توضيح هداية المريد إلی شرح جوهرة التوحيد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''توضيح هداية المريد إلی شرح جوهرة التوحيد'''، تصحیح و توضیح و شرح شیخ بکری رجب بر «الجوهرة التوحيد في علم الكلام» ابراهیم بن حسن لقانی مالکی (متوفی 1041ق) است. منظومه‎ عربی «جوهرة التوحيد» از جمله مهم‎ترین آثار کلامی اهل سنت است که [[رجب، بکري|بکری رجب]] شرحی متوسط بر آن نوشته است. [[حموي، علاء‌الدين|علاء‎الدین حموی]] و [[صباغ، ندي|ندی صباغ]] به تصحیح و توضیح مباحث آن اقدام کرده و سپس این اثر را با عنوان «توضيح هداية المريد...» منتشر کرده‎اند. محققین مذکور بر این اثر مقدمه نوشته‎اند.  

محققین کتاب در مقدمه به اهمیت موضوع آن اشاره کرده و علم توحید را از مهم‎ترین و شریف‎ترین علوم دانسته‎اند که پیرامون آن آثار فراوانی تألیف شده است. بر منظومه ارزشمند شیخ ابراهیم لقانی که از شیوخ مالکیه در زمان خود بوده نیز شروح مختصر و مفصلی نوشته شده است و شرح [[رجب، بکري|بکری رجب]] از شروح متوسط بر این کتاب است.<ref>ر.ک: مقدمه محققین، ص5</ref>.  

برخی شروح مانند حاشية الصاوي، اشعار جوهرة التوحيد را در سه مبحث الهیات، نبوات و سمعیات تقسیم و شرح کرده‎اند. [[رجب، بکري|بکری رجب]] نیز در ابتدای بحث صفات الهی این موضوع را مطرح کرده و بهتر دانسته که مباحث علم کلام در سه بخش مطرح شود: الهیات که احکام متعلق به ذات الهی است؛ نبویات که مسائل متعلق به انبیا است و سمعیات که مسائلی است که احکامش تنها از راه شنیدن دانسته می‌شود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص29</ref>؛ البته [[رجب، بکري|رجب]] همانند الصاوي این تقسیم‎بندی را در فهرست کتاب لحاظ نکرده و تنها به انتخاب عناوین برای ابیات بسنده کرده است. شیوه شارح در نگارش اثر بدین ‎ترتیب است که پس از عنوان منتخب، ابیات مورد نظر را آورده و سپس به شرح مقصود مصنف پرداخته است. در صورت نیاز، الفاظ و واژگان ابیات را معنای لغوی و اصطلاحی کرده و شواهد قرآنی و روایی آورده است.  

نکته قابل توجه اینکه محققین اثر در مقدمه از بحثی الحاقی در معرفی فرق اسلامی یاد کرده‎اند؛ لذا این کتاب را حاوی معرفی «اصول علم توحید» و «فرق اسلامی» دانسته‎‎ و تصریح کرده‎اند که در این بخش الحاقی، مهم‎ترین فرق قدیم و جدید عالم اسلامی ذکر شده است.<ref>ر.ک: مقدمه محققین، ص6</ref>.