۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاریخ گیلان و دیلمستان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ني ' به 'نی'
جز (جایگزینی متن - 'آوري' به 'آوری') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ني ' به 'نی') |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[مرعشی، ظهیرالدین | [[مرعشی، سید ظهیرالدین]] (نویسنده) | ||
[[ستوده، منوچهر]] (مصحح) | [[ستوده، منوچهر]] (مصحح) | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =11233 | ||
| کتابخوان همراه نور =11233 | | کتابخوان همراه نور =11233 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''تاريخ گيلان و ديلمستان''' تأليف [[مرعشی، ظهیرالدین | '''تاريخ گيلان و ديلمستان''' تأليف [[مرعشی، سید ظهیرالدین|سيد ظهيرالدين مرعشي]] است كه در سال 880 قمری به زبان فارسی به رشته تحرير در آمده است. اين كتاب قديمى‌ترين سند تاریخی گيلان است. | ||
==ويژگى‌های كتاب== | |||
#نخستين تأليف در ثبت و ضبط لغات محلي و اصطلاحات عاميانه. | #نخستين تأليف در ثبت و ضبط لغات محلي و اصطلاحات عاميانه. | ||
#گردآوری شيوه زندگی اجتماعی و اقتصادی و آداب و رسوم گيلان و ديلمستان درآن دوران. | #گردآوری شيوه زندگی اجتماعی و اقتصادی و آداب و رسوم گيلان و ديلمستان درآن دوران. | ||
#سرشناسی مؤلف در دربار سلاطين گيلان (سادات كيا) و برخورداري از اطلاعات دست اول و نقل مشاهدات خود به گونه‌ای كه اگر مرعشي گوشه‌ای از زندگی فرمانروايان آن مرز و بوم و دوران پادشاهي سادات كيا را نشان نمیداد، اطلاع | #سرشناسی مؤلف در دربار سلاطين گيلان (سادات كيا) و برخورداري از اطلاعات دست اول و نقل مشاهدات خود به گونه‌ای كه اگر مرعشي گوشه‌ای از زندگی فرمانروايان آن مرز و بوم و دوران پادشاهي سادات كيا را نشان نمیداد، اطلاع چندانیاز اوضاع آن زمان نداشتيم. | ||
#تصحيح كتاب توسط دكتر [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]] كه دارای تحقيقات فراوان درباره اين منطقه بوده و به گفته خود دو سوم مسيرهایی را كه مؤلف پيموده بود، پياده و سواره طي كرده و و نقاط ييلاقي و قشلاقي را كه او نام برده از نزدیک ديده است و نسبت به مناطق و فرهنگ و واژه‌های آن اطلاعات كافي دارد. | #تصحيح كتاب توسط دكتر [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]] كه دارای تحقيقات فراوان درباره اين منطقه بوده و به گفته خود دو سوم مسيرهایی را كه مؤلف پيموده بود، پياده و سواره طي كرده و و نقاط ييلاقي و قشلاقي را كه او نام برده از نزدیک ديده است و نسبت به مناطق و فرهنگ و واژه‌های آن اطلاعات كافي دارد. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
كتاب با یک مقدمه آغاز و مطالب در هفت باب ارائه شده است كه هر باب نيز از فصول متعدد تشكيل شده است. | |||
== گزارش محتوا== | |||
مقدمه كه مشتمل بر اصطلاحات گيل و ديلم بوده از ميان رفته و در نسخه موجود اثري از آن نيست. عنوان تمامي فصول با عبارت "در ذكر..." آمده است. اگر چه مقدمه كتاب از بين رفته، اما مصحح كتاب پانزده سال پيش از تصحيح اين كتاب فرهنگى بسيار گرانبها و پرمايه از واژه‌هاى گيلى فراهم ساخته كه امروز تنها منبع مهم واژه‌هاى گيلى است و با اين خدمت كمبود بخشى از كتاب مرعشى را جبران كرده است. علاوه اينكه تعدادى از واژه‌هاى گيلكى را از متن كتاب مى‌توان بدست آورد. مصحح نيز در ابتداى كتاب، مقدمه مفصل و ارزشمندي را افزوده است كه در آن به ترتيب اين مطالب آمده است: | |||
#ارزش كتاب تاريخ گيلان و ديلمستان. | #ارزش كتاب تاريخ گيلان و ديلمستان. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۸: | ||
#سرگذشت مؤلف كتاب. | #سرگذشت مؤلف كتاب. | ||
نویسنده، در فصل دوم از باب هفتم به منابع تحقيقي اشاره كرده و متذكر می‌شود كه بنا بر نقل وقايع مهم تاریخی داشته و در مواردي كه مورد شك و ترديد بوده از افراد مطلع رفع شبهه كرده است. وي در نقل مطالب از شيوه انتقادي استفاده كرده و مثل‌ها و اشعار | نویسنده، در فصل دوم از باب هفتم به منابع تحقيقي اشاره كرده و متذكر می‌شود كه بنا بر نقل وقايع مهم تاریخی داشته و در مواردي كه مورد شك و ترديد بوده از افراد مطلع رفع شبهه كرده است. وي در نقل مطالب از شيوه انتقادي استفاده كرده و مثل‌ها و اشعار فراوانینيز آورده است. | ||
باب اول، مشتمل بر دو مطلب بوده است: 1- تاريخ حكام و سلاطين گيلان و ديلمستان قبل از خروج سادات كيا 2- آداب و رسوم گيلان و ديلمستان. | باب اول، مشتمل بر دو مطلب بوده است: 1- تاريخ حكام و سلاطين گيلان و ديلمستان قبل از خروج سادات كيا 2- آداب و رسوم گيلان و ديلمستان. | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۶: | ||
گيلان و ديلمستان از نواحي مختلف تشكيل شده بود كه هر ناحيه‌ای كه مشتمل بر چند ده يا دهستان بوده تحت حاكميت يك فرمانروای خود كامه بوده است. مذهب شيعه دين رسمي بود و اگر در گوشه و كنار پيروان حسن زند اسماعيلي وجود داشتند، به وسيله سادات كيا سركوب مى‌شدند. سادات كيا كه با كمك شیعیان و با شعار "رواج دين مبين به امامت سادات" به فرمانروايي رسيده بودند، در عمل با حاكمان پيشين تفاوتي نداشته و به لهو و لعب و ظلم و ستم پرداختند. | گيلان و ديلمستان از نواحي مختلف تشكيل شده بود كه هر ناحيه‌ای كه مشتمل بر چند ده يا دهستان بوده تحت حاكميت يك فرمانروای خود كامه بوده است. مذهب شيعه دين رسمي بود و اگر در گوشه و كنار پيروان حسن زند اسماعيلي وجود داشتند، به وسيله سادات كيا سركوب مى‌شدند. سادات كيا كه با كمك شیعیان و با شعار "رواج دين مبين به امامت سادات" به فرمانروايي رسيده بودند، در عمل با حاكمان پيشين تفاوتي نداشته و به لهو و لعب و ظلم و ستم پرداختند. | ||
اقتصاد مردم در گيلان بر كشت برنج و به دست آوردن ابريشم و در كوهستان بر دامداري و كشت گندم و جو | اقتصاد مردم در گيلان بر كشت برنج و به دست آوردن ابريشم و در كوهستان بر دامداري و كشت گندم و جو مبتنیبوده است. اگر چه واحد پولي با نام تنگه رايج بوده است؛ اما هنوز مبادله كالا با كالا در بازارهای روز كه در روزهای معينیاز هفته در گوراب‌ها برپا مى‌شد، نقش عمده داشت. برخی از آداب و رسوم كهن گيل و ديلم كه در كتاب با نام "رسم و آئين خسروان گيلان" و يا "دستور گيل" آمده، عبارت است از: | ||
#آئين سوگواري كه به نحو خاصی به مدت هفت روز برگزار مى‌شود و برخی از سادات كيا گور نياكان خود را زيارتگاه ساخته بودند. | #آئين سوگواري كه به نحو خاصی به مدت هفت روز برگزار مى‌شود و برخی از سادات كيا گور نياكان خود را زيارتگاه ساخته بودند. | ||
#برخی درخت‌ها را مقدس شمردن و به آنها كهنه بستن. | #برخی درخت‌ها را مقدس شمردن و به آنها كهنه بستن. | ||
#كُشتي ديلمى كه ورزش باستانى اين سرزمين بوده كه تلفيفي از مشت زنى و درگيري سرپا و ورزش | #كُشتي ديلمى كه ورزش باستانى اين سرزمين بوده كه تلفيفي از مشت زنى و درگيري سرپا و ورزش باستانیكنونیبوده است. | ||
#روزبازارها در گوراب كه هنوز هم در طول هفته در يك يا چند جا بر پا مى‌شود. | #روزبازارها در گوراب كه هنوز هم در طول هفته در يك يا چند جا بر پا مى‌شود. | ||
#رسم شدن آراستن غلام و كنيزها با كمرهاى زرين و سيمين و جامه‌هاى زربفت با دگمه‌هاى طلا در زمان سلطان محمد كيا | #رسم شدن آراستن غلام و كنيزها با كمرهاى زرين و سيمين و جامه‌هاى زربفت با دگمه‌هاى طلا در زمان سلطان محمد كيا | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۹: | ||
== وضعيت كتاب== | == وضعيت كتاب== | ||
اگر چه اين كتاب يك بار در سال 1330 قمرى چاپ شده است؛ اما تحقيق و تصحيح آن براى اولين بار صورت گرفته است. فهرست ابواب و فصول در ابتدای كتاب و | اگر چه اين كتاب يك بار در سال 1330 قمرى چاپ شده است؛ اما تحقيق و تصحيح آن براى اولين بار صورت گرفته است. فهرست ابواب و فصول در ابتدای كتاب و نام‌های اشخاص، طوايف و تيره‌ها، مكان‌ها و آبادى‌ها، شغل‌ها و حرفه‌ها يك جا در فهرست انتهای آن آمده است. پيش از فهارس آخر كتاب، تعليقات و تصحيحات مصحح آمده است. در پاورقى‌هاى كتاب نيز تصحيح عبارات كتاب آمده است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۶: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[كتاب گیلان]] | [[كتاب گیلان]] | ||
| خط ۷۶: | خط ۸۲: | ||
[[تاریخ گیلان]] | [[تاریخ گیلان]] | ||
[[ولايات دارالمرز | [[ولايات دارالمرز ايران، گيلان]] | ||
[[حکومت شیعی آل‌کیا در گیلان]] | [[حکومت شیعی آل‌کیا در گیلان]] | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۷: | ||
[[رده:تاریخ ایران]] | [[رده:تاریخ ایران]] | ||