الرد علی المنطقيين: تفاوت میان نسخه‌ها

[[عجم، رفيق]] (مصحح و مقدمه نويس)

| ناشر =دار الفکر اللبناني

| کتابخانۀ دیجیتال نور =35741

در مقام سوم، [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] این اعتقاد را که تصدیق مطلوب جز به طریقه قیاس به دست نمی‌آید را به‎نقد می‌کشد یعنی وی معتقد است به‌جز قیاس راه‌های دیگری نیز برای رسیدن به تصدیق، هست.

شاید بارزترین نقاطی که [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] از منطق ارسطویی به‎نقد می‌کشد را بتوان در موارد زیر ارائه داد:

اگر حد دلالت بر محدود می‌کند، خود این حد یا باید با حدی دیگری تعریف شود یا با غیر حد، اگر با حد تعریف شود برای آن حد نیز حد دیگری خواهد بود و همچنین الی غیرالنهایة و می‎بینیم که نتیجه این امر تسلسل یا دور است.

اخذ به مبدأ تحدید و تعریف به تصور ماهیت و فصل، اساساً امکان ندارد؛ زیرا آنچه را به‌عنوان جنس قریب در نظر گرفته‌ایم، چه‎بسا قریب نباشد.

تصدیق با نظری و بدیهی حاصل می‌شود (یعنی بر دو قسم است) هنگامی‌که در تصدیق نظری دقت کنیم می‎بینیم که لازم است به تصدیقی بدیهی ختم شود. در خود بدیهی نیز نیازی به حد اوسط و رابط مشترک و... نداریم زیرا به صرف تصور موضوع و محمولش، آن را تصدیق خواهیم کرد و در تصورش به چیزی به‌جز تصور موضوع و محمول نیازی نداریم.

درباره گرایش حسی تجربی وی می‌توان گفت که او معتقد است اساس بدیهیات برهان، جزئی هستند نه کلی؛ حسی تجربی هستند نه عقلی. ازاین‎رو تنها از تجربه به دست می‌آیند. اساساً قضیه کلی چیزی جز تعدادی افراد قضایای جزئیه نیست، ازاین‎رو کلی، امری ذهنی خواهد بود که اصلاً وجودی در خارج ندارد و آنچه در خارج هست صرفاً امر محسوس مجرّب است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35741/1/24 ر.ک: همان]</ref>

درباره گرایش او درباره علیت می‌توان گفت: او نظریه واضحی درباره علیت دارد که محتوایش اتفاق و اختلاف در وقوع است. در واقع ما از طریق توافق وقوع علت با معلول به آن پی می‎بریم. این توافق وقوعی عادتی را در ذهن ایجاد می‌کند که حکم کند این موارد همواره با هم واقع می‌شوند. این سخن [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] از جهتی با سخن هیوم (متوفی 1776م) مشابهت دارد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35741/1/24 ر.ک: همان]</ref>

درباره گرایش واقع‎گرایانه او در برهان نیز این مطلب را باید گفت که وی معتقد است، حقایق خارجی مستغنی از ما هستند و تابع تصورات ما نمی‎باشند بلکه تصورات ما تابع این امورند. سؤالی که اینجا به ذهن می‌آید این است که آیا تصورات ما مانند نقشی هستند که بر صفحه کاغذ سفید نگاشته می‌شوند (چنانکه جان لاک انگلیسی (متوفی 1704م) معتقد است) یا نه؟<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35741/1/25 ر.ک: همان، ص25]</ref>

درباره گرایش لفظی او نیز این توضیح لازم است که خود وی تصریح می‌نماید که حد لفظی، اساس تصور است و در استقرار علوم به آن محتاجیم. لذا در حد به موجودات اعتنایی نمی‌شود؛ بلکه صرفاً الفاظ و اسماء مورد اعتنا هستند. نتیجه این امر این است که افراد و اسماء حقایق واقعی هستند و اجناس و انواع و ماهیت اموری ذهنی و تخیلی و حقیقت صرفاً با متعینات قوام می‎یابد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35741/1/25 ر.ک: همان، ص25]</ref>

بر محقق واضح شده است که حواشی کتاب از حواشی نسخه آصفیه اخذ شده و اکثرشان عناوین فرعی و تکرار بعضی از آن‌ها بوده ازاین‎رو، به خاطر جلوگیری از حشو و حفظ صورت اصلی کتاب، آن حواشی را حذف کرده است. مقصود از حواشی همان مواردی است که در کنار صفحات نوشته شده بود. سپس محقق فهرستی از مصطلحات فنی منطقی، اعلام، فرق و اماکن و موضوعات کتاب، درست کرد. همچنین با توجه به اینکه محتوای مطالب مقام رابع کتاب را متمایز از دیگر بخش‎ها می‌دانست، آن را تمییز داد یعنی سایر مباحث (سه مقام اول) را در جلد اول و مقام رابع را در جلد دوم قرار داد؛ یعنی سه مقام اول به مباحث حد و قضیه و قیاس می‌پردازند که در جلد اول این چاپ به آن اشاره می‌شود و مقام چهارم که به طرق استدلال پرداخته در جلد دوم مطرح می‌شود.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35741/1/26 ر.ک: همان، ص26-27]</ref>

<references />

==منبع مقاله==

== وابسته‌ها ==