علم کلی: تفاوت میان نسخه‌ها

کتاب با مقدمه‌ای در باب «فایده فلسفه» آغاز می‎شود و اینکه «انسان چه نیاز ذاتی و طبیعی به فلسفه دارد تا در راه به دست آوردن آن بذل جهد و صرف وقت نماید». او در سخنی کوتاه چنین پاسخ می‌دهد: به‎راستی فلسفه از حقیقت در هر مرتبه و درهرصورتی که هست بحث می‌کند و ماهیت آن درک حقیقت است لذا راهی برای تضعیف و انکار آن متصور نیست؛ زیرا انکار فلسفه محصولی از انکار درک و حقیقت خواهد بود؛ درحالی‎که نه حقیقت قابل‎انکار است و نه درک؛ و در واقع تعقل را که هسته مرکزی بشریت و فصل ممیز او از سایر حیوانات است نمی‌توان تعطیل کرد. تازه اگر کور باطنی هم در تاریکی‎های جهل، حق و حقیقت را انکار نماید صرف‎نظر از آنکه انکارش دلیل قطعی جهل و بی ادراکی است، همین انکار سند قاطع‎تری برای اثبات حقیقت که نقض مطلوب او است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، صفحه ب</ref>.

# موضوع فلسفه: به‎طورکلی موضوع هر علمی چیزی است که از عوارض ذاتیه آن بحث می‎شود و مقصود این است که مطالب هر علمی فقط پیرامون موضوع آن باید نفی و یا اثبات گردد.

از دیگر مباحث مطرح شده در بخش صرف الوجود حق‎تعالی است. حق از نظر مفهوم لغوی به معنی ثبوت است و به همین دلیل به ذات حق‎تعالی حق گفته می‎شود زیرا ثبوت ذات احدیت کامل‎ترین و بالاترین اتحاد ثبوتی است که لایق و سزاوار آن ساحت قدس ربوبی است و ثبوت و حقانیت او از هر گونه نقص و امکان و عدم و عدمی، مبری و منزه است و جمله «و یحق الله الحق» نیز این معنی را تأکید می‌کند زیرا مقصود این است که خداوند تمام حقایق را ثبوت و وجود می‎بخشد<ref>ر.ک: همان، ص8-33</ref>.

# امکان استعدادی: استعداد ازآن‎جهت که زمینه کمالات و ترقیات موردنظر است امکان استعدادی نامیده می‎شود؛

اقسام سبق و لحوق از دیگر مباحث این بخش است. سبق و لحوق که تقدم و تأخر نیز نام دارد به اعتبار ملاکی که تقدم شیء را بر شیئی دیگر ایجاب می‌کند به اقسام مختلفی تقسیم می‎شود از جمله:

از دیگر مباحث کتاب موضوع کثرت، مغایرت و تقابل است. نقطه مقابل وحدت، کثرت است که مغایرت از عوارض و متعلقات ذاتی آن است و دو شیئی متغایر که در جهت مخالف یکدیگر قرار دارند و اجتماع آن‎ها در محل واحد و در زمان واحد از جهت واحد ممکن نیست اصطلاحاً متقابلین گفته می‎شود و بدین ترتیب کثرت منشأ اصلی مغایرت و مغایرت مقسم انواع تقابل خواهد بود.

ماهیت و لوازم آن موضوع بحث بعدی کتاب است. ماهیت که در پاسخ پرسش از گوهر شیء گفته می‎شود، کلمه‌ای است که در اصل از ما و هو ترکیب یافته و به‎صورت یک مصدر جعلی از حقیقت و ذات اشیاء با صرف‎نظر از وجود و لوازم آن حکایت می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص118-124</ref>.