پرش به محتوا

شرح غاية المراد في نظم الاعتقاد: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۶ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ط' به 'ه‌ط'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎گ' به 'ه‌گ')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ط' به 'ه‌ط')
خط ۳۶: خط ۳۶:
پیش از پرداختن به محتوای کتاب تذکر این نکته لازم است که نویسنده این اثر پیرو فرقه اباضیه است. اباضیه پیروان عبدالله بن اباض تمیمی (درگذشته در حدود هشتاد هجری قمری) یکی‎ از‎ نخستین‎ فرق اسلامی انشعاب‎یافته از فرقه خوارج قلمداد می‌شود که پیدایش آن به سال 65ق، بازمی‌گردد. در‎ دیدگاه‎ اباضیه، امامت و حکومت یکی از مسائل اساسی و کلیدی بشمار می‎آید؛ اگرچه آنها به آن رویکردی فقهی - تاریخی دارند. مراحل امامت یا مسالک مذهب اباضیه، یعنی ظهور، دفاع، شراء و کتمان و برخورد‎ پیروان آن با مخالفان خود سبب شده تا این فرقه اسلامی همچنان حیات داشته و حتی دارای حکومت و حکمرانی باشد. درعین‎حال دیگر اندیشه‎های کلامی آنان در باب تعریف امامت، گزینش‎ امام‎، شروط و اوصاف امام، مقاصد و اهداف امامت نیز می‌تواند حائز اهمیت و درخور تأمل باشد<ref>ر.ک: ملک‎مکان، حمید، ص197</ref>‎.  
پیش از پرداختن به محتوای کتاب تذکر این نکته لازم است که نویسنده این اثر پیرو فرقه اباضیه است. اباضیه پیروان عبدالله بن اباض تمیمی (درگذشته در حدود هشتاد هجری قمری) یکی‎ از‎ نخستین‎ فرق اسلامی انشعاب‎یافته از فرقه خوارج قلمداد می‌شود که پیدایش آن به سال 65ق، بازمی‌گردد. در‎ دیدگاه‎ اباضیه، امامت و حکومت یکی از مسائل اساسی و کلیدی بشمار می‎آید؛ اگرچه آنها به آن رویکردی فقهی - تاریخی دارند. مراحل امامت یا مسالک مذهب اباضیه، یعنی ظهور، دفاع، شراء و کتمان و برخورد‎ پیروان آن با مخالفان خود سبب شده تا این فرقه اسلامی همچنان حیات داشته و حتی دارای حکومت و حکمرانی باشد. درعین‎حال دیگر اندیشه‎های کلامی آنان در باب تعریف امامت، گزینش‎ امام‎، شروط و اوصاف امام، مقاصد و اهداف امامت نیز می‌تواند حائز اهمیت و درخور تأمل باشد<ref>ر.ک: ملک‎مکان، حمید، ص197</ref>‎.  


به اعتقاد نویسنده اولین چیزی که خداوند متعال بر بندگان واجب نموده، سه جمله است که از همه آنها تعبیر به «جمله» شده است. منظور از این جمله غیر از جمله مصطلح نحویون است؛ بلکه اصطلاح خاصی است که به‎طور اجمال مشتمل بر معانی متعددی است. تقسیم آنها به سه جمله، به‎خاطر اشتمال بر سه رکن است که هر رکن از آنها با رعایت اصطلاح نحوی، جمله مستقلی است. ارکان سه‌گانه عبارت است از ایمان به خدا و ایمان به رسالت حضرت محمد(ص) و نیز ایمان به کتابی که بر او نازل شده است؛ پس اولی متضمن جمله «أشهد أن لا إله إلا الله» و جمله دوم مشتمل بر «و أشهد أن محمدا رسول‌الله» و جمله سوم مشتمل بر «و أشهد أن ما جاء به محمد هو الحق من عند الله» است؛ لذا تعبیر به سه جمله به جهت آن است که هریک از آنها مفهوم مستقلی دارند و تعبیر به جمله واحد برای آن است که همه به یک غایت بازمی‌گردند که عبارت از خروج از سرپرستی کفر و داخل شدن در سرپرستی اسلام است و این محقق نمی‌شود مگر برای کسی که هر سه را به‎جا آورد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص18</ref>‎.  
به اعتقاد نویسنده اولین چیزی که خداوند متعال بر بندگان واجب نموده، سه جمله است که از همه آنها تعبیر به «جمله» شده است. منظور از این جمله غیر از جمله مصطلح نحویون است؛ بلکه اصطلاح خاصی است که به‌طور اجمال مشتمل بر معانی متعددی است. تقسیم آنها به سه جمله، به‎خاطر اشتمال بر سه رکن است که هر رکن از آنها با رعایت اصطلاح نحوی، جمله مستقلی است. ارکان سه‌گانه عبارت است از ایمان به خدا و ایمان به رسالت حضرت محمد(ص) و نیز ایمان به کتابی که بر او نازل شده است؛ پس اولی متضمن جمله «أشهد أن لا إله إلا الله» و جمله دوم مشتمل بر «و أشهد أن محمدا رسول‌الله» و جمله سوم مشتمل بر «و أشهد أن ما جاء به محمد هو الحق من عند الله» است؛ لذا تعبیر به سه جمله به جهت آن است که هریک از آنها مفهوم مستقلی دارند و تعبیر به جمله واحد برای آن است که همه به یک غایت بازمی‌گردند که عبارت از خروج از سرپرستی کفر و داخل شدن در سرپرستی اسلام است و این محقق نمی‌شود مگر برای کسی که هر سه را به‎جا آورد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص18</ref>‎.  


نویسنده در آغاز تبیین «تفسیر جمله اعتقادی»، تعبیر به «اله عرش» کرده است. دلیل این تعبیر آن است که اله عرش همه مخلوقات ذیل آن را در بر می‌گیرد؛ پس این‎گونه تعبیر کرده و مثلاً «اله خلق» نگفته است. وی عرش را اعظم مخلوقات دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>‎.
نویسنده در آغاز تبیین «تفسیر جمله اعتقادی»، تعبیر به «اله عرش» کرده است. دلیل این تعبیر آن است که اله عرش همه مخلوقات ذیل آن را در بر می‌گیرد؛ پس این‎گونه تعبیر کرده و مثلاً «اله خلق» نگفته است. وی عرش را اعظم مخلوقات دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>‎.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش