پرش به محتوا

تاریخ فلسفه در جهان اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎د' به 'ی‌د'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ت' به 'ی‌ت')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ی‎د' به 'ی‌د')
خط ۵۳: خط ۵۳:
# مؤلفان در فصل نخست ابتدا دیدگاه برخی از اندیشمندان اسلامی و عربی را درباره ماهیت فلسفه اسلامی بیان کرده‎اند. سپس مؤلفان اشاره می‌کنند: «پس همه آنچه را که تحت عنوان فلسفه عربی می‎آوریم، مولود فکر عرب نیست؛ زیرا ملت‎های مختلفی در تکوین آن سهیم بوده‎اند و در گردآوری و تطور آن دخالت داشته‎اند، مانند: ایرانیان، هندیان، ترکان، سریانیان، مصریان، بربرها و اندلسی‎ها<ref>ر.ک: همان</ref>‎.  
# مؤلفان در فصل نخست ابتدا دیدگاه برخی از اندیشمندان اسلامی و عربی را درباره ماهیت فلسفه اسلامی بیان کرده‎اند. سپس مؤلفان اشاره می‌کنند: «پس همه آنچه را که تحت عنوان فلسفه عربی می‎آوریم، مولود فکر عرب نیست؛ زیرا ملت‎های مختلفی در تکوین آن سهیم بوده‎اند و در گردآوری و تطور آن دخالت داشته‎اند، مانند: ایرانیان، هندیان، ترکان، سریانیان، مصریان، بربرها و اندلسی‎ها<ref>ر.ک: همان</ref>‎.  
# فصل دوم به معرفی اسلام، ارکان و فرق این دین اختصاص دارد. مؤلفان ابتدا قسمتی را با عنوان «ارکان اسلام» مطرح نموده و قرآن، سنت و حدیث را زیر این عنوان ذکر کرده و هریک را به‎اختصار معرفی کرده‎اند. در ادامه برخی از فرق اسلامی معرفی شده‎اند. این فرق عبارتند: از خوارج، فرق شیعه (زیدیه، غلات شیعه، امامیه) و معتزله. در میان این فرق، فرقه معتزله به اعتبار اینکه – از نظر مؤلفان - ‎معتبرترین و قدیمی‌ترین مکتب اندیشه و فکر در میان مسلمانان است، به‎تفصیل معرفی و بررسی و اصول اعتقادی (توحید، عدل، وعد و وعید، منزلة بين المنزلتين، امر به معروف و نهی از منکر) و فلسفه سیاسی، فلسفه طبیعی و فلسفه اخلاقی این فرقه تبیین شده است.  
# فصل دوم به معرفی اسلام، ارکان و فرق این دین اختصاص دارد. مؤلفان ابتدا قسمتی را با عنوان «ارکان اسلام» مطرح نموده و قرآن، سنت و حدیث را زیر این عنوان ذکر کرده و هریک را به‎اختصار معرفی کرده‎اند. در ادامه برخی از فرق اسلامی معرفی شده‎اند. این فرق عبارتند: از خوارج، فرق شیعه (زیدیه، غلات شیعه، امامیه) و معتزله. در میان این فرق، فرقه معتزله به اعتبار اینکه – از نظر مؤلفان - ‎معتبرترین و قدیمی‌ترین مکتب اندیشه و فکر در میان مسلمانان است، به‎تفصیل معرفی و بررسی و اصول اعتقادی (توحید، عدل، وعد و وعید، منزلة بين المنزلتين، امر به معروف و نهی از منکر) و فلسفه سیاسی، فلسفه طبیعی و فلسفه اخلاقی این فرقه تبیین شده است.  
# علم کلام موضوع فصل سوم است. مؤلفان در این فصل با بررسی تعریف‎های علم کلام و عوامل شکل‎گیری آن معتزله و متکلمان را از یکدیگر جدا می‎دانند؛ زیرا این نام (متکلمین) ویژه کسانی است که کلام را وسیله دفاع از حدیث می‎شمارند و کتاب‎های خود را نیز بر این شیوه تألیف کرده‎اند؛ حال آنکه معتزله دشمنان اهل حدیث هستند. این بدان دلیل است که معتزله فقط برهان عقلی را ارزشمند دانسته و می‎گویند هر برهان سمعی (نقلی) که عقل آن را استوار نداند، مردود است؛ درحالی‎که متکلمین و در رأس آنان اشعریان تأکید می‌کنند که برهان عقلی را از آن جهت ارزش است که شرع به پیروی از عقل امر کرده است و عقل ذاتاً ارزشی ندارد، بلکه ارزش آن در چیزهایی است که توسط شرع می‎آموزد و آنجا که نتوان به برهان عقلی دست یافت، باید به برهان سمعی روی آورد.
# علم کلام موضوع فصل سوم است. مؤلفان در این فصل با بررسی تعریف‎های علم کلام و عوامل شکل‎گیری آن معتزله و متکلمان را از یکدیگر جدا می‌دانند؛ زیرا این نام (متکلمین) ویژه کسانی است که کلام را وسیله دفاع از حدیث می‎شمارند و کتاب‎های خود را نیز بر این شیوه تألیف کرده‎اند؛ حال آنکه معتزله دشمنان اهل حدیث هستند. این بدان دلیل است که معتزله فقط برهان عقلی را ارزشمند دانسته و می‎گویند هر برهان سمعی (نقلی) که عقل آن را استوار نداند، مردود است؛ درحالی‎که متکلمین و در رأس آنان اشعریان تأکید می‌کنند که برهان عقلی را از آن جهت ارزش است که شرع به پیروی از عقل امر کرده است و عقل ذاتاً ارزشی ندارد، بلکه ارزش آن در چیزهایی است که توسط شرع می‎آموزد و آنجا که نتوان به برهان عقلی دست یافت، باید به برهان سمعی روی آورد.
# عنوان فصل چهارم، «غلات شیعه» است. در این فصل با بررسی شرایط اقتصادی صدر اسلام و دولت اسلامی و نیز جنبش‎های انقلابی چون جنبش مزدکی و جنبش بابکیان، به زمینه‎های شکل‎گیری اسماعیلیان و قرمطیان پرداخته شده و هریک از این دو فرقه به‎تفصیل مورد بررسی قرار می‎گیرند.  
# عنوان فصل چهارم، «غلات شیعه» است. در این فصل با بررسی شرایط اقتصادی صدر اسلام و دولت اسلامی و نیز جنبش‎های انقلابی چون جنبش مزدکی و جنبش بابکیان، به زمینه‎های شکل‎گیری اسماعیلیان و قرمطیان پرداخته شده و هریک از این دو فرقه به‎تفصیل مورد بررسی قرار می‎گیرند.  
# فصل پنجم به معرفی اخوان‎الصفا و رسائل آنان اختصاص دارد. مؤلفان با بیان اینکه ظهور اخوان‎الصفا نتیجه طبیعی اوضاع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی آن عصر است، از اختلاف مورخان و اندیشمندان درباره ماهیت و نام اخوان‎الصفا، اهداف آنان و پنهان‎کاری ایشان سخن گفته و رسائل اخوان‎الصفا را به‎تفصیل معرفی و بررسی کرده‎اند.  
# فصل پنجم به معرفی اخوان‎الصفا و رسائل آنان اختصاص دارد. مؤلفان با بیان اینکه ظهور اخوان‎الصفا نتیجه طبیعی اوضاع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی آن عصر است، از اختلاف مورخان و اندیشمندان درباره ماهیت و نام اخوان‎الصفا، اهداف آنان و پنهان‎کاری ایشان سخن گفته و رسائل اخوان‎الصفا را به‎تفصیل معرفی و بررسی کرده‎اند.  
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش