۱۴۶٬۷۱۱
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'مستدرك (ابهام زدایی)' به 'مستدرك (ابهامزدایی)'
جز (جایگزینی متن - 'هص' به 'هص') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مستدرك (ابهام زدایی)' به 'مستدرك (ابهامزدایی)') |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
| مکان نشر =لبنان - بيروت | | مکان نشر =لبنان - بيروت | ||
| سال نشر =مجلد1 الی 8: 2014م , 1435ق , | | سال نشر =مجلد1 الی 8: 2014م , 1435ق , | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE59563AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE59563AUTOMATIONCODE | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =8 | | تعداد جلد =8 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =59563 | ||
| کتابخوان همراه نور =59563 | |||
| کد پدیدآور =01048 | | کد پدیدآور =01048 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|مستدرك (ابهامزدایی)}} | |||
'''المستدرك علی الصحيحین'''، مشهورترین اثر [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|ابوعبدالله محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری]] (متوفی 405ق)، کتابی است | '''المستدرك علی الصحيحین'''، مشهورترین اثر [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|ابوعبدالله محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری]] (متوفی 405ق)، کتابی است هشت جلدی به زبان عربی با موضوع روایات اسلامی. | ||
مرکز البحوث و تقنیة المعلومات (مرکز تحقیقات و فناوری اطلاعات) دارالتأصیل، تحقیق این اثر برعهده | |||
[[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم]] در این اثر، نخستین کسی است که توان و امکان آن را یافته است تا بر [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] (متوفی 256ق) و [[صحيح مسلم|مسلم]] (متوفی 261ق) استدراکی تدوین نماید. وی در این مجموعه، شروط بخاری و مسلم را تبیین نموده است. بحث رجالی و سپس موضوع شروط بخاری و مسلم، از مباحث موردتوجه [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم]] در این کتاب است؛ چنانکه در المدخل الی الصحيحین با التفات به همین مطلب، ضمن مقدمهای هوشمندانه، در سخن از روایت شیخین، بهرهگیری درست از اصطلاحات جرح و تعدیل و عمل بدانها را بهعنوان پایه و اساس، در قالب پیششرطی برای ثبت صحیح از سقیم، موردتوجه قرار داده است و این برخلاف بسیاری از همعصران اوست که صرف وجود نام یک راوی در صحیحین را شاخصه جرح و تعدیل افراد میدانستند. با نگاه به آثار حدیثی [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]]، میتوان گفت: «وی آغازگر تلاشی برای پالودن اندیشه اصحاب حدیث عصر خود از برخی جزمینگریها بوده است».<ref>ر.ک: حاج منوچهری، فرامرز، ج20، ص37-38</ref> | |||
مرکز البحوث و تقنیة المعلومات (مرکز تحقیقات و فناوری اطلاعات) دارالتأصیل، تحقیق این اثر برعهده گرفتهاند. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۷: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مستدرک یعنی کتابی که در آن روایات مطابق با شرط یکی از مصنفان میآید و آن مصنف آنها را در کتاب خود نیاورده است، | مستدرک یعنی کتابی که در آن روایات مطابق با شرط یکی از مصنفان میآید و آن مصنف آنها را در کتاب خود نیاورده است، بهعبارتدیگر، کتب مستدرک نوعی متمم برای اصل کتاب به شمار میروند. از جمله کسانی که به مستدرک نویسی روی آورد [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|ابوعبدالله حاکم نیشابوری]] در «المستدرك علی الصحيحین» بود. او در این کتاب به جمعآوری احادیث با شرط بخاری و مسلم پرداخت و علاوه بر آن احادیثی را که طبق نظر خود صحیح میدانست به کتاب افزود، بنابراین چهار دسته از روایات در کتاب حاکم جمع شده است که عبارتند از: | ||
# روایات مطابق با شرط [[صحيح مسلم|مسلم]] که [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم]] در کتابش نیاورده است؛ | # روایات مطابق با شرط [[صحيح مسلم|مسلم]] که [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم]] در کتابش نیاورده است؛ | ||
# روایات مطابق با شرط بخاری که بخاری در کتابش نیاورده است؛ | # روایات مطابق با شرط بخاری که بخاری در کتابش نیاورده است؛ | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۴: | ||
ظاهراً به دلیل عدم ذکر فضایل معاویه و آوردن فضائل نسبتاً کامل [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] مثل حدیث طیر و ولایت و... در کتاب حاضر است که به [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] نسبت تشیع دادهاند.<ref>ر.ک: همان، ص48</ref> | ظاهراً به دلیل عدم ذکر فضایل معاویه و آوردن فضائل نسبتاً کامل [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] مثل حدیث طیر و ولایت و... در کتاب حاضر است که به [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] نسبت تشیع دادهاند.<ref>ر.ک: همان، ص48</ref> | ||
# در مقدمه کتاب، مؤلف بعد از حمد و ثنای خداوند درباره پیامبر(ص) و امت او | # در مقدمه کتاب، مؤلف بعد از حمد و ثنای خداوند درباره پیامبر(ص) و امت او ویژگیهای این امت در مقایسه با سایر امتها سخن میگوید و سپس به وضعیت جامعه اشاره میکند مخصوصاًً به این موضوع که به احادیث خارج از صحیحین اهمیت داده نمیشد. در ادامه میگوید که جماعتی از بزرگان اهل علم در شهر از او خواستند تا کتابی بنویسد و در آن احادیث صحیحی را با شرط [[صحيح البخاري|بخاری]] و [[صحيح مسلم|مسلم]] جمع کند. سرانجام در پایان مقدمه ذکر میکند که در این کتاب، احادیثی آمده که به کمک خدا بر شرط شیخین و یا بر شرط یکی از آن دو است و نیز احادیثی را که در نظر او صحیح بوده به آن اضافه کرده است. | ||
# از مقدمه کتاب استفاده میشود که تألیف آن در سال 373ق آغاز شده است. | # از مقدمه کتاب استفاده میشود که تألیف آن در سال 373ق آغاز شده است. | ||
# 53 کتاب حدیث این اثر، خود کتابهای فقهی و اعتقادی را شامل میشود. [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم]] معمولاً در اول هر کتاب حدیثی، به زمان شروع آن اشاره دارد. در آخر هر کتاب، به پایان آن اشاره میشود مثلاً در آخر کتاب الایمان مینویسد: «هذا آخر کتاب الایمان.» | # 53 کتاب حدیث این اثر، خود کتابهای فقهی و اعتقادی را شامل میشود. [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم]] معمولاً در اول هر کتاب حدیثی، به زمان شروع آن اشاره دارد. در آخر هر کتاب، به پایان آن اشاره میشود مثلاً در آخر کتاب الایمان مینویسد: «هذا آخر کتاب الایمان.» | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۹: | ||
# در احادیث بعد از ذکر شرط آن، توضیحات اضافه بهصورت «قال الحاکم...» آمده است. | # در احادیث بعد از ذکر شرط آن، توضیحات اضافه بهصورت «قال الحاکم...» آمده است. | ||
# بعضی از احادیث از خلفای راشدین نقل میشود و به رسول اکرم(ص) نمیرسد. | # بعضی از احادیث از خلفای راشدین نقل میشود و به رسول اکرم(ص) نمیرسد. | ||
# معمولاً مقداری از ابتدای رجال حدیث بهصورت حدثنا (با تخفیف ثنا) و تعدادی از رجال انتهای سند بهصورت معنعن ذکر شده است. | # معمولاً مقداری از ابتدای رجال حدیث بهصورت حدثنا (با تخفیف ثنا) و تعدادی از رجال انتهای سند بهصورت معنعن ذکر شده است. بهعنوانمثال حدیث 1498(جلد 3، ص420-421). | ||
# بعضی از احادیث به دیگر صحابه غیر از خلفای راشدین میرسد و از قول پیامبر(ص) بیان نمیشود که بیشتر این احادیث در کتاب التفسیر واقع شده و آنها را حدیث موقوف میگویند. | # بعضی از احادیث به دیگر صحابه غیر از خلفای راشدین میرسد و از قول پیامبر(ص) بیان نمیشود که بیشتر این احادیث در کتاب التفسیر واقع شده و آنها را حدیث موقوف میگویند. | ||
# در کتاب معرفة الصحابة، امور شخصی صحابه نیز روایت شده است از جمله بابهایی با عنوان ملبوسات ابن عباس، ذکر اولاد ابن عباس و... هست. در کتاب معرفة الصحابة دو دسته روایات وجود دارد: 1. روایاتی که از قول پیامبر(ص) در فضیلت صحابی روایت شده است؛ 2. روایاتی که از دیگر امور صحابی خبر میدهد و از قول دیگر صحابه روایت شده است. | # در کتاب معرفة الصحابة، امور شخصی صحابه نیز روایت شده است از جمله بابهایی با عنوان ملبوسات ابن عباس، ذکر اولاد ابن عباس و... هست. در کتاب معرفة الصحابة دو دسته روایات وجود دارد: 1. روایاتی که از قول پیامبر(ص) در فضیلت صحابی روایت شده است؛ 2. روایاتی که از دیگر امور صحابی خبر میدهد و از قول دیگر صحابه روایت شده است. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۶: | ||
# در برخی موارد توضیحات فقهالحدیثی نیز داریم مثل روایت 4809 و گاه زمان دریافت آن نیز ذکر میشود مانند حدیث 4799 و گاه شهر دریافت حدیث نیز ذکر میشود مانند حدیث 2150. | # در برخی موارد توضیحات فقهالحدیثی نیز داریم مثل روایت 4809 و گاه زمان دریافت آن نیز ذکر میشود مانند حدیث 4799 و گاه شهر دریافت حدیث نیز ذکر میشود مانند حدیث 2150. | ||
# احادیث، معمولاً به هشت یا نه واسطه به پیامبر(ص) میرسد و در برخی احادیث بعد از ذکر شرط حدیث، اشاره میشود که مثلاً علمای فلان شهر نسبت به آن احتجاج کردهاند. | # احادیث، معمولاً به هشت یا نه واسطه به پیامبر(ص) میرسد و در برخی احادیث بعد از ذکر شرط حدیث، اشاره میشود که مثلاً علمای فلان شهر نسبت به آن احتجاج کردهاند. | ||
# مجموعه کاملی از روایات فضیلت [[امام على(ع)|علی(ع)]] و | # مجموعه کاملی از روایات فضیلت [[امام على(ع)|علی(ع)]] و اهلبیت آن حضرت در کتاب آمده و به صحت آنها تصریح شده است.<ref>ر.ک: همان، ص49-53</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
صفحات 181 تا 198 از جلد اول کتاب حاوی رونوشت تصاویری از نسخههای خطی کتاب است. [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]]، تألیف کتاب را در 372ق، به درخواست جماعتی از مردم آغاز کرد.<ref>ر.ک: همان، ص45</ref> به [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] نسبت تشیع دادهاند. بیشک دلیل این نسبتها تألیف کتاب «المستدرك علی | صفحات 181 تا 198 از جلد اول کتاب حاوی رونوشت تصاویری از نسخههای خطی کتاب است. [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]]، تألیف کتاب را در 372ق، به درخواست جماعتی از مردم آغاز کرد.<ref>ر.ک: همان، ص45</ref> به [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] نسبت تشیع دادهاند. بیشک دلیل این نسبتها تألیف کتاب «المستدرك علی الصحيحین» است. مثلاً ابن طاهر مینویسد: [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] در باطن تعصب شدیدی نسبت به شیعه دارد ولی در ظاهر، خود را پیرو اهل سنت نشان میدهد. وی درباره معاویه و خانواده او غلو میکند و بد آنها را میگوید.<ref>ر.ک: همان، ص48</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
== | ==منابع مقاله== | ||
#[[:noormags:1029630|قاسمی حامد، مرتضی، نگرشی بر کتاب «المستدرك علی الصحيحین» با نگاهی به زندگی و آراء «حاکم نیشابوری»، نشریه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، پاییز 1387، شماره 13؛ درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | #[[:noormags:1029630|قاسمی حامد، مرتضی، نگرشی بر کتاب «المستدرك علی الصحيحین» با نگاهی به زندگی و آراء «حاکم نیشابوری»، نشریه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، پاییز 1387، شماره 13؛ درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | ||
#[[:noormags:5893|حاج منوچهری، فرامرز، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1391]]. | #[[:noormags:5893|حاج منوچهری، فرامرز، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1391]]. | ||
== وابستهها == | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||