فرهنگ‌نامه علوم قرآن (علوم و تألیفات): تفاوت میان نسخه‌ها

فرهنگ‌نامه علوم قرآن (علوم و تألیفات) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۶ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۱:۴۰

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ، ‏۶ سپتامبر ۲۰۱۹

جز

جایگزینی متن - 'ه‎ها' به 'ه‌ها'

Hbaghizadeh@noornet.net

۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش

@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 }}
-'''فرهنگ‎نامه علوم قرآن (علوم و تألیفات) '''، اثر [[اقبال، ابراهيم|ابراهیم اقبال]]، رساله دکتری ایشان با نام «سیر تطور علوم قرآن» است که در دانشگاه تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، با راهنمایی و نظارت اساتید برجسته علوم قرآن، آقایان [[حجتی، محمدباقر|سید محمدباقر حجتی]]، [[مهدوی‌راد، محمدعلی|محمدعلی مهدوی راد]]، [[پهلوان، منصور|منصور پهلوان]] و [[معارف، مجید|مجید معارف]] در مهرماه 1384، با رتبه عالی دفاع گردید و در سیزدهمین نمایشگاه بین‎المللی قرآن کریم به‎عنوان یکی از رساله‎های برگزیده سال، انتخاب شد.
+'''فرهنگ‎نامه علوم قرآن (علوم و تألیفات) '''، اثر [[اقبال، ابراهيم|ابراهیم اقبال]]، رساله دکتری ایشان با نام «سیر تطور علوم قرآن» است که در دانشگاه تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، با راهنمایی و نظارت اساتید برجسته علوم قرآن، آقایان [[حجتی، محمدباقر|سید محمدباقر حجتی]]، [[مهدوی‌راد، محمدعلی|محمدعلی مهدوی راد]]، [[پهلوان، منصور|منصور پهلوان]] و [[معارف، مجید|مجید معارف]] در مهرماه 1384، با رتبه عالی دفاع گردید و در سیزدهمین نمایشگاه بین‎المللی قرآن کریم به‎عنوان یکی از رساله‌های برگزیده سال، انتخاب شد.
 ==دلیل نام‎گذاری==
@@ خط ۴۷: / خط ۴۷: @@
 فصل اول با عنوان «تعریف و تقسیم علوم قرآن» در دو بخش است. در بخش اول تعریف علوم، قرآن و علوم قرآن در لغت و اصطلاح و موضوع و فایده آن مطرح شده است و در بخش دوم، تقسیم علوم قرآن با سیر تاریخی، سپس بر اساس تألیفات به‎عمل‎آمده مورد بحث قرار گرفته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/13 ر.ک: همان، ص13]</ref>.
-نویسنده، تعریف علوم قرآن را چنین بیان کرده است: علوم قرآن، دانش‎هایی است که ابزار شناخت و بیان درست قرآن مجید را فراهم می‌آورد؛ خواه آن دانش‎ها، شناخت از کل قرآن باشد، مانند وحی، اعجاز و حدوث و قدم و خواه از بخش‎ها و جزئیات آن؛ این شناخت (جزئی) خواه بیشتر ناظر به الفاظ باشد، مانند قرائت، تجوید، رسم‌الخط و خواه ناظر به معانی الفاظ باشد، به‎سان واژه‌شناسی قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، تنزیل و تأویل، ظاهر و باطن و... خواه ارتباط اجزاء و کلمات باشد، مثل اعراب قرآن و اسلوب‌های بلاغی و گفتاری... و خواه بخش‎های بزرگ‎تر مورد نظر باشد، مثل شماره و ترتیب آیات و سور، تناسب آن‌ها، فضائل قرآن و سوره‎ها و آیه‎های آن و اسباب نزول. با داشتن این دانش‎ها، گذشته از ادا کردن درست قرآن، امکان شناخت صحیح از مراد خداوند در قرآن مجید و یا تفسیر آن فراهم می‌آید<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/23 ر.ک: متن کتاب، ص23-24]</ref>.
+نویسنده، تعریف علوم قرآن را چنین بیان کرده است: علوم قرآن، دانش‎هایی است که ابزار شناخت و بیان درست قرآن مجید را فراهم می‌آورد؛ خواه آن دانش‎ها، شناخت از کل قرآن باشد، مانند وحی، اعجاز و حدوث و قدم و خواه از بخش‎ها و جزئیات آن؛ این شناخت (جزئی) خواه بیشتر ناظر به الفاظ باشد، مانند قرائت، تجوید، رسم‌الخط و خواه ناظر به معانی الفاظ باشد، به‎سان واژه‌شناسی قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، تنزیل و تأویل، ظاهر و باطن و... خواه ارتباط اجزاء و کلمات باشد، مثل اعراب قرآن و اسلوب‌های بلاغی و گفتاری... و خواه بخش‎های بزرگ‎تر مورد نظر باشد، مثل شماره و ترتیب آیات و سور، تناسب آن‌ها، فضائل قرآن و سوره‌ها و آیه‌های آن و اسباب نزول. با داشتن این دانش‎ها، گذشته از ادا کردن درست قرآن، امکان شناخت صحیح از مراد خداوند در قرآن مجید و یا تفسیر آن فراهم می‌آید<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/23 ر.ک: متن کتاب، ص23-24]</ref>.
 فصل دوم، با نام «تک علم‎ها و تک‎نگاری‎های علوم قرآن»، طولانی‌ترین فصل کتاب است. این نوشته در نه بخش به شرح ذیل مرتب ‎شده است: نزول قرآن، قرائات، جمع و کتابت و تقسیمات قرآن، اعراب قرآن، فضائل قرآن، واژه‌شناسی قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، اعجاز و بلاغت.
@@ خط ۵۳: / خط ۵۳: @@
 نحوه تنظیم مطالب در بخش‎های مذکور (بخش اول و دوم) به‌این‎ترتیب است: تعریف علم در لغت با استناد به کتاب‌های لغت کهن؛ تعریف اصطلاحی علم و عنوان قسمت‎های مرتبط با آن؛ یادکرد منابع آن علم به‌ترتیب تاریخی و الفبایی معاصران خصوصاً مباحث [[البرهان في علوم القرآن|البرهان زرکشی]] و [[الإتقان في علوم القرآن|الإتقان سیوطی]] و دیگر آثار معروف و معاصر علوم قرآن در پاورقی‎ها؛ نحوه پیدایش هر علم و روش ساختن تأثیر مستقیم یا غیر مستقیم قرآن مجید در شکل‎گیری آن علم و کاربرد آن در قرآن؛ پیشگامان نگارش در هر علم و سیر وضعیت آثار و آمار تألیفات به‌ترتیب قرون و اشاره به آثار و دانشمندان مشهور هر قرن؛ ارائه فهرست تألیفات هر علم و در برخی بخش‎ها، آمار جداگانه هریک از قسمت‎های وابسته در دو بخش فهرست تاریخ تألیفات از آغاز تا پایان قرن سیزدهم قمری به‌ترتیب سال وفات مؤلفان و فهرست الفبایی تألیفات معاصران با ذکر مؤلف هر تألیف به‌ترتیب نام مشهور و دیگر مشخصات (همراه با ضبط اسامی) و سال وفات او و روشن ساختن وضعیت آن اثر درصورتی‎که در قالب نسخه خطی موجود است، ذکر نام کتابخانه و شماره ثبتی آن در صورت انتشار و چاپ، بیان محقق آن، مکان نشر، ناشر و سال انتشار و درصورتی‎که تنها ذکر نامی از آن به میان است اکتفا به معرفی نام و مؤلف و جهت اطلاع فراتر، در هریک از سه حالت مذکور، ارجاع در پاورقی به منابع ذکر آن اثر...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/13 ر.ک: مقدمه، ص13-14]</ref>.
-در فصل سوم، با اسم «مجموعه‎های علوم قرآن»، به بررسی پیدایش و پیشرفت اصطلاح علوم قرآن با استناد به مجموعه‎های آن پرداخته شده است. در این فصل گزارشی گذرا از وضعیت تألیفات به‌ترتیب قرون و تنها بر اساس آثار فهرست‎شده و سپس فهرست مجموعه‎های علوم قرآن در چهار بخش آمده است:
+در فصل سوم، با اسم «مجموعه‌های علوم قرآن»، به بررسی پیدایش و پیشرفت اصطلاح علوم قرآن با استناد به مجموعه‌های آن پرداخته شده است. در این فصل گزارشی گذرا از وضعیت تألیفات به‌ترتیب قرون و تنها بر اساس آثار فهرست‎شده و سپس فهرست مجموعه‌های علوم قرآن در چهار بخش آمده است:
 # بخش اول، فهرست تألیفات با سیر تاریخی و ذکر چهل تألیف و مجموعه با موضوع علوم قرآن و بدون این عنوان و آثاری با نام علوم قرآن و بدون این مباحث و آثاری با نام و مباحث علوم قرآن (اصطلاحی) و معرفی مختصر بیشتر آثار موجود و دربردارنده این مباحث و عنوان مطالب موجود، ویژگی‎های آن، شرح‎ حال مؤلف، مکان و زمان نشر و جهت اطلاع بیشتر، ارجاع به پاورقی.
 # بخش دوم، فهرست تاریخی حدود بیست مقدمه تفسیر و مجموعه حدیثی با موضوع علوم قرآن.
 # بخش سوم، فهرست الفبایی آثار معاصران و اختصاصاً 10 مجموعه علوم قرآن و عنوان مباحث و ناشر آثار مهم.
-# بخش چهارم، فهرست الفبایی سی مجموعه تاریخ قرآن مختص به معاصران به‌شیوه بخش پیشین؛ با این توضیح که هرچند عنوان «تاریخ قرآن» معاصر و جدید است، اما مباحث عمده آن مانند نزول، کتابت و رسم‌الخط و تقسیمات قرآن و قرائات، مباحث اصلی مجموعه‎های علوم قرآن و عنوان بخش انبوهی از تک‎نگاری‎های آن از دیرباز تاکنون مطرح بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/13 ر.ک: همان، ص13-15]</ref>.
+# بخش چهارم، فهرست الفبایی سی مجموعه تاریخ قرآن مختص به معاصران به‌شیوه بخش پیشین؛ با این توضیح که هرچند عنوان «تاریخ قرآن» معاصر و جدید است، اما مباحث عمده آن مانند نزول، کتابت و رسم‌الخط و تقسیمات قرآن و قرائات، مباحث اصلی مجموعه‌های علوم قرآن و عنوان بخش انبوهی از تک‎نگاری‎های آن از دیرباز تاکنون مطرح بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6569/1/13 ر.ک: همان، ص13-15]</ref>.
 ==وضعیت کتاب==