۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
كتاب التوحيد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ق' به 'ی‌ق') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
از جمله دیگر مصادری که [[ابن منده، محمد بن اسحاق|ابن منده]] به آنها اشاره می‌کند، سنّت عبدالله بن عباس و توحید ابن خزیمه است<ref>ر.ک: همان، ص68</ref>. | از جمله دیگر مصادری که [[ابن منده، محمد بن اسحاق|ابن منده]] به آنها اشاره می‌کند، سنّت عبدالله بن عباس و توحید ابن خزیمه است<ref>ر.ک: همان، ص68</ref>. | ||
با توجه به شیوه ابن منده در این کتاب، | با توجه به شیوه ابن منده در این کتاب، می‌توان آن را در زمره کتابهای حدیثی به حساب آورد<ref>ر.ک: همان، ص69</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
وی در میان کلماتش درباره توحید در ربوبیت، به توحید در الوهیت هم اشاره می‌کند و سپس در صفحه 45، بحث از توحید اسمائی الله عز و جل را میآغازد و عنوان این مطلب را چنین میگذارد: «ذكر معرفة أسماء الله الحسنی التي تسمی بها و أظهرها لعباده للمعرفة و الدعاء و الذكر». او این بخش را با بحث از حدیث «أن لله تسعا و تسعين اسما...» ادامه می‌دهد و سپس از اسم الله الأکبر یا اسم اعظم الهی سخن میگوید. ابن منده در این باب، با ارائه ادله، جانب ترجیح را با اسم «الله» می‌داند و پس از بیان این امر، استطراداً درباره توحید در الوهیت صحبت می‌کند. وی مجدداً به بحث از اسمای الهی بازمیگردد و ذکر هر اسمی را بههمراه ذکر دلیل آن، تا صفحه 73 ادامه می‌دهد. محمد بن اسحاق، از صفحه 74، شروع به بیان توحید صفاتی می‌کند. عنوان این قسمت از کتاب، که بخش اعظم مطالب آن را تشکیل می‌دهد عبارت است از: «ذكر معرفة صفات الله عز و جل الذي وصف بها نفسه و أنزل بها كتابه و أخبر بها الرسول(ص) علی سبيل الوصف لربه عز و جل مبينا ذلك لأمته». از این بخش تا آخر کتاب، ابوعبدالله بن منده، به استقصای همه صفات الهی و ادله آنها میپردازد؛ سمع و بصر، یدان، کلام، علو، فوقیت، حب و بغض، ضحک، اخبار مأثور در غیرت، صبر، تعجب، مکر و... از جمله صفاتی هستند که وی در ارائه صفات الهی مطرح و از آنها بحث می‌کند. وی هر بابی را با عنوانی که دلالت بر مقصودش دارد، شروع می‌کند و سپس برخی آیات (اگر آیهای بر آن مطلب وجود داشت) را ذکر می‌کند که آن صفت را برای خداوند اثبات می‌کنند. پس از ذکر آیه (در صورت وجود)، او به ذکر احادیث مختلفی که بهنحوی دلالت بر این صفت داشته باشند، میپردازد؛ دقیقا به همان روشی که در بحث از توحید در ربوبیت و الوهیت و... سیر می‌کرد<ref>ر.ک: همان، ص64</ref>. | وی در میان کلماتش درباره توحید در ربوبیت، به توحید در الوهیت هم اشاره می‌کند و سپس در صفحه 45، بحث از توحید اسمائی الله عز و جل را میآغازد و عنوان این مطلب را چنین میگذارد: «ذكر معرفة أسماء الله الحسنی التي تسمی بها و أظهرها لعباده للمعرفة و الدعاء و الذكر». او این بخش را با بحث از حدیث «أن لله تسعا و تسعين اسما...» ادامه می‌دهد و سپس از اسم الله الأکبر یا اسم اعظم الهی سخن میگوید. ابن منده در این باب، با ارائه ادله، جانب ترجیح را با اسم «الله» می‌داند و پس از بیان این امر، استطراداً درباره توحید در الوهیت صحبت می‌کند. وی مجدداً به بحث از اسمای الهی بازمیگردد و ذکر هر اسمی را بههمراه ذکر دلیل آن، تا صفحه 73 ادامه می‌دهد. محمد بن اسحاق، از صفحه 74، شروع به بیان توحید صفاتی می‌کند. عنوان این قسمت از کتاب، که بخش اعظم مطالب آن را تشکیل می‌دهد عبارت است از: «ذكر معرفة صفات الله عز و جل الذي وصف بها نفسه و أنزل بها كتابه و أخبر بها الرسول(ص) علی سبيل الوصف لربه عز و جل مبينا ذلك لأمته». از این بخش تا آخر کتاب، ابوعبدالله بن منده، به استقصای همه صفات الهی و ادله آنها میپردازد؛ سمع و بصر، یدان، کلام، علو، فوقیت، حب و بغض، ضحک، اخبار مأثور در غیرت، صبر، تعجب، مکر و... از جمله صفاتی هستند که وی در ارائه صفات الهی مطرح و از آنها بحث می‌کند. وی هر بابی را با عنوانی که دلالت بر مقصودش دارد، شروع می‌کند و سپس برخی آیات (اگر آیهای بر آن مطلب وجود داشت) را ذکر می‌کند که آن صفت را برای خداوند اثبات می‌کنند. پس از ذکر آیه (در صورت وجود)، او به ذکر احادیث مختلفی که بهنحوی دلالت بر این صفت داشته باشند، میپردازد؛ دقیقا به همان روشی که در بحث از توحید در ربوبیت و الوهیت و... سیر می‌کرد<ref>ر.ک: همان، ص64</ref>. | ||
کتاب [[ابن منده، محمد بن اسحاق|ابن منده]] را بهخاطر اسلوب و روش بحث وی، | کتاب [[ابن منده، محمد بن اسحاق|ابن منده]] را بهخاطر اسلوب و روش بحث وی، می‌توان در شمار کتابهای حدیثی به حساب آورد؛ زیرا وی احادیث زیادی درباره ربوبیت و الوهیت و اسماء و صفات گردآوری کرده و به طرق و الفاظ آنها اعتنا کرده و کمتر به آنها تعلیقه زده (فقط شاهد برخی استنباطها در خلال تبویب، به دست او هستیم)<ref>ر.ک: همان، ص69</ref>. | ||
محققان کتاب، در مقدمه، به برخی از خطاهای ابن منده، در باب ایمان و اسلام، تأویل در روایت ارسال ملکالموت از طرف خدا بهسوی موسی، مسئله لفظ در قرآن، تأویل حدیث «إن الله عز و جل خلق آدم علی صورته» و استدلال به روایات ضعیف، اشاره کردهاند<ref>ر.ک: همان، ص71-76</ref>. | محققان کتاب، در مقدمه، به برخی از خطاهای ابن منده، در باب ایمان و اسلام، تأویل در روایت ارسال ملکالموت از طرف خدا بهسوی موسی، مسئله لفظ در قرآن، تأویل حدیث «إن الله عز و جل خلق آدم علی صورته» و استدلال به روایات ضعیف، اشاره کردهاند<ref>ر.ک: همان، ص71-76</ref>. | ||