قائم‌مقامی، عالم‌تاج‌ (فراهانی): تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

[[پرونده:NUR04820.jpg|بندانگشتی|قائم‌ مقامی، عالمتاج‌ (فراهانی)]]

! نام!! data-type='authorName'|قائم‌ مقامی، عالمتاج‌ (فراهانی)

|data-type='authorOtherNames'|ع‍ال‍م‍ت‍اج‌ بنت م‍یرزا ف‍ت‍ح‌‌ال‍ل‍ه‌ ب‍ن‌ م‍یرزا ع‍ل‍ی ب‍ن‌ م‍یرزا اب‍وال‍ق‍اس‍م‌ ق‍ایم‌ م‍ق‍ام‌ فراهانی

ق‍ایم‌ م‍ق‍ام‍ی، ژال‍ه‌

|data-type='authorfatherName'|

|data-type='authorbirthDate'|1262ش / 1301ق   

|data-type='authorBirthPlace'|

|data-type='authorDeathDate'|1325ش   

|data-type='authorTeachers'|

|data-type='authorWritings'|دیوان عالمتاج قائم مقامی «ژاله»

 

|-class='articleCode'

|data-type='authorCode'|AUTHORCODE04820AUTHORCODE

'''عالمتاج قائم‎مقامی'''، مشهور به ژاله، ادیب و شاعر آرمان‎گرای عصر مشروطه، نـواده میـرزا ابوالقاسـم قـائم‎مقـام فراهـانی است. نـخستین بـیانیه‎های تـساوی حقـوق زنان و مردان‎ و ابراز‎ نارضایتی‎ از مقام و جایگاه زنان، نخست در شعر ایشان مطـرح‎ شـده است. او در ١٣٢٥ش، در ٦٣ سالگی وفات یافت.

==زادروز، زادگاه و تبار==

ژاله در سـال ١٣٠١ق (١٢٦٢ش)، در فراهان اراک به دنیا آمد<ref>ر.ک: مرادی، ایوب، ص149</ref>‏. پدرش میرزا فتح‎الله فرزند میرزا علی پسر میرزا ابوالقاسم قائم‎مقام ثانی، نخستین فدایی سیاست خارجی بود و مادرش مریم خانم صبیه معین‎الملک.

==تحصیل==

هنوز پنجمین مرحله عمرش آغاز نشده بود که به قول خودش مکتب‎نشین شد و نزد شیخی فاضل معروف به جناب که از خویشاوندان سببی وی بود در خانه به تحصیل پرداخت و چون قوه ادراک و حافظه‎ای قوی داشت، در اندک سالی فارسی و عربی را به حد کفایت آموخت. در صرف و نحو و معانی و بیان و منطق و نقد شعر پیشرفتی بسزا کرد و خلاصه در ادبیات عربی و فارسی صاحب حظی وافر گردید. ضمناً مقدمات حکمت و تا حدی نجوم را دید و بدین‎سان تا پانزدهمین سال زندگانی را در قبضه فراهان و املاک پدری به ‎سر برده، اوقاتش صرف تحصیل علم و کسب دانش و کمال گردید. در این وقت میانه پدر و اعمامش به هم خورد؛ اختلاف مادی و ملکی آنان موجب شد که میرزا فتح‎الله با اعضای خانواده خویش به تهران آید، شاید با جلب عنایت صدر اعظم بر مخالفان پیروز گردد<ref>ر.ک: بختیاری، پژمان، ص5</ref>‏.  

میرزا فتح‎الله پس از ورود به پایتخت در خانه‎های پدری منزل گرفت و اطلاع یافت که جماعتی از بختیاریان نزدیک او به‎ سر می‎برند. وی با سابقه ذهنی خوشی که از آنان داشت درصدد آشنایی با رئیس ایشان برآمد و به‎زودی او را شناخت... معاشرت او با میرزا فتح‎الله به صمیمیت و اخلاص، و مساعدت‎های ثمربخش او به نزدیکی منتهی گردید تا جایی که دختر وی را خواستار شد. گرچه آن تقاضا نخست با بی‎میلی و سردی تلقی شد، اما سرانجام دختر بینوا وجه‎المصالحه گرفتاری‎های پدر و قربانی سیاست مالی او گردید. ازدواج دختری تحصیل‎کرده با مردی نسبتاً بی‎سواد، و همسری مردی چهل‎واند ساله با دوشیزه‎ای شانزده ساله با وضعی بد آغاز شد و به‎صورتی بدتر پایان پذیرفت<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>‏.  

'''رنجی که من از دوری فرزند کشـم

یعقوب‎ از آن حال خبر دارد و بس'''<ref>ر.ک: مرادی، ایوب، ص150-149</ref>‏.  

ژاله مکنونات شخصی‎اش را به‎راحتی در شعرش مـنعکس کــرد و ازهمـین‎رو بایـد گفت: «فـردیت و جـهان زنانه‎ در‎ شعر فارسی، نخسـتین بـار در شـعر ژالـه نمـود یافـت».

ژالـه «اولـین زن شاعری بود که از مسائل‎ خود‎ سخن‎ گفت؛ اشعارش را تا سال‎‎ها‎ پوشـیده‎ داشـت و جز برای دل خود شـعر نـمی‎گفت و حتی بخش قابـل تـوجهی از اشـعارش را سـوزاند». تااینکه‎ سال‎‎ها‎ بعد فرزندش، حسین، مجموعـه اشـعارش را‎ گردآوری‎ و منتشر کرد. ژاله قائم‎مقامی در طرح مسائل زنان پیش‎گام است و نـخستین بـیانیه‎های تـساوی حقـوق زنان و مردان‎ و ابراز‎ نارضایتی‎ از مقام و جایگاه زنان نخست در شعر ایشان مطـرح‎ شـده است. وی در اشـعارش آشکارا و با شجاعت تمام و بـا زبـانی سـاده، پخته و ادیبانه به‎ تـوصیف‎ اوضـاع‎ زنـان پرداخته است و شعار برابری حقوق زنـان و مـردان را سر می‎دهد‎<ref>ر.ک: همان</ref>‏.  

اگرچه‎ او هیچ تعمدی برای ساختن شـعر زنـانه نداشت‎، اما‎ ذهنیت زنانه‎اش، زبـان زنـانه‎ای آفرید که نقش خواسته‎ها و آرزوهای بی‎پرده یک زن بر صفحه کاغذ بود و این درست نقطه‎ مقابل‎ سنت‎ پوشیده‎گویی و رفتار سنتی زن در جامعه ایران بود. در ساختار‎ فـرهنگی ایـران دوران مشروطه مصلحت‎گرایی، اطاعت و دنـباله‎روی از الگـوهای مرسوم، به‎خصوص برای زنان، ارزش تلقی شده و با‎ هر‎ هنجارگریزی‎ او برخورد شده است. اما ژاله در شیوه بیان، نوع نگرش‎ و اندیشه‎ با دیگران تفاوت داشت؛ به رفتارهای مستبدانه اطرافیان و پدر و مادر و همسر انـتقاد مـی‎کرد و به قانون‎های نادرست‎ و اصول‎ اخلاقی‎ اجتماعی ناشایست اعتراض داشت <ref>ر.ک: پاشاپاسندی، حسینعلی؛ پارسایی، حسین؛ حمیدی مکرمه، ص12</ref>‏.

ژاله، در ١٣٢٥ش، در ٦٣ سالگی وفات یافت<ref>ر.ک: مرادی، ایوب، ص150-149</ref>‏.  

<references/>

# بختیاری، پژمان، مقدمه «دیوان عالمتاج قائم‎مقامی»، انتشارات ما، چاپ اول، 1374.  

#. مرادی، ایوب، «شعر ژاله قائم‎مقامی و دفاع از حقوق زنان»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: پژوهش‎نامه زنان، پاییز 1394، شماره 13، صفحه 147 تا 161، به آدرس اینترنتی:

#:http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1107943

# پاشاپاسندی، حسینعلی؛ پارسایی، حسین؛ حمیدی مکرمه، «بررسی روحیه پایداری جوانان در اشعار شاعران زن معاصر (ژاله قائم‎مقامی و پروین اعتصامی و سیمین بهبهانی)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: زمستان 1392، شماره 12، صفحه 9 تا 30، به آدرس اینترنتی:

[[رده:قربانی-باقی زاده]]

[[رده:25 مرداد الی 24 شهریور (98)]]