المحيط بالتكليف: تفاوت میان نسخه‌ها

جالب آنکه مباحث کتاب، در یکی از نسخه‌ها در ضمن نه سفر و در دیگری در 34 سفر ارائه شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39809/1/10 ر.ک: همان، ص10]</ref>‎.  

قاضی عبدالجبار همانند اکثر متأخرین معتزله، از پیروان ابوهاشم جبایی است؛ لذا در همان سطرهای اولیه کتاب در ذکر معنای تکلیف تنها به «نقض البدل» و «العسكريات» جبایی استناد می‌کند و چنین نتیجه می‌گیرد: که تکلیف، امر و الزام به چیزی است که در آن دشواری و سختی باشد...؛ چه، تکلیف، از «الكلفة» گرفته شده که به معنای مشقت است. لازمه این تعریف آن است که عقلیات داخل در تکلیف نباشد؛ چراکه امر (ازآن‌جهت که قول ویژه‎‎ای است) در آنها وجود ندارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39809/1/11 ر.ک: متن کتاب، ص11]</ref>‎. سپس در ادامه این مبحث به دیدگاه اعتزالی خود اشاره کرده و تکلیف را در صورتی صحیح می‌داند که شخص امکان انجام یا ترک فعلی را داشته باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39809/1/12 ر.ک: همان، ص12]</ref>‎.