۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تطور اجتهاد در حوزه استنباط: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ه‌گ' به 'ه‌گ'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌د' به 'ه‌د') |
جز (جایگزینی متن - 'ه‌گ' به 'ه‌گ') |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
مؤلف می‌گوید: اگر مجتهدی کاملاً شرایط اجتهاد را دارا باشد و از مبانی آن و شرایط زمان و مکان، عرف، احوال انسانها و نیاز جامعه آگاهی کامل داشته باشد، توانایی میباید تا بهوسیله اجتهاد، قواعد فقهی را با مسائل جدید و مظاهر نوین زندگی همساز و هماهنگ کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/47 ر.ک: همان، ص47]</ref>. | مؤلف می‌گوید: اگر مجتهدی کاملاً شرایط اجتهاد را دارا باشد و از مبانی آن و شرایط زمان و مکان، عرف، احوال انسانها و نیاز جامعه آگاهی کامل داشته باشد، توانایی میباید تا بهوسیله اجتهاد، قواعد فقهی را با مسائل جدید و مظاهر نوین زندگی همساز و هماهنگ کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/47 ر.ک: همان، ص47]</ref>. | ||
نگارنده با اذعان به اینکه راه اجتهاد و استنباط در طول تاریخ، بهطور یکسان و | نگارنده با اذعان به اینکه راه اجتهاد و استنباط در طول تاریخ، بهطور یکسان و به‌گونه مطلوب پیموده نشده است، به ویژگیهای نوین اجتهادی می‌پردازد و بازنگری و بازبینی مبانی استنباط را امری ضروری می‌پندارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/48 ر.ک: همان، ص48]</ref>. | ||
وی در مقدمه در ضمن 22 شماره معنای لغوی و اصطلاحی اجتهاد، منابع اجتهاد، نقش اجتهاد در فقه و مباحث دیگری را مطرح کرده است. نویسنده معتقد است مجتهد بهوسیله اجتهاد، احکام شرعی مسائل مستحدثه و فروع جدیدی را که دارای نص خاص در عناصر استنباطی نیست، با تکیه بر منابع معتبر شرعی استنباط و استخراج می‌کند. ازاینرو می‌توان گفت که اجتهاد نقش یک انقلاب تکاملبخش و پویش دائمی در ابعاد گوناگون اسلامی دارد تا پاسخگوی رویدادهای نوین جهان و نیازهای متغیر زمان و مظاهر زندگی باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/94 ر.ک: مقدمه، ص94]</ref>. | وی در مقدمه در ضمن 22 شماره معنای لغوی و اصطلاحی اجتهاد، منابع اجتهاد، نقش اجتهاد در فقه و مباحث دیگری را مطرح کرده است. نویسنده معتقد است مجتهد بهوسیله اجتهاد، احکام شرعی مسائل مستحدثه و فروع جدیدی را که دارای نص خاص در عناصر استنباطی نیست، با تکیه بر منابع معتبر شرعی استنباط و استخراج می‌کند. ازاینرو می‌توان گفت که اجتهاد نقش یک انقلاب تکاملبخش و پویش دائمی در ابعاد گوناگون اسلامی دارد تا پاسخگوی رویدادهای نوین جهان و نیازهای متغیر زمان و مظاهر زندگی باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/94 ر.ک: مقدمه، ص94]</ref>. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
نویسنده در یکی دیگر از بخشهای کتاب به شرایطی که مجتهد باید در حوزه استنباطی دارا باشد، می‌پردازد. شرایط اجتهاد بر دو نوع است: نخست، شرایطی که در تحقق اصل اجتهاد دخالت دارد و دوم شرایطی که در مطلوبیت اجتهاد بهخصوص در حکومت اسلامی دخالت دارد. لازم به ذکر است که نباید بین این دو خلط شود، بلکه باید حد و مرز هر کدام مشخص گردد؛ زیرا خلط کردن بین آنها و یا به حساب آوردن شرایط نوع اول را بهعنوان شرایط نوع دوم نمایانگر فهمیده نشدن مطلب است<ref>ر.ک: همان، ص50؛ متن کتاب، جلد2، ص205</ref>. | نویسنده در یکی دیگر از بخشهای کتاب به شرایطی که مجتهد باید در حوزه استنباطی دارا باشد، می‌پردازد. شرایط اجتهاد بر دو نوع است: نخست، شرایطی که در تحقق اصل اجتهاد دخالت دارد و دوم شرایطی که در مطلوبیت اجتهاد بهخصوص در حکومت اسلامی دخالت دارد. لازم به ذکر است که نباید بین این دو خلط شود، بلکه باید حد و مرز هر کدام مشخص گردد؛ زیرا خلط کردن بین آنها و یا به حساب آوردن شرایط نوع اول را بهعنوان شرایط نوع دوم نمایانگر فهمیده نشدن مطلب است<ref>ر.ک: همان، ص50؛ متن کتاب، جلد2، ص205</ref>. | ||
در رابطه با آغاز پیدایش نظریه تعین تقلید از اعلم، به اعتقاد بعضی مسئله تقلید از اعلم، از روزگار شیخ الفقهاء شیخ انصاری (متوفی 1281ق) طلایه‌دار دوره پنجم مطرح شده است. ولی با توجه به بررسیهایی که نگارنده به عمل آورد، اذعان می‌نماید که مسئله را بعضی از فقها بعد از عصر تشریع (عصر رسول‌الله) عصر امامان مطرح کرده‌اند ولی | در رابطه با آغاز پیدایش نظریه تعین تقلید از اعلم، به اعتقاد بعضی مسئله تقلید از اعلم، از روزگار شیخ الفقهاء شیخ انصاری (متوفی 1281ق) طلایه‌دار دوره پنجم مطرح شده است. ولی با توجه به بررسیهایی که نگارنده به عمل آورد، اذعان می‌نماید که مسئله را بعضی از فقها بعد از عصر تشریع (عصر رسول‌الله) عصر امامان مطرح کرده‌اند ولی به‌گونه تئوری نه عملی<ref>ر.ک: همان، ص228</ref>. | ||
از جمله موضوعات بخش پایانی کتاب «تقریب منابع فقه از دیدگاه مذاهب» است. مؤلف در این مبحث با تصریح به این نکته که عالمان و فقیهان جامعه اسلامی اعم از اصولیان (مانند امامیه، حنفیه، مالکیه، شافعیه، نخعیه، اوزاعیه، ثوریه و جریریه) و اخباریان (مانند حنبلیة، ظاهریه و...) در بخشی از مسائل نظری و فقهی اجتهادی دارای دیدگاه‌های مختلفی در برخی از مبانی و منابع احکام شریعت شوند، ولی آنگونه نیست که بین دیدگاه‌ها امکان تقریب نباشد. همچنین می‌افزاید: برای من که در این زمینه حدود بیستودو مذهب را مورد بررسی قرار داده‌ام، ثابت شد که تقریب در بیشتر مبانی و منابع فقه اجتهادی بین آنان وجود دارد<ref>ر.ک: همان، ص311</ref>. | از جمله موضوعات بخش پایانی کتاب «تقریب منابع فقه از دیدگاه مذاهب» است. مؤلف در این مبحث با تصریح به این نکته که عالمان و فقیهان جامعه اسلامی اعم از اصولیان (مانند امامیه، حنفیه، مالکیه، شافعیه، نخعیه، اوزاعیه، ثوریه و جریریه) و اخباریان (مانند حنبلیة، ظاهریه و...) در بخشی از مسائل نظری و فقهی اجتهادی دارای دیدگاه‌های مختلفی در برخی از مبانی و منابع احکام شریعت شوند، ولی آنگونه نیست که بین دیدگاه‌ها امکان تقریب نباشد. همچنین می‌افزاید: برای من که در این زمینه حدود بیستودو مذهب را مورد بررسی قرار داده‌ام، ثابت شد که تقریب در بیشتر مبانی و منابع فقه اجتهادی بین آنان وجود دارد<ref>ر.ک: همان، ص311</ref>. | ||