حیاة الأنبياء صلوات‌الله‌علیهم بعد وفاتهم: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان =‏حیاة الأنبياء صلوات‎الله‎علیهم بعد وفاتهم

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

'''حیاة الأنبياء صلوات‎الله‎علیهم بعد وفاتهم'''، اثر عالم شافعی [[بیهقی، احمد بن حسین|احمد بن حسین بن علی بیهقی نیشابوری]] (متوفی 458ق) به موضوع زندگانی پس از مرگ پیامبران اختصاص دارد. این کتاب در یک جلد با مقدمه و تحقیق [[غامدي، احمد بن عطيه|احمد بن عطیه غامدی]] منتشر شده است.

کتاب مشتمل بر مقدمه محقق و 21 حدیث و اثر با ذکر سند آن‎هاست.

پیامبر هدایت(ص) راه خیر و نیکی را برای ما ترسیم کرده و ما را تشویق نموده در آن مسیر قدم برداریم و راه گمراهی را نیز توضیح داده و ما را از آن بر حذر داشته است؛ پس هیچ خیری نیست مگر آن‎که ما را بر آن راهنمایی کرده و هیچ بدی نیست مگر آن‎که ما را از آن بر حذر داشته است؛ بنابراین آنحضرت اولین معلمی است که تنها راه خیر و نیکی پیروی از شریعت اوست<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>‏.

این کتاب در اثبات این موضوع است که انبیا پس از وفاتشان همچنان دارای حیات هستند. بروکلمان‎ از‎ آن با عنوان «حیاة الأنبیاء في قبورهم»، دایرة‎المعارف بـزرگ اسلامی آن را بـا عنوان «حیاة الأنبیاء بعد وفاتهم» و هدیة العارفين اسماعیل پاشا بغدادی این کتاب را به‎صورت «ما‎ وَرَد‎ في حـیاة الأنبیاء بعد وفاتهم» نام برده‎‎اند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/17667/119 ر.ک: ساغروانیان، سید جلیل، ص120-119]؛ مقدمه محقق، ص 65-64</ref>‏.

محقق کتاب در مقدمه به معرفی نویسنده، خانواده، حیات علمی، اساتید، شاگردان، آثار، تاریخ وفات و عقاید او پرداخته است. در بخش تألیفات از 47 کتاب او نام برده شده است<ref>ر.ک: همان، ص31-8</ref>‏. محقق در این کتاب شرح‎حال نویسنده را به‎اختصار ذکر کرده است. پیش‎ازاین در کتاب مستقلی با نام «البیهقي و موقفه من الإلهیات» به‎تفصیل به این موضوع پرداخته است که شرح‎حال ذکر شده در کتاب حاضر اختصاری از آن شرح‎حال مفصل است<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>‏.

در رابطه با حیات انبیا پس از مرگشان احادیث صریحی وارد شده که شکی در صحتشان نیست. [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] این نوشتار کم‎حجم را –همان‎طور که شیوه او در نگارش آثاری موضوعی در مسائل مهم است- به این موضوع اختصاص داده که مشتمل بر یافته‎های او از احادیث و آثار در موضوع مورد بحث است. در واقع زندگی انبیا در قبور و پس از مرگ از مسلماتی است که اهل سنت و جماعت به جهت ورود ادله به آن معتقدند<ref>ر.ک: همان، ص32</ref>‏.

در این‎که انبیای الهی پس از مرگ نیز دارای حیات هستند، مطلبی معلوم و ثابت شده است و در آن تردیدی نیست<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/90991/150 ر.ک: نکویی سامانی، مهدی، ص151-150]</ref>‏؛ اما این سؤال مطرح است که حیات انبیا پس از مرگ، حیات برزخی ویژه‎ای است که با زندگی مأنوس در دنیا تفاوت دارد یا زندگی حقیقی مانند زندگی دنیاست و تفاوتی ندارد. محقق اثر در بخشی از مقدمه به بررسی این موضوع پرداخته و مستندات مختلفی را از روایات و آیات ارائه کرده است<ref>ر.ک: همان، ص35-32</ref>‏. وی سپس این مستندات را دلیلی بر حیات انبیا در قبورشان مانند زندگی حقیقی در دنیا نمی‌داند، چراکه همه لوازم از اعمال و تکلیف و عبادت و نطق و غیر آن را اقتضا می‌کند و چون حقیقت این حیات دنیوی با انتفای لوازمش و با انتقال از این زندگی دنیوی حقیقی به آن زندگی برزخی، منتفی است و این حیات برزخی موضوعی مخفی است که خداوند از آن خبر داده و حقیقت و کنه آن را نمی‌دانیم، بنابراین واجب است که به حیات انبیا بر این اساس ایمان داشته و به تفاوتش با زندگی دنیا یقین داشته باشیم<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>‏.

کسانی که قائل به حیات انبیاء مانند حیات ایشان در دنیا شده‎اند باید ملتزم به لوازم فاسدی شوند؛ بنابراین می‌گویند که رؤیت نبی و خروجش ایشان از قبر، درحالی‎که کلام گویندگان را می‎شنود و با کسانی که بخواهد با آنحضرت مصافحه کنند همانند زنده‎ها مصافحه می‌کند. سیوطی از جمله کسانی است که در «تنوير الحلك» قائل به این سخن شده و تلاش کرده که بر این ادعای خود استدلالات واهی و حکایات رؤیاگونه بی‎ارزشی ذکر کند. مهم‎ترین دلیلی که او برای اثبات این امر به آن متوسل شده حدیثی با لفظ «من رآني في المنام فسیراني في الیقظة، و لا یتمثل بي الشیطان»؛ یعنی کسی که مرا در خواب ببیند در بیداری هم خواهد دید و شیطان نمی‎تواند به شکل من درآید. بهترین پاسخ بر این ادعای باطل، کلام شیخ سلیمان بن سحمان است: این حدیثی که مسلم در صحیحش و ابو داود در سننش روایت کرده‎اند، دلالت بر این ندارد که رسول خدا(ص) در دنیا در بیداری همانند پیش از مرگ مشاهده می‎شود. علاوه این‎که این روایت صراحت در این‎ ندارد که نبی(ص) در قبر همانند زندگی مأنوس در دنیا زنده می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص43-41</ref>‏؛ یعنی همانند زندگی دنیوی نیست که روح به بدن استوار و رفت و آمدش به‎واسطه بدن باشد و نیاز به طعام و نوشیدنی و لباس و نکاح و...داشته باشد؛ بلکه حیاتش حیات برزخی است و ارواح انبیا نیز همانند دیگر ارواح در رفیق اعلی هستند و جای استقرار ارواح در برزخ بسیار متفاوت از دنیاست<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>‏.

ویژگی‎های تحقیقی کتاب عبارت است از:

# استخراج احادیث ذکر شده در کتاب با ارجاع به محل آن‎ها در کتب حدیث.

# ذکر شرح‎حال برخی اعلامی که مقام، شرح‎حال آن‎ها را می‎طلبید.

<references />

#[[:noormags:338660|ساغروانیان، سید جلیل، «کتابشناسی موضوعی: کتاب‎شناسی: آثار ابوبکر احمد بن حسین بیهقی»، پایگاه مجلات تخصصی نور: آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت 1386، شماره 103، صفحه 117 تا 124]].

#[[:noormags:1342931| نکویی سامانی، مهدی، «بررسی معنا، شرایط و آثار شفاعت پیامبر اکرم صلی‎الله‎علیه‎و‎آله از منظر مذاهب اسلامی»، بهار و تابستان 1396، سال دوم، شماره 3، صفحه 131 تا 160]].

== وابسته‌ها ==