۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دیوان غزلیات اسیر شهرستانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ها' به 'ها'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
اهمیت [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] در آن است که بنیاد معانی خود را چنان بر تخیل و توهم نهاده است که هیچ مضمون و | اهمیت [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] در آن است که بنیاد معانی خود را چنان بر تخیل و توهم نهاده است که هیچ مضمون و نکته‌ای در سخنش خالی از آن نیست، بلکه هریک از آنها مسبوق به تصورات دور و دراز و مضمونجوییهای باریک از همه آن چیزهاست که گرداگرد او یا در محیط دید و درک او وجود دارد. ناگهان آهوخرام، کبکرفتار، گلاندامی از برابرش می‌گذرد، جلوه روشن و دلانگیز او نوری بر دیده زیباپسند شاعر می‌افکند؛ آن نور برقی میشود و در خرمن خاک می‌افتد و آن را شعلهور میسازد و آن شعله در شش جهت عالم می‌افتد، آن را به خاک و خاک را به غبار تبدیل می‌کند و در فضا به پرواز درمیآورد و محو می‌کند و شاعر در چنین تخیلی می‌گوید: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''شش جهت مشت غباری شد و پرواز گرفت''|2=''برق جولان که در خرمن خاک افتاده است''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: مقدمه محقق، صفحه هجده</ref>. | {{ب|''شش جهت مشت غباری شد و پرواز گرفت''|2=''برق جولان که در خرمن خاک افتاده است''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: مقدمه محقق، صفحه هجده</ref>. | ||
اسیر، شاعر سبک هندی است و حتی وی را از بانیان این سبک بشمار | اسیر، شاعر سبک هندی است و حتی وی را از بانیان این سبک بشمار آورده‌اند. شبلی نعمانی، اسیر را از جمله شاعرانی می‌داند که با خلق معانی جدید و تازه باعث ترقی مکتب وقوع گشته‌اند. | ||
اما ویژگیهای سبک هندی در شعر [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] آشکارتر است و نمی‌توان حکم کرد که او شاعری از مکتب وقوع بوده؛ چنانکه گلچین معانی هم وی را در سلک شاعران مکتب وقوع نشمرده است. | اما ویژگیهای سبک هندی در شعر [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] آشکارتر است و نمی‌توان حکم کرد که او شاعری از مکتب وقوع بوده؛ چنانکه گلچین معانی هم وی را در سلک شاعران مکتب وقوع نشمرده است. | ||
نازکخیالی، بارزترین ویژگی شعر [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] به نظر می‌رسد. شاید در پرتو همین خصلت شعری باشد که او را پیشرو شاعران سبک هندی معرفی | نازکخیالی، بارزترین ویژگی شعر [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] به نظر می‌رسد. شاید در پرتو همین خصلت شعری باشد که او را پیشرو شاعران سبک هندی معرفی کرده‌اند؛ بهعنوان نمونه: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''از غبار ما فلک تعمیر زندان می‌کند''|2=''در دو عالم خاطر اندوهگین داریم ما''}}{{پایان شعر}} | {{ب|''از غبار ما فلک تعمیر زندان می‌کند''|2=''در دو عالم خاطر اندوهگین داریم ما''}}{{پایان شعر}} | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
{{ب|''شد وقت که میخوری همی پیشه کنم''|2=''دل را فارغ ز سنگ اندیشه کنم''}}{{پایان شعر}} | {{ب|''شد وقت که میخوری همی پیشه کنم''|2=''دل را فارغ ز سنگ اندیشه کنم''}}{{پایان شعر}} | ||
تعبیرات و الفاظ | تعبیرات و الفاظ محاوره‌ای نیز در اشعار او می‌توان سراغ گرفت: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
واژه‌های «نزاکت»، «فانوس» و بهخصوص «آینه» در اشعار او پربسامد است و شاعر از آنها ترکیب‌هایی چون «آینه جنون»، «آینه گلها» و «گل نزاکت» ساخته است. | واژه‌های «نزاکت»، «فانوس» و بهخصوص «آینه» در اشعار او پربسامد است و شاعر از آنها ترکیب‌هایی چون «آینه جنون»، «آینه گلها» و «گل نزاکت» ساخته است. | ||
به‌هرحال [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] با خلق معانی پیچیده و خیالپردازیهای بدیع و کاربرد استعارات دور از ذهن در میان شاعران سبک هندی خوش جای گرفت و در سیر تکاملی شعر زمان خود سهمی بسزا یافت. بااینهمه، همه اشعار [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] دارای ویژگیهای سبک هندی نیست. در غزلهایی تتبع او از اشعار انوری و [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] و پیروی از آن بزرگان هویداست؛ چنانکه در | به‌هرحال [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] با خلق معانی پیچیده و خیالپردازیهای بدیع و کاربرد استعارات دور از ذهن در میان شاعران سبک هندی خوش جای گرفت و در سیر تکاملی شعر زمان خود سهمی بسزا یافت. بااینهمه، همه اشعار [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] دارای ویژگیهای سبک هندی نیست. در غزلهایی تتبع او از اشعار انوری و [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] و پیروی از آن بزرگان هویداست؛ چنانکه در سروده‌ای با ذکر نام انوری، به استقبال قصیده او به مطلع: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
{{ب|''کامبخش قطره و دریا امیرالمؤمنین''|2='' مطلب دنیا و ما فیها امیرالمؤمنین''}} | {{ب|''کامبخش قطره و دریا امیرالمؤمنین''|2='' مطلب دنیا و ما فیها امیرالمؤمنین''}} | ||
{{ب|''مالک رقاب فتح و ظفر یا علی مدد ''|2='' از پا | {{ب|''مالک رقاب فتح و ظفر یا علی مدد ''|2='' از پا فتاده‌ایم دگر یا علی مدد''}} | ||
{{ب|''اگر امروز اگر فردا علی بن ابیطالب ''|2=''اگر دنیا اگر عقبی علی بن ابیطالب''}} | {{ب|''اگر امروز اگر فردا علی بن ابیطالب ''|2=''اگر دنیا اگر عقبی علی بن ابیطالب''}} | ||
{{ب|''چراغ و چشم رسول خدا امام حسین ''|2='' چمن طراز دل مرتضی امام حسین''}}{{پایان شعر}} | {{ب|''چراغ و چشم رسول خدا امام حسین ''|2='' چمن طراز دل مرتضی امام حسین''}}{{پایان شعر}} | ||
و | و نمونه‌ای دیگر از ارادت او به اهلبیت و معصومین: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||