین کتابی است که در موضوع مغازی و سیرهها و جهاد و احکام فقهی آن و متعلقات جهاد مانند نفیر و تجهیز عده‌ای و ترتیب صفوف جنگ، حمل فی سبیل الله، مباحث مربوط به غنیمت و تحریم غلول، بیان حکم مرتد، علاقه مسلمانان به اهل ذمه و محاربین و بیان احکام آنان و... مطلب نوشته است. هرچند بعدها کتاب‌های زیادی در این باب نوشته شد، ولی بههرحال این اولین کتابی است که در این رابطه نوشته شده است. البته کتاب السیر محمد بن حسن شیبانی متوفی 189 قمری نیز در همین عهد نوشته شده ولی از لحاظ روش و... با این کتاب متفاوت است؛ زیرا کتاب شیبانی از روایت ابی سلیمان جوزجانی تبعیت کرده و با آن زیاداتی است و آن را مانند شیوه اهل رأی در آن دوران نگاشته که بر حدیث شریف در محدوده محدودی اعتماد می‌کردند و بیشتر سعی در استنباط و تنظیر داشتند، همچنین رأی ابوحنیفه و ابویوسف قاضیر را نقل می‌کند و البته در حجت و استنباط خالی از قوت نیست و در کل نصوص در کتاب محمد شیبانی کم است و معمولاً حاوی آرای اجتهادی است؛ اما این کتاب (کتاب حاضر) شیوه دیگری دارد یعنی برای هر مسئله‌ای به حدیث شریف استدلال می‌کند و اگر روایتی نبود به قول صحابی تمسک میجوید. نویسنده روایت رو یا قول صحابی را با استناد به اقوال تابعین مستدل می‌کند تا به اساتیدش از اتباع تابعین مانند اوزاعی و ثوری و هشام بن عروه و مانند آنان برسد که ملتزم به نصوص و روایات بودند؛ بنابراین این اثر را می‌توان مصدر اصیلی برای شناخت فقه سلف صحابه و تابعین دانست که البته دارای ابداع در ترتیب و إحکام در نص است؛ و به دلیل همین ویژگی بوده که شافعی این کتاب را بر همه کتاب‌های همعصرش، ترجیح می‌داد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/78 ر.ک: همان، ص78-79]</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
صفحات 93 و 94 کتاب حاوی رونوشتی از صفحات اول و آخر نسخه خطی کتاب است. نسخه مورد اعتماد محقق در این کتاب را عبدالملک بن حبیب مصیصی، ابومروان بزار از فزاری و ابن مبارک و طبقه آنان روایت کرده است و جمعی از محدثین نیز از وی نقل کرده‌اند که ابوداود سجستانی در کتاب سننش در طلیعه آنان قرار دارد و سپس محمد بن وضاح قرطبی، عثمان بن خرزاد، جعفر بن محمد فریابی، محمد بن ابی رجاء مصیصی و محمد بن عوف طائی و دیگرانند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/66 ر.ک: همان، ص66]</ref> در روایات نسخه خطی این کتاب، اشتباهات صرفی و نحوی وجود دارد که محقق به | صفحات 93 و 94 کتاب حاوی رونوشتی از صفحات اول و آخر نسخه خطی کتاب است. نسخه مورد اعتماد محقق در این کتاب را عبدالملک بن حبیب مصیصی، ابومروان بزار از فزاری و ابن مبارک و طبقه آنان روایت کرده است و جمعی از محدثین نیز از وی نقل کرده‌اند که ابوداود سجستانی در کتاب سننش در طلیعه آنان قرار دارد و سپس محمد بن وضاح قرطبی، عثمان بن خرزاد، جعفر بن محمد فریابی، محمد بن ابی رجاء مصیصی و محمد بن عوف طائی و دیگرانند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/66 ر.ک: همان، ص66]</ref> در روایات نسخه خطی این کتاب، اشتباهات صرفی و نحوی وجود دارد که محقق به آن‌ها اشاره کرده است؛ از نظر دکتر فاروق حماده، این اشتباهات بهاحتمالزیاد از راویان از او یا پیش از او رخ داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/83 ر.ک: همان، ص83-84]</ref> | ||
درباره نامگذاری این کتاب باید گفت: این اثر به نام السیر شهرت یافته است، اما نامهای دیگری نیز برای آن ذکر شده است؛ مثلاً [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] در [[الفهرست (ابن نديم)|الفهرست]] آن را «السير في الأخبار و الأحداث» نامیده است. به نظر می‌رسد که نام کتاب، همان «السير» باشد و اضافات دیگر به ابتدا یا انتهای نام آن به جهت توضیح و دلالت بر موضوع کتاب باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/84 ر.ک: همان، ص84-85]</ref> | درباره نامگذاری این کتاب باید گفت: این اثر به نام السیر شهرت یافته است، اما نامهای دیگری نیز برای آن ذکر شده است؛ مثلاً [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] در [[الفهرست (ابن نديم)|الفهرست]] آن را «السير في الأخبار و الأحداث» نامیده است. به نظر می‌رسد که نام کتاب، همان «السير» باشد و اضافات دیگر به ابتدا یا انتهای نام آن به جهت توضیح و دلالت بر موضوع کتاب باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/84 ر.ک: همان، ص84-85]</ref> | ||